ΟΙ ΓΛΩΣΣΕΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ - ΑΛΕΞΗΣ ΚΑΡΠΟΥΖΟΣ

προσδοκά η πληροφορία που μεταδίδει να προσληφθεί και να
κατανοηθεί σωστά από τον αποδέκτη του. β) Ο ομιλητής,
αφετέρου, επιδιώκει και αναμένει κάποια πράξη ως αποτέλεσμα
(αντίδραση) του αποδέκτη, ο οποίος κατανόησε «επακριβώς» τα
λόγια του. Το συμπεριφορικό σχήμα, ερέθισμα-αντίδραση,
λειτουργεί στα πλαίσια της λεκτικής πράξης. Η γλωσσική πράξη,
όπως ιχνηλατείται και θεμελιώνεται από τον Austin, αναδεικνύει
την πολυλειτουργικότητα της γλώσσας. Οι γλωσσικές εκφράσεις
μας παρέχουν τη δυνατότητα να εκτελούμε τα πιο διαφορετικά
είδη πράξεων.
Σε αντίθεση με την παραδοσιακή φιλοσοφική παραδοχή που
εξαντλούσε τη γλωσσική δυνατότητα στα εκφωνήματα δήλωσης,
τα οποία περιέγραφαν καταστάσεις πραγμάτων ή γεγονότων που
μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως αληθή ή ψευδή, ο Αustin
εισάγει μια εντελώς διαφορετική κατηγορία εκφωνημάτων, εκείνη
των επιτελεστικών, «με τα οποία το να λέμε κάτι είναι ίδιο με το
να κάνουμε κάτι». Για παράδειγμα, όταν δώσει κανείς μια
υπόσχεση ή όταν πει «ορκίζομαι» στο δικαστήριο. Τα εκφωνήματα
αυτής της κατηγορίας δεν είναι δυνατόν να κριθούν ως αληθή ή
ψευδή, διαθέτουν όμως μια παράλληλη ιδιότητα. Διότι, όπως
ακριβώς τα διαπιστωτικά εκφωνήματα ενδέχεται να αποδειχθούν
ψευδή και να αποτύχουν, έτσι και ενέργειες όπως της υπόσχεσης ή
του όρκου ενδέχεται να μην καταφέρουν να επιτελέσουν το στόχο
στον οποίο αποβλέπουν. Αυτό μπορεί να προκύψει στην
περίπτωση όπου εκείνος, που επιτελεί την πράξη της υπόσχεσης ή
του όρκου, αθετήσει το λόγο του ή παραβιάσει τον όρκο του και
τις δεσμεύσεις που αναλαμβάνει με τα αντίστοιχα επιτελεστικά
εκφωνήματα. Τέτοια εκφωνήματα, κατά τον Austin, δεν κρίνονται
ως ψευδή, αλλά ως «ανεπιτυχή» ή «ατυχή». Το γεγονός ότι ένα
επιτελεστικό εκφώνημα αστοχεί ή αποτυγχάνει δεν συνεπάγεται
ότι η πράξη ακυρώθηκε, αλλά ότι η πράξη δεν επιτέλεσε τον
επιδιωκόμενο στόχο.
Διερευνώντας ο Austin τις αστοχίες ή τις αποτυχίες και
αναζητώντας κάποιες διακρίσεις σε επίπεδο γραμματικής ή
λεξιλογίου που να αντιστοιχούν στη διάκριση μεταξύ διαπιστωτικών
και επιτελεστικών εκφωνημάτων, προσκρούει στην
αλληλεξάρτηση των κατηγοριών του («για να είναι κάποιο
104