ΟΙ ΓΛΩΣΣΕΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ - ΑΛΕΞΗΣ ΚΑΡΠΟΥΖΟΣ

που παράγουν τα ζώα, δηλώνουν κάτι, αλλά δεν είναι ονόματα.
Με σύγχρονους όρους, θα μπορούσαμε να πούμε, ότι αυτοί οι ήχοι
– των ζώων - μπορούν να αιτιολογηθούν με την αρχή της φυσικής
αιτιότητας, αλλά δεν μπορούν να ερμηνευθούν, επειδή δεν είναι
αποτέλεσμα λογικών και γνωστικών διαδικασιών, αλλά εντάσσονται στο
πλαίσιο της σχέσης “ερέθισμα-αντίδραση”, δηλαδή αποτελούν
ανακλαστικές ενέργειες που είναι βιολογικά καθορισμένες. Με
όρους της σημειολογίας, οι ήχοι αυτοί αποτελούν συμπτώματα ή
ενδείξεις συγκεκριμένων καταστάσεων. Τόσο τα συμπτώματα και
οι ενδείξεις, όσο και τα σύμβολα, είναι σημεία, η διαφορά τους
όμως έγκειται στο ότι τα σύμβολα είναι σημεία συμβατικά, ενώ τα
συμπτώματα και οι ενδείξεις δεν είναι, αποτελούν εκδήλωση της
ίδιας τους της αιτίας.
Η παράδοση της διάκρισης, ανάμεσα στα συμβατικά-αυθαίρετα
και τα φυσικά σημεία, αρχίζει - με παραλλαγές - από τον Αριστοτέλη
και συνεχίζει με το Βοήθιο, τον Ακινάτη και τον
Αυγουστίνο. Η θεωρία της σύμβασης, διατυπώνεται και πάλι, από
τον John Locke, o οποίος θεωρεί ότι δεν υπάρχει κανένας φυσικός
δεσμός ανάμεσα στους συγκεκριμένους έναρθρους ήχους και τις
ιδέες που συμβολίζουν. Αν υπήρχε τέτοιου είδους δεσμός, τότε -
κατά τη γνώμη του - θα υπήρχε μόνο μία γλώσσα, κοινή για όλους
τους ανθρώπους.
1) Ήχος → 2) Ιδέα → 3) Αντικείμενο
Η Σημειωτική τριάδα του Peirce
Σύμφωνα με τον Αμερικανό πραγματιστή φιλόσοφο και
σημειολόγο Charles Sanders Peirce, τα σημεία ταξινομούνται σε
τρεις κατηγορίες: α) εικονικά, στα οποία υπάρχει ομοιότητα
μεταξύ του σημείου και του αντικειμένου του (σήμα οδικής
κυκλοφορίας), β) ενδεικτικά, στα οποία, το σημείο είναι ένα
αποτέλεσμα του αντικειμένου του (όπως τα ίχνη στην άμμο), γ)
συμβολικά, που είναι, κατά τον Peirce, αντίστοιχα του αυθαίρετου
σημείου, στο οποίο έδωσε αποκλειστική έμφαση ο Saussure.
2