ΟΙ ΓΛΩΣΣΕΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ - ΑΛΕΞΗΣ ΚΑΡΠΟΥΖΟΣ

ορίζουσες (σημασίες, αγαθά και πρακτικές) και αναφέρεται
σ΄αυτές για να τις αναθεωρήσει. Η «μορφή ζωής», όμως, του
Wittgenstain συνιστά μια ολότητα, η οποία δεν μπορεί να αναχθεί
στις «προοπτικές» των υποκειμένων, ενώ ο «βιόκοσμος» συνιστά
μια «γλωσσικά παραγόμενη διυποκειμενικότητα», η οποία
κατασκευάζεται, μέσω της διάδρασης των διαφορετικών προοπτικών.
Για το Wittgenstein είναι λογικώς αδύνατη η παραγωγή
ενός κοινωνικού θεσμού ή ενός νοήματος από μια ατομική
βούληση ή από ένα σύνολο βουλήσεων. Οι ατομικές βουλήσεις
είναι διαμορφωμένες από τις αξίες και τις πρακτικές μιας
κοινότητας, στη «συνέχεια» οι ατομικές βουλήσεις συζητούν,
κατανοούν, ιεραρχούν και επανερμηνεύουν τις αξίες και τις
πρακτικές της κοινότητάς τους.
Θα λέγαμε ότι η «μορφή ζωής» εμφανίζει δομικές ομοιότητες με
την έννοια «το πνεύμα των νόμων» του Μοντεσκιέ, επίσης, με την
έννοια «σημαντική ολότητα» του Dilthey, με την έννοια «της
συλλογικής συνείδησης» του Durhaim και την έννοια των
«συμβολικών συστημάτων» των δομιστών γλωσσολόγων και
δομιστών ανθρωπολόγων. Η «μορφή ζωής» δεν παράγεται από το
«υποκειμενικό», αλλά έχει μια πιο «αντικειμενική» υπόσταση και
με αυτή την έννοια η αναθεώρησή του είναι αργή, ενώ ο
«βιόκοσμος» παράγεται από το «υποκειμενικό» και με αυτή την
έννοια υπόκειται σε ριζική αναθεώρηση και αλλαγή. Θα λέγαμε
ότι η «μορφή ζωής» αποτελεί το κοινωνικό φαντασιακό ή αλλιώς
την ψυχο-κοινωνική οργάνωση του ανθρωπολογικού τύπου μιας
κοινότητας και, με αυτή την έννοια, έχει μια σχετική αυτονομία
έναντι των υποκειμενικών βουλήσεων. Κατά αναλογία με το
Μαρξιστικό σχήμα βάσης-εποικοδομήματος, το εποικοδόμημα
είναι η ιδεολογία μιας κοινωνίας που ενσωματώνει θεσμούς,
πρακτικές και αξίες στη «γλώσσα» της. Θα λέγαμε ότι η έννοια
της «μορφής ζωής» του Wittgenstein είναι νοηματικά πλησιέστερα
στην έννοια του «αντικειμενικού πνεύματος» του Hegel, ενώ ο
«βιόκοσμος» και γενικά η υπερβατολογική πραγματολογία του
Habermas είναι νοηματικά πλησιέστερα στην Καντιανή πολιτική
φιλοσοφία του έλλογου όντος.
74