ΟΙ ΓΛΩΣΣΕΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ - ΑΛΕΞΗΣ ΚΑΡΠΟΥΖΟΣ

που αναφέρονται στους πόνους μας, στις διαθέσεις μας, στα
συναισθήματα μας κ.λ.π., δεδομένου ότι όλα αυτά είναι ιδιωτικά
στοιχεία μας: κανένας άλλος δεν μπορεί να έχει πρόσβαση σε
τέτοιες καταστάσεις, εάν ο φορέας τους δεν τις εκφράσει μέσα
από τη γλώσσα ή με τη συμπεριφορά, κανείς άλλος δεν μπορεί να
βιώσει τις διαθέσεις μου ή τον πόνο μου ή ακόμη και να
διαπιστώσει την ύπαρξή τους, εάν εγώ δεν το επιθυμώ. Αφού,
λοιπόν, τα πράγματα έτσι έχουν, καταλήγουμε να σκεφθούμε ότι
“ονομάζουμε” τα (συν)αισθήματά μας (ό,τι νιώθουμε στην ψυχή
μας και ό,τι σκεπτόμαστε) με τη βοήθεια ενός εσωτερικού
καταδεικτικού ορισμού, όπως, όταν έχουμε έναν πόνο στο
στομάχι, “δείχνουμε προς τα μέσα” και λέμε “αυτός είναι
στομαχόπονος”.
Συνεπώς, εύλογα θα ισχυριζόταν κανείς ότι ένα άτομο θα
μπορούσε να δημιουργήσει μία γλώσσα, προκειμένου να μιλάει
στον ίδιο του τον εαυτό για τα (συν)αισθήματά του, τη ψυχική ζωή
του, η οποία είναι κατά κανόνα απροσπέλαστη για τους άλλους –
το “κατά κανόνα” σημαίνει ότι μία τέτοια γλώσσα δεν αποτελεί
απλώς μυστικό κώδικα, τον οποίο δεν καταλαβαίνει κανείς άλλος,
αλλά έναν κώδικα που μπορεί να αποκρυπτογραφηθεί, χωρίς
ωστόσο να μπορεί να γίνει κατανοητός από οποιονδήποτε άλλον
πέραν του ομιλητή: εν ολίγοις, πρόκειται για μία γλώσσα που είναι
προσωπική, ιδιωτική υπόθεση του φορέα - του ομιλητή της και
έχει διαμορφωθεί λογικά.
Σε αυτήν ακριβώς την ιδέα μιας λογικά διαμορφωμένης ιδιωτικής
γλώσσας αντιτίθεται ο Wittgenstein των φιλοσοφικών Ερευνών. Ο
βασικός λόγος για τη στάση του αυτή έχει ήδη αναφερθεί: το να
καταλαβαίνει κανείς μία γλώσσα σημαίνει να είναι ικανός να
ακολουθεί τους κανόνες χρήσης της, ενώ σε ιδιωτικό επίπεδο
τίποτα δεν μπορεί να εκληφθεί ως υιοθέτηση κανόνων, αλλιώς δεν
θα υπήρχε διάκριση μεταξύ του να ακολουθεί κανείς έναν κανόνα
και να νομίζει απλώς, πιθανόν εσφαλμένα, ότι ακολουθεί έναν
κανόνα. Υπάρχουν, όμως, κι άλλοι λόγοι: Σύμφωνα με τον
Αυστριακό φιλόσοφο, το να μιλάμε μία γλώσσα ισοδυναμεί, όπως
είδαμε, με τη συμμετοχή μας σε μία μορφή ζωής, το να
καταλήγουμε στο σημείο να μοιραζόμαστε μία μορφή ζωής
προκύπτει από το να εκπαιδευόμαστε να τη μοιραστούμε• μία
69