ΟΙ ΓΛΩΣΣΕΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ - ΑΛΕΞΗΣ ΚΑΡΠΟΥΖΟΣ

01. Η ΦΥΣΗ ΤΟΥ ΓΛΩΣΣΙΚΟΥ ΣΗΜΕΙΟΥ
Η Διάνοια ως σκέψη, ως εγκείμενος και ενδιάθετος λόγος,
πρωτογενές δομικό υλικό του ανθρώπινου γένους, κωδικοποιείται
σε σημείο και μεταδίδεται στον άλλο και δια του άλλου,
ξετυλίγεται και διαμορφώνεται η ιστορία ως αφήγηση του
ανθρώπινου πράττειν. Η λέξη-σημείο, αποτελεί τέχνημα του
κόσμου, πλάσμα της ανάγκης για επικοινωνία και συνεννόηση
μεταξύ των ανθρώπινων όντων και της ανάγκης για έλεγχο,
πρόβλεψη και κατανόηση του αδυσώπητου φυσικού κόσμου.
Ιστορικές θεωρήσεις
Είναι όμως το σημείο “φύσει” ή “θέσει”; Οι θεωρίες της γλώσσας
που έχουν διατυπωθεί, από την Ελληνική αρχαιότητα έως τους
νεώτερους χρόνους, δυίστανται. Οι Πυθαγόρειοι και ο Πλάτωνας
υποστηρίζουν την άποψη, ότι οι λέξεις έχουν “φύσει” συγγένεια με
τα αντικείμενα που δηλώνουν. Μια τέτοια συνάφεια της λέξης με
την ουσία του πράγματος στο οποίο αναφέρεται, προέρχεται από
τις παλαιότερες μαγικές προκαταλήψεις που επικρατούσαν στον
αρχαίο κόσμο. Οι Παρμενίδης, Εμπεδοκλής και Δημόκριτος,
αντικρούουν αυτόν τον ισχυρισμό και θεωρούν ότι η σχέση
σημείου και πράγματος είναι “θέσει”, συμβατική και αυθαίρετη,
έχει επινοηθεί με κοινή συμφωνία από τους ανθρώπους για να
μπορούν επικοινωνούν με έναν κώδικα που κατανοείται από όλα
τα μέλη της κοινότητας.
Την “θέσει”, καθορισμένη λειτουργία του σημείου, υιοθετεί και ο
Αριστοτέλης. Ο Αριστοτέλης, αναδεικνύει τη διάκριση – που
χρησιμοποιεί αργότερα και ο Saussure - ανάμεσα στην ιστορική
παράδοση (τη σύμβαση) και τη φυσική αιτιότητα. Για τον
Αριστοτέλη, κανένας ήχος δεν είναι από τη φύση του, όνομα, αν
δεν έχει προηγηθεί η μετατροπή του σε σύμβολο-σημείο. Το όνομα
είναι “φωνή σημαντική κατά συνθήκην”, δηλαδή ήχος που έχει
νόημα σε κάποια σύμβαση μεταξύ ανθρώπων. Οι άναρθροι ήχοι