ΟΙ ΓΛΩΣΣΕΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ - ΑΛΕΞΗΣ ΚΑΡΠΟΥΖΟΣ

Η Πραγματολογική διάσταση τη Αναλυτικής φιλοσοφίας
της γλώσσας - Grice
Καθημερινά οι άνθρωποι συμμετέχουν σε συζητήσεις και
διαλόγους, αυτό σημαίνει ότι οι ρόλοι τους -ομιλητή-ακροατή -
εναλλάσσονται. Το γεγονός αυτό σημαίνει, a priori, ότι οι
συντελεστές-συμβαλλόμενοι της επικοινωνίας έχουν αποδεχθεί
την αρχή της διαλογικής συνεργασίας. Η γλωσσική δραστηριότητα,
δηλαδή, είναι ένα είδος έλλογης και σκόπιμης κοινωνικής
διεπίδρασης που ρυθμίζεται από την αρχή της συνεργασίας. Την
αρχή αυτή αναγνώρισε ο Βρετανός φιλόσοφος Grice. Ο Grice
υποστηρίζει πως η συνομιλία διέπεται από την αρχή της
συνεργασίας και από τέσσερις αρχές:
1) Την ποσότητα («η συμβολή σου να παρέχεις όσες
πληροφορίες [αλλά όχι περισσότερες από ό,τι] είναι
αναγκαίο»).
2) Την ποιότητα («προσπάθησε η συμβολή σου να είναι
αληθής»).
3) Τη συνάφεια («να είσαι σχετικός με το θέμα»). Την αρχή της
συνάφειας μπορούμε να την ονομάσουμε και αρχή της σχέσης.
Επικαλούμενοι την αρχή της συνάφειας μπορούμε να
αποδώσουμε μια ερμηνεία στον εξής διάλογο: α) «Το ρολόι
πάει πίσω», β) «Είχαμε διακοπή ρεύματος το πρωί». Έτσι
υποθέτουμε ότι το λογικό περιεχόμενο της κρίσης του «β» έχει
σχέση με την κρίση του «α»: συγκεκριμένα έχει σχέση, γιατί ο
«β» παρέχει μια εξήγηση για αυτό που βεβαιώνει ο «α» ότι
συμβαίνει. Βέβαια η υπόθεσή μας, ότι το εκφώνημα του «β»
είναι συναφές με του «α», εξαρτάται όχι μόνο από τις
υποκείμενες γνώσεις μας για την ύπαρξη ηλεκτρικών ρολογιών,
αλλά και από την πρόσθετη υπόθεση ότι ο «α» είναι μέτοχος
των γνώσεων αυτών και ξέρει ότι το εν λόγω ρολόι λειτουργεί
με ηλεκτρικό ρεύμα που παρέχεται απευθείας από τον κεντρικό
αγωγό-παροχέα ηλεκτρικής ενέργειας. Καταλαβαίνουμε ότι
τέτοιες καθημερινές συνομιλιακές ανταλλαγές, όπως η
παραπάνω, μπορεί να εξαρτώνται για τη συνοχή και τη
συνεκτικότητά τους, από ένα ολόκληρο πλέγμα υποθέσεων-
101