ΟΙ ΓΛΩΣΣΕΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ - ΑΛΕΞΗΣ ΚΑΡΠΟΥΖΟΣ

χαρακτηρίζει τη συμβολική τάξη της γλώσσας. Ουσιαστικά, θέλει
να αποφύγει την εικονιστική απόδοση της δομής, και γι΄αυτό
στρέφεται στα μαθηματικά και αξιοποιεί τη τοπολογία. Ο Lacan
ισχυρίζεται ότι η τοπολογία είναι η ίδια η δομή. Και επειδή η
τοπολογία αποδίδει ιδιαίτερη σημασία στην έννοια της τομής,
μιας που η τομή διακρίνει ένα συνεχή από έναν ασυνεχή
μετασχηματισμό. Ως παράδειγμα συνεχούς μετασχηματισμού, ο
Lacan χρησιμοποιεί τη ζώνη Mobius: όπως περνά κανείς από τη
μία πλευρά στην άλλη, ακολουθώντας, συνεχώς, την κυκλική
επιφάνεια της ζώνης, έτσι και το υποκείμενο είναι σε θέση να
διασχίσει τη φαντασίωση χωρίς να προβεί σε κάποιο μυθικό άλμα
από το μέσα στο έξω. Ως παράδειγμα ασυνεχούς μετασχηματισμού,
ο Lacan αναφέρεται στη ζώνη του Mobius, η οποία όταν
τέμνεται στο μέσον, μετασχηματίζεται σε μια απλή καμπύλη με
πολύ διαφορετικές τοπολογικές ιδιότητες: τώρα διαθέτει δύο
πλευρές αντί για μία. Ο Lacan θεωρεί, κατά αναλογία, ότι η
ερμηνεία του αναλυτή, μεταβάλλει ριζικά τη δομή του λόγου του
αναλυόμενου.
Ζώνη του Mobius
Τόρος
Ένα άλλο τοπολογικό σχήμα που χρησιμοποιεί ο Lacan, από τη
δεκαετία του 1970 και μετά, είναι ο Τόρος. Η τοπολογία του
Τόρου παρουσιάζει ορισμένα δομικά γνωρίσματα κοινά με τη
δομή του υποκειμένου: θεμελιώδες γνώρισμα του Τόρου είναι ότι
το κέντρο βάρους του εντοπίζεται εκτός του όγκου του, όπως
ακριβώς και το κέντρο του υποκειμένου βρίσκεται εκτός του
εαυτού του: είναι έκκεντρο, εκ-κεντρικό. Μία άλλη ιδιότητα του
Τόρου είναι ότι “η περιφερειακή εξωτερικότητα και η κεντρική
εξωτερικότητά του συνιστούν μία μοναδική περιοχή”. Από αυτό
συνάγεται ότι η ψυχανάλυση αμφισβητεί τη διάκριση του “μέσα”
και του “έξω”. Το ασυνείδητο, ως ο λόγος του Άλλου, δεν είναι ένα
48