ΟΙ ΓΛΩΣΣΕΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ - ΑΛΕΞΗΣ ΚΑΡΠΟΥΖΟΣ

Ευρύτερες επιδράσεις του όρου “μορφή ζωής” και η
σχέση του με τη σύγχρονη φιλοσοφία της επιστήμης
Ο κόσμος που κάθε φορά αντιλαμβανόμαστε και περιγράφουμε
μέσα από τα εννοιολογικά σχήματα που διαθέτουμε, πλάθεται από
τις πρακτικές, τις πεποιθήσεις, τα συμφέροντα και τις ευρύτερες
επιστημολογικές παραδοχές μιας συγκεκριμένης κοινωνίας. Από
την άλλη, αυτός ο κόσμος, αποτελεί το πλαίσιο μέσα στο οποίο
δραστηριοποιείται η ανθρώπινη ύπαρξη, ο ορίζοντας που
νοηματοδοτείται η εμπειρία. Δεν υπάρχει ένας νους που να
κατοπτρίζει ως καθρέφτης την ουσία του κόσμου, ανεπηρέαστος
από τις ιστορικοκοινωνικές δομές που συνιστούν συμβολικές
παραστάσεις. Ο Κόσμος δεν υπάρχει, υπάρχει σύμφωνα με το
μεταβλητό τρόπο που συντάσσονται οι περιγραφές μας και την
εκάστοτε συμβολική μορφή που αντικειμενικοποιεί τη βιωμένη
εμπειρία μας και την καθιστά τον - εκάστοτε - κόσμο που
αντιλαμβανόμαστε.
Ο κόσμος που παρατηρούμε κάθε φορά εξαρτάται από τα
γνωρίσματα των πεποιθήσεών μας, του πολιτισμού μας ή των
πειραμάτων μας. Μπορούμε να θέσουμε ένα σύνολο ερωτημάτων
σχετικά με τον Κόσμο και να λάβουμε ένα σύνολο συνεκτικών
απαντήσεων-εικόνων. Όπως μπορούμε να θέσουμε ένα άλλο από
τα πολλά δυνατά σύνολα ερωτημάτων για τον Κόσμο και σε κάθε
περίπτωση να λάβουμε συνεκτικές απαντήσεις. Οι διάφορες
απαντήσεις για τα εκάστοτε σύνολα ερωτήσεων δεν μπορούν να
συνδυαστούν σε μια μοναδική συνεκτική εικόνα του Κόσμου. Με
το να αλλάζουμε τις πεποιθήσεις, τα πειράματα που διεξάγουμε
και τις παρατηρήσεις μας, αλλάζουμε και τα εννοιολογικά
σχήματα ή παραδείγματα (Khun): βιώνουμε έναν διαφορετικό
κόσμο.
“Όταν τα “Παραδείγματα” αλλάζουν, ο ίδιος ο κόσμος αλλάζει”
(Khun). Σύμφωνα μ’ αυτή την εκδοχή της φιλοσοφίας της
επιστήμης, τα γεγονότα δεν μπορούν να γίνουν κατανοητά, παρά
μόνο μέσα από από τον προθετικό χαρακτήρα της γνωσιοθεωρητικής
πρακτικής, από τις διαπραγματεύσεις και τις
συναλλαγές του υποκειμένου με τα άλλα υποκείμενα και με τον
κόσμο.
75