ΟΙ ΓΛΩΣΣΕΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ - ΑΛΕΞΗΣ ΚΑΡΠΟΥΖΟΣ

ράστασης, οφείλει να υποθέσει και να θεωρήσει ως δεδομένη και
ανεξάρτητη από το παρατηρησιακό ενέργημα κοσμική πραγματικότητα,
την παρουσία δηλαδή αυτού που αναπαριστούν οι
αναπαραστάσεις. Η γλώσσα, στη φιλοσοφική παράδοση, είναι το
όργανο αναπαράστασης του κόσμου, της παρουσίας του κόσμου
ως υπόστασης, ουσίας, ύπαρξης.
Οι Wittgenstein, Davidson, Puntnam, όπως και ο Derrida, μπορεί
να μην δέχονται ότι οι έννοιες και τα νόηματα αναπαριστούν μια
μη γλωσσική πραγματικότητα, ένα “υπερβατολογικό σημαινόμενο”,
από την άλλη όμως αναγνωρίζουν ότι η μη γλωσσική
πραγματικότητα δεσμεύει με φυσικό και αιτιακό τρόπο τη
γλωσσική μας συμπεριφορά. Δεν υπάρχει εξωγλωσσικός τρόπος
να καθορίσουμε αν ο κόσμος έχει μια σταθερή ή συνεκτική φύση,
την οποία η γλώσσα θα μπορούσε να αντικατοπτρίζει. Η ύπαρξη
αιτιακών δεσμών ανάμεσα στη γλώσσα και τη μη γλωσσική
πραγματικότητα δεν επαρκεί όμως ως λόγος για να προσδώσει
νόημα στην έννοια της “αντιστοιχίας ανάμεσα στη γλώσσα και
την πραγματικότητα”. Με το συγκεκριμένο επιχείρημα, διατηρείται
ό,τι είναι αληθές στον ιδεαλισμό, (η κατάρριψη του ισχυρισμού, -
αφελής ρεαλισμός - ότι τα “πράγματα” είναι αυτονόητα και
δεδομένα, ανεξάρτητα από τους όρους και τη λειτουργία του
Συνειδέναι), αλλά ταυτόχρονα αποφεύγεται ο ακραίος ιδεαλιστικός
ισχυρισμός του Berkeley, ότι ο υλικός-ενεργειακός
κόσμος είναι αποκλειστικά δημιούργημα της ανθρώπινης νόησης.
Θα λέγαμε ότι η θέση τους κινείται μεταξύ του ρεαλισμού και του
αντιρεαλισμού.
Σύμφωνα με τους παραπάνω φιλοσόφους (Wittgenstein, Austin,
Davidson, Putnam κ.ά.), ο κόσμος δεν είναι ανεξάρτητος από τη
γλώσσα και τη σκέψη που συν-λειτουργούν, από την άλλη, τα
πράγματα που αντιλαμβανόμαστε, με τα οποία ασχολούμαστε στο
πλαίσιο της “μορφής ζωής” μας, και με τα οποία νοηματοδοτούμε
την εμπειρία μας, μας δεσμεύουν να τα αντιμετωπίζουμε ως
υπάρξεις πέραν του καθορισμού και της συγκρότησής τους από το
ενέργημα της σκέψης και της γλώσσας. Ενώ στον Kant έχουμε μια
διάνοια που οργανώνει και νοηματοδοτεί έναν κόσμο που υπάρχει
ανεξάρτητα από αυτήν, στο Wittgenstein και άλλους, τη θέση της
διάνοιας την παίρνει η γλώσσα, ο τρόπος ύπαρξης του κόσμου δεν
24