ΟΙ ΓΛΩΣΣΕΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ - ΑΛΕΞΗΣ ΚΑΡΠΟΥΖΟΣ

αποδεκτού”, μεταξύ του “εγώ” και του άλλου”, της “αλήθειας” και
του “ψεύδους”, της “λογικής” και της “τρέλας”, του “υποκειμένου”
και του “αντικειμένου” κ.λ.π. Όλες οι “δυαδικές αντιθέσεις”
μπαίνουν στο στόχαστρο του αποδομισμού. Χωρίς να παραγνωρίζουν
οι χρήστες αυτής της σκέψης ότι ο μεταφυσικός τρόπος
σκέψης είναι βαθιά ριζωμένος στον πολιτισμό, στη δομή της
σκέψης και της γλώσσας και, ως εκ τούτου, είναι αδύνατο να τον
παρακάμψουμε. Παρόλα αυτά όμως, οι αναλύσεις και η
αποδομιστική στρατηγική που ασκούν στις αναλύσεις τους
αμβλύνουν τις παραδοσιακές αντιθέσεις και υπονομεύουν τη
“φυσικότητά” τους.
Αν οι “δυαδικές αντιθέσεις” είναι σημεία που νοηματοδοτούνται
μέσω της διαφοράς, τότε το νόημά τους διασπείρεται σε όλο το
εύρος του σημειακού σύμπαντος. Η διαφορά και η διασπορά των
νοημάτων που πυροδοτεί δεν είναι μια έννοια που μπορούμε να
σκεφθούμε, αλλά αυτό είναι το γνώρισμα που φανερώνει το
χαρακτήρα κάθε γλωσσικής διαδικασίας. Τα αντίθετα, στο Derrida
και σε άλλους, Baudrillard, Faucault, Bourdieu, αντιμετωπίζονται
ως σχέσεις συμπληρωματικές και ιστορικά καθορισμένες. Τα
αντίθετα υφίστανται ως σχέση, δεν μπορεί να υπάρξει το ένα
χωρίς το αντίθετό του, η ταυτότητα του κάθε σημείου δομείται με
ό,τι αποκλείει, μέσω της ετερότητας, αλλά και παραπέρα, η
ταυτότητα που επιδιώκει να περιχαρακώσει την ύπαρξή της σε μια
αυστηρά “φυλασσόμενη” από τις επιρροές της ετερότητας σφαίρα
περιλαμβάνει ιδιότητες της ετερότητας - και το αντίστροφο - που
αρνείται να τις αποδεχθεί για να διατηρήσει την καθαρότητά της.
Βέβαια, η λογική του αυστηρού διαχωρισμού που νομι-μοποιούν
οι “δυαδικές αντιθέσεις” θεμελιώνεται στο μεταφυσικό σύστημα
σκέψης και έχει βαθιές και αρχετυπικές πολιτισμικές πεποιθήσεις
και, ως εκ τούτου, είναι δύσκολο να αρθούν.
Όπως είπαμε, τα αντίθετα έχουν σχέση συμπληρωματική. Αυτό
δεν σημαίνει ότι εξισώνονται ή ταυτίζονται και, επειδή μιλάμε για
ιστορικές σχέσεις, τότε μιλάμε για σχέσεις ανισότητας, οι οποίες
καθορίζονται και νοηματοδούνται μέσα σε συγκεκριμένα
ιστορικοπολιτισμικά συμφραζόμενα. Και βέβαια, οι σχέσεις
ανισότητας αποκαλύπτουν τον ιδεολογικό τους πυρήνα, τον
εξουσιαστικό χαρακτήρα των ανθρώπινων-κοινωνικών σχέσεων.
19