ΟΙ ΓΛΩΣΣΕΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ - ΑΛΕΞΗΣ ΚΑΡΠΟΥΖΟΣ

κοινωνικούς κανόνες που διέπουν τη συμπεριφορά μας. Πώς
μπορεί, σύμφωνα με τον παραπάνω συλλογισμό, ένας πολιτισμός
να υποστηρίζει και να διεκδικεί το μονοπώλειο της ηθικής
ορθότητας, πώς μπορεί να διατείνεται ότι οι αξίες και οι κανόνες
δράσης που ενστερνίζεται υπερτερούν έναντι άλλων πολιτισμών
που έχουν υιοθετήσει άλλα αξιακά πρότυπα ζωής και άλλους
κοινωνικούς κανόνες; Καταλαβαίνουμε ότι, συμπεριφορές που
εμείς τις αποτιμούμε ως άνευ νοήματος ή ακόμα και αποτρόπαιες
και ανήθικες, σε άλλες κοινωνίες θεωρούνται ηθικά αποδεκτές και
αρκούντως έλλογες για να διασφαλίζουν τη συναίνεση των μελών
τους.
Αν δεχθούμε την ακραία εκδοχή της σχετικοκρατίας, τότε θα
πρέπει να αναστείλουμε κρίση, να επέχουμε από οποιαδήποτε
αξιολόγηση για πρακτικές μιας άλλης κοινωνίας. Σ’ αυτή την
περίπτωση οδηγούμαστε στην πλήρη και άνευ όρων ανεκτικότητα
άλλων πολιτισμικών πρακτικών και συμπεριφορών. Όμως τα
πράγματα δεν είναι τόσο απλά και, ιδιαίτερα στις ημέρες μας, το
φαινόμενο του καθορισμού των ορίων ενός πολιτισμού καθίσταται
δυσχερές λόγω του παγκόσμιου φαινόμενου της μετανάστευσης
και της διασποράς των πληθυσμών, που δημιουργεί συνθήκες
συμβίωσης διακριτών πολιτισμικών ιδιαιτεροτήτων στην ίδια
γεωγραφική επικράτεια. Τα ερωτήματα τίθενται αμείλικτα: Με
ποιόν τρόπο θα αντιμετωπίσουν οι χώρες υποδοχής τους
ανθρώπους που μετακινούνται από τρίτες χώρες και διεκδικούν το
σεβασμό και την αυτονομία των δικαιωμάτων τους επικαλούμενοι
την πολιτισμική διακριτότητα; Όταν οι ηθικές αρχές που επιβάλλει
ο πολιτισμός των μετακινούμενων πληθυσμών, διαφοροποιείται ή
και συγκρούεται με τις αρχές των γηγενών πληθυσμών, τότε επί τη
βάση ποιών αρχών θα διευθετηθούν οι αντιπαραθέσεις; Μπορούν
οι κάθε λογής εγκληματικές ομάδες να επικαλεσθούν την
προστασία που τους παρέχει η πολιτισμική σχετικοκρατία; Πώς
μπορούμε να εναντιωνόμαστε σε αρχαίες και παραδοσιακές
πολιτισμικές πρακτικές που “προσβάλλουν” το ηθικό και
πολιτισμικό ποιόν άλλων πολιτισμών; Η θέση που υποστηρίζεται
σ’ αυτό το σημείωμα είναι ότι πριν από οποιαδήποτε κρίση
αποδοχής ή καταδίκης, απαιτείται ο στοχαστικός Λόγος της
κατανοητικής σκέψης να “διατρέξει τον ερμηνευτικό κύκλο”
κριτικά και αναστοχαστικά. Και εξηγούμαστε, οποιαδήποτε κρίση
128