ΟΙ ΓΛΩΣΣΕΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ - ΑΛΕΞΗΣ ΚΑΡΠΟΥΖΟΣ

μέθοδος και η αντικειμενικότητα αποτελούν συνάρτηση της
προοπτικής του εν λόγω πλαισίου.
Έτσι κάθε πολιτισμική πραγματικότητα – και της επιστήμης
συμπεριλαμβανομένης - οργανώνει την εσωτερική της λογική, τις
αξίες της και τις κανονικότητές της, τους τρόπους κατάτμησης της
εμπειρίας, την εσωτερική δυναμική μετασχηματισμού της.
Σύμφωνα με αυτή την προσέγγιση, δεν υπάρχουν αχρονικές
αλήθειες, ταυτόσημες για κάθε σφαίρα της ανθρώπινης
δραστηριότητας - ηθικής και πολιτικής, κοινωνικής και
οικονομικής, επιστημονικής και καλλιτεχνικής.
Οι πολιτισμικοί κόσμοι ή “μορφές ζωής” κατά Wittgenstein, μέσα
στους οποίους ενοικούμε, δεν είναι αντικειμενικά σύνολα μέσα
στα οποία κάθε πράγμα σταδιακά, λόγω της προόδου που
παρουσιάζει η γνώση, θα έβρισκε την προσδιορισμένη θέση του.
Αντίθετα, οι πολιτισμικοί κόσμοι αποτελούν, συγκυριακά
τεχνήματα της ανθρώπινης δημιουργικότητας. Εν τέλει, δεν
υπάρχει μόνο μία αληθής μέθοδος που εδράζεται στον ορθό λόγο,
η οποία μπορεί να δώσει τη σωστή λύση σε κάθε αυθεντικό
πρόβλημα και σε κάθε πεδίο συστηματικής έρευνας. Αντιθέτως,
όλες οι μορφές γνωσιακής δραστηριότητας διέπονται από την
ιστορική και κοινωνική τους ενδεχομενικότητα, πράγμα που
ισχύει και για τους αρθρωμένους λόγους, μέσω των οποίων
διατεινόμαστε ότι γνωρίζουμε.
Κατά συνέπεια, η ανθρώπινη γνωσιακή δραστηριότητα, εξαρτάται
από τους πρόσκαιρους κόσμους μέσα στους οποίους ενοικεί.
Επιπλέον, από έναν τέτοιο ισχυρισμό συνάγεται ότι ο ανθρώπινος
εαυτός δεν συνιστά μια παγωμένη, άχρονη και αμετάβλητη ουσία,
αλλά μια κοινωνική κατασκευή που εξελίσσεται και μετασχηματίζεται.
Δεν υπάρχουν “αντικείμενα” προς γνώση που
αναδύονται ανεξάρτητα από κάθε πλαίσιο αναφοράς, προς τα
οποία θα στρεφόταν ένας απελευθερωμένος από κάθε πλαίσιο
εαυτός για να σχετισθεί μαζί τους κατά έναν καθολικό τρόπο.
Τόσο ο εαυτός όσο και τα αντικείμενα είναι ψευδαισθήσεις
μεταφυσικής υποστασιοποίησης. Υπό αυτές τις παραδοχές, η
επιστημονική αλλαγή δεν έγκειται στο μετασχηματισμό μιας
προοπτικής επί του φυσικού περιβάλλοντος σε μια άλλη, αλλά
78