ΟΙ ΓΛΩΣΣΕΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ - ΑΛΕΞΗΣ ΚΑΡΠΟΥΖΟΣ

τέτοια εκπαίδευση προφανώς πρέπει να λαμβάνει χώρα δημοσίως
γιατί, αλλιώς, δεν πρόκειται για εκπαίδευση ώστε να συμμετέχουμε
σε μία μορφή ζωής που δίνει νόημα στη γλώσσα.
Έπεται, λοιπόν, ότι ούτε η “ιδιωτική” εμπειρία ούτε και η γλώσσα
που χρησιμοποιούμε για να μιλήσουμε για την εμπειρία αυτή είναι,
στην πραγματικότητα, ιδιωτικές, υπάρχουν και πρέπει να
υπάρχουν δημόσια κριτήρια για τη χρήση εκφράσεων που
αναφέρονται στον πόνο, στις διαθέσεις και σε άλλα παρόμοια,
προκειμένου να υπάρξουν τελικά οι αντίστοιχες εκφράσεις.
Ένας τρόπος για να το καταλάβουμε αυτό, λέει ο Wittgenstein,
είναι να σκεφθούμε πως χρησιμοποιούμε τη λέξη “πόνος” για να
μιλήσουμε για τον εαυτό μας. Βάσει της άποψης που απορρίπτει,
“πόνος” είναι το όνομα ενός ορισμένου είδος αισθήματος•
καταλήγουμε δε να δώσουμε το συγκεκριμένο όνομα σε αυτό το
είδος αισθήματος μέσω μιας πράξης εσωτερικής καταδεκτικής
ερμηνείας. Όμως, οι καταδεκτικοί ορισμοί, όπως είδαμε
παραπάνω, λειτουργούν μόνο στο πλαίσιο μιας προσυμφωνημένης
σύμβασης ή ενός προκαθορισμένου γλωσσικού παιχνιδιού, όπου
το να δείχνουμε με χειρονομίες, το να βγάζουμε ήχους κ.α.
αναγνωρίζονται από τους συμμετέχοντες στο γλωσσικό παιχνίδι
ότι συνιστούν τη διαδικασία απόδοσης ενός δηλωτικού
χαρακτηρισμού σε κάποιο αντικείμενο.
Όμως, τέτοια προκαθορισμένα γλωσσικά παιχνίδια δεν μπορεί να
υπάρχουν. Εφόσον ο “πόνος” δεν συνδέεται με το σχετικό είδος
αισθήματος μέσω της καταδεικτικής εξήγησης, δεν έχει καμία
δηλωτική λειτουργία: ο “πόνος” συνδέεται με τα αισθήματα για τα
οποία μιλάμε, όταν τη χρησιμοποιούμε τη λέξη; “’Ενα ενδεχόμενο”
είναι, λέει ο Wittgenstein, ότι μαθαίνουμε πως η χρήση της λέξης
“πόνος” υποκαθιστά το βογγητό και το μορφασμό, δηλαδή τη
φυσική εκδήλωση του πόνου. “Ένα παιδί πληγώθηκε και
ξεφωνίζει, οι μεγάλοι του μιλούν και του μαθαίνουν επιφωνήματα
και, αργότερα, προτάσεις...”. Η θέση του Αυστριακού διανοούμενου
είναι ότι όλα όσα τυπικά θεωρούμε ως ιδιωτικές
καταστάσεις και διεργασίες –πόνος, θυμός, κ.λ.π.. – συνιστούν
χαρακτηριστικά γνωρίσματα της ανθρώπινης φύσης μας και γι’
αυτό βρίσκουν τη φυσική έκφρασή τους στη συμπεριφορά (ένα
μωρό, για παράδειγμα, είναι ικανό να μας γνωστοποιήσει τον
70