ΟΙ ΓΛΩΣΣΕΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ - ΑΛΕΞΗΣ ΚΑΡΠΟΥΖΟΣ

μαθηματικό πεδίο και συγκεκριμένα με τη θεωρία συνόλων. Για
παράδειγμα, στο έργο του Frege “τα θεμέλια της αριθμητικής”, η
έννοια του αριθμού (απόλυτος αριθμός) κατασκευάζεται με
αποκλειστικά λογικές διεργασίες, δηλαδή μη–εμπειρικές. Στη
μελέτη του Frege, το Ένα εμφανίζεται ως μονάδα. Το Ένα παράγει
το μη-ταυτόσημο με τον εαυτό του, δηλαδή το άλλο, το οποίο
αποτελεί τη δομική μονάδα της διαφοράς.
Η Δομιστική Γλωσσολογία και η Διαλεκτική Λογική
Στη λογική της δομιστικής γλωσσολογίας του Saussure
επαναδιατυπώνεται το φιλοσοφικό πρόβλημα του Ενός και του
Πολλαπλού. Και με αυτή την έννοια, στην Αξιωματική
συλλογιστική του Saussure, ανιχνεύουμε ίχνη της Παρμενίδειας,
αλλά και της Ηρακλείτιας διαλεκτικής σκέψης. Από τη μια η
σκέψη του Παρμενίδη για το Είναι ως Ίδιο και Αδιαφοροποίητο
και από την άλλη η σκέψη του Ηράκλειτου για για το Είναι ως εν
τω γίγνεσθαι. Αν επιχειρήσουμε γλωσσολογικές αντικαταστάσεις
στις δύο σκέψεις, τότε θα εξισώσουμε το Παρμενίδειο “Είναι” ως
Ίδιο και Αδιαφοροποίητο, με το Πραγματικό της Γλώσσας, ως
αφηρημένο σύστημα αντιθέσεων που ορίζει τις καθαρές αξίες και
το “Γίγνεσθαι” του Ηράκλειτου, με την εμπειρική διάσταση της
Γλώσσας, την ομιλία και τις πολλαπλές χωροχρονικές μεταβολές
της. Η εγκάρσια/διαμήκης τομή του Saussure, ανάμεσα στη
Γλώσσα και την Ομιλία, όπως επίσης ανάμεσα στη Διαχρονία και
τη Συγχρονία, συνιστά μια μεταφυσική δυαδική αντίθεση, η οποία
καταργεί την έννοια του χρόνου που είναι απαραίτητο συστατικό
του νοήματος των εκφράσεων. Και αυτό γιατί το γλωσσικό
σύστημα του Saussure είναι μια άχρονη οντότητα από την οποία
εκπορεύονται αιτιωδώς οι χρονικές. Θα λέγαμε ότι το γεγονός
πως το γλωσσικό σύστημα διέπεται από κανόνες λειτουργίας,
αποτελεί ένα Λογικό γεγονός και όχι ένα Ιστορικό-Χρονικό
γεγονός. Και έτσι, αναδύεται μια καινούργια αντίθεση, Λογικής
και Ιστορίας-Χρόνου. Η Λογική είναι η Α-Χρονική Αρχή που
δομεί το Σύστημα και με αυτή την έννοια δεν είναι ένα Ιστορικό
και Χρονικά προσδιορισμένο αντικείμενο ή γεγονός. Αν
υποθέσουμε ότι το Γλωσσικό «Είναι», ως Λογική Αρχή, είναι Α-
χρονικό, και το «Εκφαίνεσθαι» Χρονικό, τότε θα λέγαμε ότι η
14