ΟΙ ΓΛΩΣΣΕΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ - ΑΛΕΞΗΣ ΚΑΡΠΟΥΖΟΣ

πόνο ή το θυμό του με άλλους τρόπους διαφορετικούς από τη
γλωσσική έκφραση). Όσον αφορά δε στις γλωσσικές επινοήσεις
που χρησιμοποιούμε για να μιλήσουμε, για όλες αυτές τις
ιδιωτικές καταστάσεις και διεργασίες, αποτελούν πράγματα που
μαθαίνουμε δημοσίως και που υποκαθιστούν την εν λόγω
συμπεριφορά.
Η προαναφερθείσα άποψη συνδέει τον τρόπο με τον οποίο μιλάμε
για το δικό μας πόνο και τον τρόπο με τον οποίο μιλάμε για τον
πόνο των άλλων. Σύμφωνα με την αντίληψη που ισχύει
γενικότερα, ο τρόπος με τον οποίο θεωρείται ότι δικαιολογούμαστε
να αναφερόμαστε στον πόνο ή στις παρόμοιες
“εσωτερικές” καταστάσεις των άλλων, είναι ανάλογος προς τον
τρόπο που αφορά στις προσωπικές μας περιπτώσεις: εάν
τσιμπήσω το δάχτυλό μου και ματώσει και φωνάξω δυνατά
νιώθοντας μέσα μου πόνο, τότε εάν κάποιος άλλος τσιμπήσει το
δάχτυλό του, ματώσει και φωνάξει δυνατά, συμπεραίνω ότι
ομοίως πρέπει μέσα του να αισθάνεται πόνο.
Το συγκεκριμένο, όμως, επιχείρημα – γνωστό ως “επιχείρημα της
αναλογίας” - είναι αδύναμο, δεν μπορεί να εγγυηθεί τη λογικότητα
του συμπεράσματος στο οποίο καταλήγω σχετικά με τις
εσωτερικές καταστάσεις κάποιου τρίτου, καθόσον εκείνος
ενδέχεται να προσποιείται ή μπορεί ακόμη να πρόκειται για
έξυπνα κατασκευασμένο ρομπότ το οποίο, όμως, δεν αισθάνεται
τίποτα. Αυτή είναι η πηγή του σκεπτικισμού, της δυσπιστίας, όσον
αφορά στο ζήτημα της ύπαρξης των άλλων έμψυχων όντων: με
δεδομένο ότι το “επιχείρημα της αναλογίας” δεν είναι
λειτουργικό, μπορώ να ισχυριστώ ότι δικαιολογείται η πίστη μου
πως υπάρχουν κι άλλα έμψυχα όντα πέρα από εμένα μέσα στον
κόσμο; Ο Wittgenstein δίνει απάντηση στο εν λόγω πρόβλημα. Οι
κανόνες χρήσης του “πόνου” και άλλων ψυχολογικών εκφράσεων,
γράφει, είναι δημόσιοι και εφαρμόζονται εξίσου, όταν μιλάω για
τον εαυτό μου ή όταν μιλάω για τους άλλους• δεν υπάρχουν δύο
σύνολα κανόνων γι’αυτές τις εκφράσεις, όπου το ένα θα καθορίζει
την αναγνώριση των εν λόγω καταστάσεων στον εαυτό μας και το
άλλο θα καθορίζει την αναγνώρισή τους στους τρίτους. Συνεπώς,
οι λόγοι που έχω για να πω ότι κάποιος άλλος πονάει παρέχονται
71