ΟΙ ΓΛΩΣΣΕΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ - ΑΛΕΞΗΣ ΚΑΡΠΟΥΖΟΣ

07. ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ
Η σχέση της γλώσσας με τη σκέψη
Ξένος: Ουκούν διάνοια μεν και λόγος ταυτόν, πλην ο μεν
εντός της ψυχής προς αυτήν διάλογος της ψυχής άνευ φωνής
γιγνόμενος τούτ΄αυτό ημίν επωνομάσθη διάνοια;
Θεαίτητος: Πάνυ μεν ουν
Ξένος: Το δε γ΄απ΄εκείνης ρεύμα δια του στόματος ιον μετά
φθόγγου κέκληται λόγος;
Θεαίτητος: Αληθή
“Αυτό που λέγεται διάνοια και αυτό που λέγεται λόγος είναι
το ίδιο πράγμα. Με μόνη τη διαφορά πως ονομάστηκε από
μας σκέψη, ο διάλογος που γίνεται μέσα στην ψυχή με τον
εαυτό της, χωρίς να συμμετέχει η φωνή, δεν είναι έτσι;
Θεαίτητος: Βεβαιότατα.
Ξένος: Κι από την άλλη μεριά το ρέμα που βγαίνει από την
ψυχή και περνάει από το στόμα ενωμένο με τη φωνή, αυτό
δεν έχει ονομαστεί “λόγος”;
Θεαίτητος: Αλήθεια”.
Πλάτωνας, Σοφιστής, 263 e
Στο παραπάνω χωρίο, από το Σοφιστή του Πλάτωνα,
προσδιορίζεται η σχέση αλληλεξάρτησης του “εσωτερικού λόγου”
ως διάνοιας και του “εξωτερικού λόγου” ως ομιλίας. Ο Πλάτωνας
θεωρεί ότι η σκέψη είναι ο εσωτερικός διάλογος που διεξάγει η
ψυχή με τον εαυτό της, ενώ ο λόγος, η ομιλία, είναι η σκέψη που
“διαρρέει” από την ψυχή προς το εξωτερικό με τη μορφή του
φωνητικού ρεύματος. Χαρακτηριστικό που αποδεικνύει την σχέση
αλληλεξάρτησης της γλώσσας και της σκέψης είναι το γεγονός
ότι, στην αρχαία Ελληνική γλώσσα, η λογική διανόηση όσο και η
117