ΟΙ ΓΛΩΣΣΕΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ - ΑΛΕΞΗΣ ΚΑΡΠΟΥΖΟΣ

Η Έννοια ως δομικό υλικό της ανθρώπινης νόησης
Ας κάνουμε όμως μια σύντομη παρουσίαση της έννοιας και των
λειτουργιών που επιτελεί. Κεντρική λειτουργία της σκέψης είναι η
αφαιρετική ικανότητα, η ικανότητα ταξινόμησης και κατηγοριοποίησης
του συνεχούς ρεύματος αισθητηριακής εμπειρίας και
αντίληψης σε αρθρωμένες μορφές με λογική συνοχή και νόημα. Τα
αισθητηριακά περιεχόμενα, που σωρεύονται ως πληροφορίες από
τα ερεθίσματα του αισθητού κόσμου, ταξινομούνται και αναπαρίστανται
σε σύμβολα και, στη συνέχεια, η σκέψη επεξεργάζεται
αφαιρετικά αυτές τις αναπαραστάσεις για να τις προσπελάσει
γνωστικά. Θεμελιώδες στοιχείο για την άρθρωση και τη
συγκρότηση της εμπειρίας σε ένα δομημένο νοηματικό σύνολο
αποτελεί η έννοια, η οποία κωδικοποιείται σε γλωσσικό σημείο,
και μ’ αυτό τον τρόπο προσκτάται νόημα. Αυτή την κωδικοποίηση
της έννοιας σε σημείο, η Churchland την αποκαλεί γνωστική
συμπίεση.
Η έννοια συνιστά την πρωταρχική δομική μονάδα της σκέψης, με
την οποία νοηματοδοτείται η ανθρώπινη ύπαρξη και κατασκευάζεται
η πολιτισμική σφαίρα της ανθρώπινης πραγματικότητας.
Επίσης, οργανώνεται γνωστικά η εμπειρία μας για τον
κόσμο και καθοδηγείται η πολιτισμική και νοητική συμπεριφορά
μας. Η έννοια είναι οργανωμένη σε ευρύτερες εννοιολογικές
δομές. Ο κόσμος και τα όντα πλάθονται από το εννοιολογικό
σύμπαν με την αυτενέργεια του νου. Θα λέγαμε ότι αποτελούν
προϊόντα της συνθετικής λειτουργίας του νου. Θα ήταν πλάνη να
πιστεύουμε ότι ο κόσμος και τα όντα συνιστούν αυθύπαρκτες και
αδρανείς υπάρξεις που κατοπτρίζονται πάνω στο νου. Αντίθετα,
θα λέγαμε ότι η ενότητα της αισθητηριακής αισθαντικότητας για
τον κόσμο αντιστοιχεί στην ενότητα που παίρνει το πλήθος και η
ποικιλία των αισθημάτων όταν ο νους συνθέτει και σταθεροποιεί -
σχετικά - την αισθητηριακή πολλαπλότητα των πληροφοριών
μέσω του σχηματισμού της έννοιας. Και λέμε σταθεροποιεί
σχετικά την πολλαπλότητα των πληροφοριών, γιατί οι έννοιες δεν
αναπαριστούν απλώς στον εγκέφαλο τα αντικείμενα ή τα
πρόσωπα στα οποία αναφέρονται, αλλά αποτελούν δυναμικές
εγγραφές της νευρωνικής δραστηριότητας που συντελούνται στις
αισθητικές και κινητικές περιοχές του φλοιού κατά την
130