ΟΙ ΓΛΩΣΣΕΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ - ΑΛΕΞΗΣ ΚΑΡΠΟΥΖΟΣ

οφείλουμε να αναζητήσουμε το είναι της γλώσσας σε μια πιο
αρχέγονη οντολογία. Δομικός πυρήνας της αρχέγονης οντολογίας
είναι το φαινόμενο της ομιλίας, το οποίο συστήνει την
διανοικτότητα του Dasein. Ο Heidegger θα αναζητήσει την πηγή
του νοήματος στην έννοια της κοσμικότητας (Weltlichkeit - μέσα
στον κόσμο). Η έννοια της κοσμικότητας νοηματοδοτείται από
την προοπτική του Zuhandenheit (το προ των χειρών είναι),
δηλαδή σε συμφραζόμενα πιο αρχέγονα από τη γλώσσα.
Η δυσπιστία του Heidegger για τις φιλοσοφίες της γλώσσας
κλιμακώνεται στην “Επιστολή για τον Ανθρωπισμό”. “Η γλώσσα
στην ουσία της δεν είναι ούτε εξωτερίκευση ενός οργανισμού, ούτε
έκφραση ενός ζωντανού πλάσματος. Γι΄αυτό και η ουσία της δεν
μπορεί να νοηθεί ορθά με άξονα το σημειακό της χαρακτήρα, αλλά
πιθανόν ούτε καν με βάση τον σημασιακό της χαρακτήρα. Η
γλώσσα είναι η φωτίζουσα-καλύπτουσα έλευση του Είναι αυτού
τούτου”.
Όπως είπαμε παραπάνω, η κριτική του Heidegger για τις
φιλοσοφίες της γλώσσας, στοχεύει το θεωρητικό και ερευνητικό
ενδιαφέρον της γλωσσολογίας το οποίο περιορίζεται στην
ανάλυση των τροπικοτήτων της σχέσης γλώσσας και πραγματικότητας.
Αυτό που καταγγέλλει, δηλαδή, ο Heidegger είναι το
γεγονός ότι η φιλοσοφία της γλώσσας και η γλωσσολογία
θεωρούν ότι η γλώσσα απλώς κατονομάζει τα όντα και τα
πράγματα του κόσμου, δηλαδή ασχολούνται με τη σημασιολογικο-αναφορική
διάσταση της γλώσσας. Ακριβώς γι΄αυτό,
στρέφεται στην ποίηση και αναζητά “ΤΗ ΓΛΩΣΣΑ”, θα λέγαμε ότι,
για τον Heidegger, η γλώσσα είναι στην καθαρή της μορφή το
ποίημα. Βέβαια, η γλώσσα της ποίησης, δεν διερευνάται από μια
αισθητική προοπτική. Η ποίηση καθιστά τη γλώσσα δυνατή,
αποφαίνεται ο Γερμανός στοχαστής. Χαρακτηριστικό του
ποιήματος είναι να καταδεικνύει, όχι με την έννοια του
κατανομάζειν που είναι δομικό χαρακτηριστικό της συμβολικής
λειτουργίας της γλώσσας, αλλά μέσα από αυτό που περιγράφει ως
έκκληση.
Στην “Επιστολή για τον Ανθρωπισμό” χρησιμοποιεί μια οπτική
εικόνα για να μιλήσει για την έκκληση. Η έκκληση καθιστά τη
37