ΟΙ ΓΛΩΣΣΕΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ - ΑΛΕΞΗΣ ΚΑΡΠΟΥΖΟΣ

05. Η ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΗ & ΠΡΑΓΜΑΤΟΛΟΓΙΚΗ
ΘΕΜΕΛΙΩΣΗ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥ
Από τη μελέτη της γλώσσας, ως αφηρημένο σύστημα,
στη μελέτη της γλώσσας ως ομιλίας. Από τη γλώσσα ως
αυθύπαρκτο και αυτόνομο “ον” στη γλώσσα ως
διαλογικό συμβάν
Η αποστολή της γλωσσολογίας, τόσο στη δομιστική όσο και στη
γενετική εκδοχή της, επικέντρωσε το θεωρητικό και ερευνητικό
ενδιαφέρον της στην ανεύρεση των κανόνων της γλώσσας, τους
οποίους θεωρούσε ως αποδεσμευμένους από το κοινωνικό και
επικοινωνιακό πλαίσιο μέσα στο οποίο δρουν οι ομιλητές της
γλώσσας. Έτσι οι γλωσσολόγοι αντιμετωπίζουν συνήθως τη
γλώσσα ως ένα αφηρημένο “αντικείμενο”, το οποίο μπορεί να
εξηγηθεί και να ερμηνευθεί χωρίς αναφορά σε οποιοδήποτε
κοινωνικό κριτήριο. Η γλώσσα αντιμετωπίζεται ως αυτόνομο και
ομοιογενές φαινόμενο και η επιστημονική περιγραφή επικεντρώνεται
στην περιγραφή της δομής, στη μελέτη των δομικών
σχέσεων που διέπουν το γλωσσικό σύστημα και όχι στη χρήση της
γλώσσας. Αυτή η θεώρηση δεν λαμβάνει υπόψη της τον
ανθρώπινο παράγοντα και τις γνώσεις -που πρέπει να διαθέτειτων
κοινωνικών κανόνων που καθορίζουν και ρυθμίζουν τη
συμπεριφορά, ανάλογα με την επικοινωνιακή περίσταση.
Σ΄ αυτό το σημείο ας προβούμε σε μια φιλοσοφική τοποθέτηση:
Λογικά και φαινομενολογικά, a posteriori, αναγνωρίζουμε και
συνειδητοποιούμε την a priori δομή της γλώσσας και επιχειρούμε
να τη διερευνήσουμε μέσω της αφαιρετικής λειτουργίας του
Λόγου. Βέβαια, οι διακρίσεις μόνον εκ των υστέρων εγκαθίστανται,
έστω και αν υποτεθεί ότι υπήρχαν εκ των προτέρων.
Αυτό που εμπειρικά παρατηρούμε είναι η ικανότητά μας να
επικοινωνούμε, να διαλογιζόμαστε και να συνεννοούμαστε. Η
επιστημονική διερεύνηση αποβλέπει στη κατασκευή θεωρητικών
μοντέλων (που τα διέπει ο φορμαλισμός στη λογική της
κατασκευής τους), μέσω της αφαιρετικής λειτουργίας του Λόγου
91