ΟΙ ΓΛΩΣΣΕΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ - ΑΛΕΞΗΣ ΚΑΡΠΟΥΖΟΣ

(Hymes, 1974), την ικανότητα δηλαδή συνεκτίμησης μη
γλωσσικών δεδομένων και πληροφοριών για την αποτελεσματική
χρήση της γλώσσας. Η επικοινωνία ως διαλογικό συμβάν δεν
διενεργείται ποτέ στο κενό, αλλά πάντα μέσα στη κοινωνία. Η
κοινωνία συνιστά σύνθετη και ποικιλόμορφη διυποκειμενική
κατασκευή της ανώνυμης συλλογικότητας που αποτελείται από
διακριτές αλληλο-επικαλυπτόμενες σφαίρες, εντός των οποίων οι
φορείς αλληλεπιδρούν και σχετίζονται μεταξύ τους.
Από τα παραπάνω διαφαίνεται ότι η γνώση του γλωσσικού
συστήματος - η γλωσσική ικανότητα - είναι αναγκαία συνθήκη
αλλά όχι επαρκής για να ερμηνεύσουμε τις προθέσεις, τους
λόγους, τις αξίες, την ιδεολογία και συνολικά τη συμπεριφορά των
μελών μιας κοινωνίας. Για να συμπληρωθεί η κατανόηση,
απαιτείται η γνώση των κοινωνικοπολιτισμικών παραμέτρων, μια
γνώση απαραίτητη για να ερμηνευθούν οι επικοινωνιακές
συνθήκες στις οποίες διεξάγεται κάθε φορά η επικοινωνιακή
διαδικασία. Μόνο έτσι μπορούμε να κατανοήσουμε τη σημασία
των λεκτικών επιλογών που επιλέγουν να χρησιμοποιήσουν οι
ομιλητές κατά την περίσταση της φυσικής συνομιλίας τους, όταν
δηλαδή ερμηνεύσουμε τη λογική που διέπει τα λεγόμενα, το
κοινωνικοπολιτισμικό πλαίσιο με άλλα λόγια μέσα στο οποίο
ερμηνεύονται και νοηματοδοτούνται οι λεκτικές επιλογές.
Ο Bakhtin: η γλώσσα ως εγγενές διαλογικό φαινόμενο,
το πολυφωνικό σημείο και το κοινωνικο-ιδεολογικό
συμφραζόμενο χρήσης του
Από τους σημαντικότερους επικριτές της γλωσσολογίας του
Saussure, ήταν ο Ρώσος φιλόσοφος και θεωρητικός της
λογοτεχνίας M. Bakhtin. O Bakhtin μετατόπισε το ερευνητικό
ενδιαφέρον από το αφηρημένο σύστημα της γλώσσας στα
συγκεκριμένα εκφωνήματα των ατόμων μέσα σε διαφορετικά
κοινωνικά-επικοινωνιακά πλαίσια αναφοράς. Από τον αφηρημένο
αντικειμενισμό της γλωσσολογίας που έχει αφετηρία τον
Descartes και οδηγεί στο Saussure και τον ατομικίστικο
υποκειμενισμό που ξεκινά από το Vico και το Herder έως το
Humboldt, ο Bakhtin στρέφεται στην πράξη ομιλίας, το εμπειρικά
97