ΟΙ ΓΛΩΣΣΕΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ - ΑΛΕΞΗΣ ΚΑΡΠΟΥΖΟΣ

γλώσσα πρέπει πρώτα να αναγνωρίσουμε την ποικιλία της και την
πολλαπλότητά της. “Αντί να παρουσιάσω κάτι το κοινό σε όλα
εκείνα που ονομάζουμε γλώσσα, υποστηρίζω πως αυτά τα
φαινόμενα δεν έχουν τίποτε κοινό, εξαιτίας του οποίου
χρησιμοποιούμε για όλα τους την ίδια λέξη, αλλά πως
συγγενεύουν μεταξύ τους με πολλούς και διαφορετικούς
τρόπους”. Αφού γίνει τούτο σαφές, σύμφωνα με την άποψη του
Wittgenstein, τότε βλέπουμε γιατί είναι λάθος να αντιλαμβανόμαστε
το νόημα με τον ίδιο τρόπο που το αντιλαμβανόμασταν
στον “Tractacus”: στον “Tractacus”, ο Αυστριακός
φιλόσοφος υποστήριζε ότι το νόημα μιας λέξης είναι το
αντικείμενο που δηλώνει, στις “Έρευνες”, όμως, υποστηρίζει ότι το
νόημα μιας έκφρασης είναι ο τρόπος που μπορεί να
χρησιμοποιηθεί αυτό ή εκείνο το γλωσσικό παιχνίδι από τα πολλά
που αποτελούν τη γλώσσα στο σύνολό της: “η σημασία μιας λέξης
είναι η χρήση της μέσα στη γλώσσα” (Ρ 43).
Η έλλειψη ιδιωτικής γλώσσας και ο αγώνας ενάντια στη
γλώσσα
“Μορφές ζωής”, ιδιωτική γλώσσα και κριτήρια”
Λαμβάνοντας υπόψη όσα αναφέρθηκαν στις προηγούμενες δύο
ενότητες, μπορούμε να περιγράψουμε τη θεωρία του Wittgenstein
για το νόημα και την κατανόηση ως εξής. Το νόημα μιας έκφρασης
ταυτίζεται με αυτό που καταλαβαίνουμε, όταν καταλαβαίνουμε
την εν λόγω έκφραση. Η κατανόηση έγκειται στο να γνωρίζουμε
τη χρήση της έκφρασης με όλη την ποικιλία των γλωσσικών
παιχνιδιών στα οποία αυτή εμφανίζεται. Το να γνωρίζουμε τη
χρήση της ισοδυναμεί με το ότι έχουμε μια ικανότητα: να
ακολουθήσουμε τους κανόνες χρήσης της στα διαφορετικά
γλωσσικά παιχνίδια. Το να ακολουθήσουμε έναν κανόνα δεν
συνιστά μυστηριώδη, εσωτερική διαδικασία κατανόησης κάποιου
πράγματος, όμως ο λογισμός, ο οποίος αντικειμενικά επιβάλλει
κριτήρια ορθότητας, μάλλον, πρόκειται για μία πρακτική,
ενσωματωμένη στις συνήθειες και τις συμφωνίες μιας κοινότητας
και, ως εκ τούτου, ουσιαστικά είναι δημόσια. Οι κανόνες πράγματι
65