ΟΙ ΓΛΩΣΣΕΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ - ΑΛΕΞΗΣ ΚΑΡΠΟΥΖΟΣ

μεταψυχολογικές αφετηρίες της ψυχανάλυσης και, συγκεκριμένα,
να αντιμετωπίσουμε την αναλυτική σχέση ως σχέση μεταξύ ενός
λόγου με έναν άλλο λόγο, ο οποίος τον θεωρεί φορέα του. Τόσο
στο Freud, όσο και στο Lacan, η διαφορά ανάμεσα στη συνείδηση
και το ασυνείδητο δεν είναι οντολογικής φύσης, και αυτό γιατί και
οι δύο διαστάσεις του ψυχικού κόσμου, δομούνται με βάση το
συμβολικό στοιχείο και, ως εκ τούτου, καθορίζονται από
ιστορικούς και κοινωνικούς παράγοντες. Αυτή η θέση εμφανίζει
δομικές ομοιότητες με την αναφορά του Marx στα «Οικονομικά
και Φιλοσοφικά Χειρόγραφα», όπου σημειώνεται σχετικά: «Αυτό
που εμείς ονομάζουμε «ανθρώπινη ψυχή» αντανακλά τη
διαλεκτική της ιστορίας σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό απ΄ότι η
διαλεκτική της φύσης. Η φύση που είναι παρούσα στη ψυχή είναι
μια φύση διαθλασμένη κοινωνικά και οικονομικά».
Ο Lacan επιθυμεί να συναντήσει το Freud, επιθυμεί την επιθυμία
του, και η επιθυμία του Freud είναι να καταστήσει τη ψυχανάλυση
επιστήμη. Στην απόπειρα του Lacan να επαναφέρει την
απωθημένη δυναμική της Φροϋδικής σκέψης στο ιστορικό
γίγνεσθαι, αντλεί θεωρητικούς και μεθοδολογικούς πόρους από
ποικίλα πεδία των κοινωνικών, ανθρωπιστικών και μαθηματικών
επιστημών. Όπως ο Freud, παλαιότερα, διασυνδέει την
ψυχανάλυση με τη λογοτεχνία, τη μυθολογία και την ουμανιστική
γραμματολογική παράδοση, έτσι και ο Lacan κάνει κάτι
αντίστοιχο. Πριν προχωρήσουμε στη παρουσίαση των θεμελιωδών
εννοιών που δανείστηκε ο Lacan από τις κοινωνικές και
ανθρωπιστικές επιστήμες, να αναφέρουμε, εν τάχει, τις επιρροές
του από τις μαθηματικές επιστήμες: α) η θεωρία των παιγνίων του
Von Neumann, επίσης β) η μαθηματική θεωρία της επικοινωνίας,
και γ) η μαθηματική θεωρία της τοπολογίας. Η μαθηματική
διασύνδεση της ψυχανάλυσης συνέβαλε αποφασιστικά στην
κατασκευή του γραφήματος της επιθυμίας.
Για τον Lacan η γλωσσολογία και τα μαθηματικά αποτελούν
συμπληρωματικές θεωρητικές προσεγγίσεις του συμβολικού. Και
οι δύο αυτές προσεγγίσεις, συνιστούν τρόπους περιγραφής
τυπικών συστημάτων με ακριβείς κανόνες και καταδεικνύουν τη
δύναμη του σημαίνοντος (μορφής). Και επειδή ο τυπικός
χαρακτήρας του συστήματος, συνίσταται στο ότι δεν υπάρχει
41