ΟΙ ΓΛΩΣΣΕΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ - ΑΛΕΞΗΣ ΚΑΡΠΟΥΖΟΣ

Θα λέγαμε, με βάση τα παραπάνω, ότι η έννοια συντίθεται από
ένα ετερογενές δίκτυο αισθητηριακών, γλωσσικών και πολιτισμικών
πληροφοριών. Η λέξη αποτελεί μόνο μία από τις
συνιστώσες της έννοιας. Οι άλλες είναι οι αισθητήριες
αναπαραστάσεις (οπτικές, απτικές, οσφρητικές) και οι τυπικές
πολιτισμικές πληροφορίες, που αποδίδουν σημασία στην έννοια
και το περιβάλλον μέσα στο οποίο η σημασία χρωματίζεται και
προσλαμβάνει καινούρια περιεχόμενα. Η ίδια η λέξη, από την
άλλη, ως συνιστώσα αυτού του δικτύου αναλύεται με τη σειρά της
σε ένα δεύτερο δίκτυο συνιστωσών: φωνολογικών, γραφικών,
κατηγοριακών κ.λ.π. Έτσι, ακόμα και εάν κάποιος, όπως στην
περίπτωση της αφασίας, δυσκολεύεται να έχει πρόσβαση στις
γλωσσικές συνιστώσες της έννοιας, αυτό δεν εμποδίζει τις
υπόλοιπες διόδους, εάν έχουν μείνει άθικτες και λειτουργούν
κανονικά, να επιτρέπουν την πρόσβαση στην έννοια και, κατά
συνέπεια, να ορίζουν ένα νέο σύστημα, ακόμα και εάν είναι
αισθητηριακά πολύ διαφορετικό από το προκείμενο ερέθισμα.
Κατανοούμε ότι η έννοια αποτελεί ένα πολύπλοκο πληροφοριακό
σύστημα που δεν εξαρτάται αποκλειστικά από τη γλώσσα.
Η σχέση γλώσσας - σκέψης - συνείδησης
Μπορούμε να παρατηρήσουμε δύο διαστάσεις στη σκέψη: τα
αναπαραστασιακά περιεχόμενα της σκέψης, την κατάσταση όπου
η σκέψη εννοεί τα όντα και τα πράγματα του κόσμου, και την ίδια
τη δραστηριότητα της σκέψης, όπου μέσα από την νοηματοδότηση
προσκτάται τη συνειδητή επίγνωση της υποκειμενικότητάς
της. Η ανθρώπινη σκέψη είναι συνείδηση, όπου δεν
υπάρχει συνείδηση δεν υπάρχει ούτε σκέψη ούτε γλώσσα, το πολύ
πολύ να υπάρχουν εικόνες της σκέψης και της γλώσσας.
Αναφερόμαστε στην αποστροφή του Πλάτωνα στο Φαίδρο (276
β), όπου σημειώνει “Μήπως θέλεις να μιλήσεις για το λόγο αυτού
που γνωρίζει, για το ζωντανό και ζωηρό λόγο, το λόγο εκείνο του
οποίου η γραπτή γλώσσα δεν είναι παρά το είδωλο, όπως πολύ
σωστά λέγεται;”.
Η συνείδηση λοιπόν είναι αναγκαία συνθήκη για να έχουμε
επίγνωση ενός φαινομένου, μετά να αποζητήσουμε τη φύση του,
133