ΟΙ ΓΛΩΣΣΕΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ - ΑΛΕΞΗΣ ΚΑΡΠΟΥΖΟΣ

θεώρηση ενός καθολικού σημείου ή “θέας από το πουθενά”, του
κλασσικού παραδείγματος, στα πλαίσια της κβαντικής φιλοσοφίας,
αναγνωρίζεται η προοπτικότητα στο χαρακτήρα της
γνώσης. Η θεώρηση μιας “θέας από το πουθενά” αντιμετωπίστηκε
ως δυνατότητα στα πλαίσια της φυσικής επιστήμης, πριν από την
ανάδειξη της κβαντικής μηχανικής. Στην κλασσική φυσική η αρχή
της διαχωρισιμότητας και της μηχανιστικής αιτιοκρατίας,
παρέπεμπαν στην αμιγώς αναγωγιστική υπόθεση ότι θα ήταν
δυνατόν να αναλυθεί, πλήρως και επακριβώς, ένα σύνθετο
σύστημα στα τμήματα που το απάρτιζαν, και στη συνέχεια να
εξαχθεί η φύση του όλου από τα μέρη του. Επειδή στην κλασσική
φυσική το τμήμα του όλου αντιμετωπιζόταν ως ένα “κλειστό
σύστημα, διαχωρίσιμο από το όλον, το όλον θα ήταν εν τέλει
δυνατόν να περιγραφεί ως το άθροισμα των τμημάτων του και των
φυσικών τους αλληλεπιδράσεων και, επομένως, το γνωρίζων
υποκείμενο θα επιτύγχανε τη γνώση της φυσικής πραγματικότητας,
ως αντικειμενικός παρατηρητής.
Η κβαντική φιλοσοφία ορίζει ότι η πραγματικότητα του φυσικού
κόσμου απαρτίζει ένα μη-διαχωρίσιμο όλο. Θεμελιώδες
χαρακτηριστικό του κβαντικού κόσμου αποτελεί η αδιαίρετη
ενότητα του όλου κόσμου, οπότε η μη-διαχωρισιμότητα συνιστά
εγγενές στοιχείο της κβαντικής θεωρίας. Η μη-διαχωρισιμότητα
του κόσμου δεν συνιστά παρατηρήσιμο φαινόμενο καθεαυτό.
Είναι δυνατό, μόνο έμμεσα να δειχθεί ή να συναχθεί κατά ένα
διαχωρίσιμο τρόπο, εννοιολογικά, χρησιμοποιώντας αντιγεγονικό
(counterfactual) συλλογισμό. Το όλον είναι μη περιγράψιμο, υπό
την έννοια ότι κάθε λεπτομερής περιγραφή αποβαίνει, με
αναγκαίο τρόπο, στην ανάτμηση του ούτως ή άλλως μη
ανατμήσιμου. Έτσι, το μη διαχωρίσιμο όλον αδυνατεί να
υποβληθεί στην άμεση επιστημονική πρακτική, δεν είναι δυνατόν,
δηλαδή, να αποτελέσει αντικείμενο επιστημονικής διερεύνησης,
ώστε να είναι δυνατόν να ποσοτικοποιηθεί, ούτε να υπολογισθεί ή
να παρατηρηθεί εκ των έξω. Αυτό σημαίνει ότι, στο πλαίσιο της
κβαντικής θεωρίας, η κβαντική πιθανότητα δεν συνιστά έκφραση
ατελούς γνώσης, αλλά έκφραση της πολλαπλής πραγμάτωσης
των μικροφυσικών δυνητικοτήτων ενός κβαντικού συστήματος,
εντός δεδομένων πειραματικών συνθηκών, προσδιορίσιμων κατά
την τομή του όλου από τη μετρητική διαδικασία που διενεργεί ο
111