ΟΙ ΓΛΩΣΣΕΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ - ΑΛΕΞΗΣ ΚΑΡΠΟΥΖΟΣ

ζωής, που κάνει κατανοητή τη χρήση τους ανάλογα με τις
περιστάσεις που χρησιμοποιείται. Το νόημα μιας λέξης ή μιας
πρότασης καθορίζεται από τον τρόπο χρήσης της (Sellars 1954,
Harman, 1987). Mία πλήρως όμως αντικειμενική περιγραφή της
χρήσης μιας δεδομένης λέξης ή πρότασης δεν αρκεί να μας δείξει
τι σημαίνει ο όρος. Όπως υποστηρίζει ο Quine (1969), φαίνεται
ότι δεν κατέχουμε την αντικειμενική γνώση της λέξης ή της
πρότασης, οι οποίες δημιουργούνται από τη χρήση τους στα
εκάστοτε συμφραστικά περιβάλλοντα και τους σημασιακούς
ρόλους που επιτελούν σ’ αυτά, αν δεν μάθουμε οι ίδιοι πως να
τους χρησιμοποιούμε και πως να τους μεταφράζουμε στη γλώσσα
μας. Βέβαια, ακόμα και στην περίπτωση που έχουμε αυτή τη
δυνατότητα, η αντιστοιχία στη μετάφραση δεν είναι ισομορφική
και συμμετρική. Μέσα σε κάθε γλώσσα διαθλάται η μοναδική
εμπειρία της μητρικής γλώσσας, όπως έχει εγγραφεί στο
αντιληπτικό, γνωστικό και ψυχικό σύστημα του ανθρώπου. Η
γλώσσα δεν αποτελεί ουδέτερη αναπαράσταση, αλλά ενεργητική -
και άρα κοινωνικά διαμορφωμένη - παράσταση. Ως εκ τούτου, το
πρίσμα από το οποίο θεάται και μεταφράζεται η κάθε γλώσσα
είναι ερμηνευτικό, το υποκείμενο –μεταφραστής της κάθε
γλώσσας - επενεργεί στον κόσμο της υπό μετάφρασης γλώσσας με
την προθετικότητα που διέπει τον κόσμο της εμπειρίας του.
Ας επανέλθουμε όμως, όπως είπαμε, δεν μπορούμε να μεταφράσουμε
τις λέξεις μιας γλώσσας σε μια άλλη χωρίς παράλληλα
να μην μεταβάλλουμε σε κάποιο βαθμό το νόημα των λέξεων που
μεταφράσαμε. Και αυτό γιατί κάθε σημασία για να κατανοηθεί
προϋποθέτει τη γνώση των κοινωνικών συνθηκών της χρήσης
της. Δηλαδή δεν αρκεί η αφομοίωση του αφηρημένου συστήματος
της γλώσσας, αλλά απαιτείται και η γνώση του τρόπου χρήσης
του και η γνώση των κοινωνικών και πολιτισμικών συνθηκών που
νοηματοδοτούν αυτή τη χρήση. Από αυτό συνάγεται ότι δεν αρκεί
η γνώση των αμετάβλητων κανονιστικών μορφών του γραμματικοσυντακτικού
συστήματος μιας συγκεκριμένης γλώσσας για
να υποστηρίξουμε ότι διαθέτουμε επικοινωνιακή επάρκεια, όταν
κληθούμε να λειτουργήσουμε ως μέλη αυτής της κοινότητας. Για
να αποκτήσει νόημα μια γλώσσα προϋπόθεση είναι να γνωρίζουμε
τις πολιτιστικές και ιδεολογικές στάσεις των μελών της στην
εκφορά του λόγου τους και στις εκάστοτε χρήσεις της. Δηλαδή
95