ΟΙ ΓΛΩΣΣΕΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ - ΑΛΕΞΗΣ ΚΑΡΠΟΥΖΟΣ

συμβολή της φιλοσοφίας και της επιστήμης στη διερεύνηση του
γλωσσικού φαινομένου. Ο Wittgenstein, νομίζουμε όμως και ο
Lacan, αποδέχεται ότι η μεταγλώσσα με το ιδιαίτερο λεξιλόγιο, το
οποίο συνιστά κοινωνική πρακτική, το μεταγλωσσικό λεξιλόγιο
έχει, μόνο, θεραπευτική λειτουργία, και αυτό γιατί συμβάλλει στην
αποκάλυψη των φιλοσοφικών σφαλμάτων και διευκολύνει τον
αποτελεσματικό χειρισμό τους ή στην περίπτωση της αναλυτικής
πρακτικής.
Το θεμελιώδες επιχείρημα για την άρνηση της
μεταγλώσσας
Ο κριτικός λόγος των τριών στοχαστών για τη μεταγλώσσα,
συμπυκνώνεται στην παρακάτω, κατά τη γνώμη μας, απρόσβλητη
θέση: το υποκείμενο διαμορφώνεται από τη συμβολική τάξη της
γλώσσας, η οποία είναι η πηγή όλων των δυνατοτήτων, ακόμα και
της δυνατότητας της μεταγλώσσας. Από τη θέση αυτή, η οποία,
συνιστά κριτική στην ορθολογιστική θεώρηση της γλώσσας,
αναφύεται ένα διμελές ερώτημα: είτε μπορούμε να εξηγήσουμε
την πρωταρχική λειτουργία της γλώσσας (συμβολική λειτουργία)
είτε καταγράφουμε την πρωταρχική λειτουργία της γλώσσας
(συμβολική λειτουργία) με τη γλώσσα; Στην πρώτη περίπτωση,
συστήνουμε μια μεταγλώσσα και μια μεταγλωσσική θεωρία η
οποία επιχειρεί να εποπτεύσει και να συνοψίσει τη συμβολική
λειτουργία της γλώσσας. Όμως η μεταγλώσσα και η μεταγλωσσική
θεωρία για τη συμβολική λειτουργία της γλώσσας,
συνιστά μια γλώσσα, άσχετα από την προθετικότητά της και τον
σκοπό στον οποίο αποβλέπει. Δηλαδή χρησιμοποιούμε τη γλώσσα
για να αναλύσουμε και να στοχαστούμε τη γλώσσα. Δηλαδή, ο
ερευνητής, χρησιμοποιεί το ίδιο το όργανο, ταυτόχρονα, ως
αντικείμενο έρευνας και ως όργανο ανάλυσης και μελέτης. Με
άλλους λόγους διατυπωμένη η παραπάνω θέση: δεν υπάρχει
έσχατη θεωρητική γνώση η οποία, από τη μια να εποπτεύει και να
αναπαριστά τη λειτουργία της ανθρώπινης γλώσσας και από την
άλλη να εκφράζει το “είναι” της.
Εν ολίγοις: δεν ταυτίζεται η οντολογία της γλωσσολογίας με την
συμβολική αναπαράσταση της γλωσσικής δομής. Βέβαια, η
59