ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΚΑΤΑΝΟΗΤΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ - ΑΛΕΞΗΣ ΚΑΡΠΟΥΖΟΣ

παρακάμπτεται, στην καλύτερη περίπτωση, η έρευνα της φυσικής
του, θα μπορούσαμε να πούμε, ιστορίας.
Λίγο να προσπαθήσουμε να ξεδιπλώσουμε τη σκέψη μας περί τη
φυσική ιστορία του ανθρώπινου γένους, θα σκοντάψουμε πάνω σε
ένα εντυπωσιακό γεγονός. Ενώ, από τη μια μεριά, συναντάμε μια
υπεραφθονία του Νοείν, από την άλλη βρισκόμαστε μπροστά σε μία
ολοκληρωτική ένδεια του Κατανοείν. Κι αυτό, βέβαια, συνιστά το αυτονόητο,
αφού, όπως γνωρίζουμε, ο δυτικότροπος επιστημονισμός,
με τη θετικιστική κατεύθυνση, ποδηγετεί την απελευθερωσιακή φιλοσοφική
θεώρηση, που τελεί σε ύφεση και ανυποληψία. Αμέτρητες
φορές η ανθρώπινη νόηση διεμβόλισε το χώρο και το χρόνο, σε
μια προσπάθεια να συλλάβει το βάθος του ουρανού της. Κι άλλες
τόσες διεύρυνε τον ορίζοντά της, επιχειρώντας να εξακριβώσει αυτόν,
ακριβώς, τον ουρανό. Ελάχιστες, όμως, ήταν οι φορές, κατά
τις οποίες η νόηση πέρασε στο επίπεδο της κατανόησης. Κι ακόμη
λιγότερες υπήρξαν οι στιγμές, κατά τις οποίες τούτη η κατανόηση
κατανοήθηκε με τη δέουσα ευπρέπεια κι ευλάβεια.
Η αμείλικτη νόηση παράγει τον αυστηρικισμό στη Σκέψη η ειδοποιός
διαφοροποίησή της, η κατανόηση, εκφέρει την ώσμωση Λόγου
και υγιούς Θυμικού. Συνεπώς, στην πρώτη περίπτωση, καταγράφεται
κλειστό κύκλωμα Σκέψης, ενώ στην δεύτερη εγγράφεται η κριτική
άρνησή του. Σε ελεύθερη μετάφραση μπορούμε να γράψουμε
ότι: Το Κατανοείν, ως δεύτερη και κριτικά αποκαθαρμένη σφαίρα
του Νοείν, έρχεται να απελευθερώσει τη Σκέψη από τη θετική “παγίδα”
του λόγου της, κατά πρώτη φάση. Κατά δεύτερη, προωθεί το
Λόγο σε ανώτερη διάσταση, αφού τον μπολιάζει με την Άρνηση
του υποκειμενισμού του, συνδέοντάς τον με το ίδιο το λειτουργικό
θυμικό του ανθρώπινου παράγοντα. Έτσι, το “Σκέπτεσθαι” συναισθάνεται
και καταλαβαίνει τη σκέψη του το “Νοείν” εκτείνεται σε
“Κατανοείν” τέλος, το “Διανοείσθαι” στοχάζεται τη διάνοιά του. Όλα
τούτα, ενορχηστρωμένα μαζί, συνθέτουν την Κατανοητική Φιλοσοφία,
που θέλει τη φιλοσοφία να είναι η διαδικασία εξέλιξης του
Λόγου προς την αυτογνωσία του.
Η Φιλοσοφία, για να επιβεβαιωθεί ως η αέναη εξέλιξη του Λόγου
προς την αυτογνωσία του, πρέπει να ερμηνεύει και να ετυμολογεί
τον εαυτό της κάθε στιγμή, μέσα από το πρίσμα της ιστορικότητάς
της. Τούτο παραπέμπει στην κατανόηση της Νόησης στην κριτική
έκταση της σκέψης. Και μιλώντας για κριτική έκταση της σκέψης,
εννοούμε ότι η λογική της νόησης θα πρέπει να απομυστικοποιήσει
τη φυσική άρνησή της τη θυμική διαδικασία που διέπει αυτοδικαίως
την πραγματοποιημένη φιλοσοφία, δηλαδή την Ιστορία. Eνορμήσεις,
παρορμήσεις, συναισθήματα, καταπιεσμένες επιθυμίες και
πάθη εδράζονται στη σκοτεινή πλευρά του… φεγγαριού της λογικής,
διεκδικούν όμως επίμονα μια θέση στον… ήλιο της.
Επομένως, το Κατανοείν διατείνεται ότι μπορεί να συλλάβει το Νοείν
τόσο στη θετική όσο και στην αρνητική φορά του. Κι αυτό επειδή
ερμηνεύει το συνειδητό, διασαφηνίζοντας συγχρόνως το ασυνείδητο
διηγείται το λογικό με μια αφήγηση μη λογική. Η διαδικασία
αυτή, εάν υποβληθεί στην κατάλληλη αναγωγή, προβάλλει αναντίρρητα
ένα γεγονός: την ενότητα του Λόγου με την αυτογνωσία
της διάνοιας, η οποία μεταφράζεται σε κατανόηση. Και τούτο, επειδή
η διάνοια απαλλάσσεται, μέσω της αφαίρεσης του Κατανοείν, από
τη μεταμφιεσμένη ‘’λογική’’ που στην ουσία της είναι ασυνείδητη
κυκλοφορία του μη λογικού.
Συμπερασματικά, η φιλοσοφία που δε λαμβάνει υπόψη την κριτική
ένσταση του λόγου της και παραμένει απλώς στην πρώτη άποψη
του νοείν, δεν μπορεί να πραγματωθεί στην ιστορική φάση και συνεπώς
αυτοαναιρείται ως Γνώση. Κατά τον ίδιο τρόπο, η Ιστορία
που απαξιώνει την κριτική ένσταση της πράξης της, δεν μπορεί
να θεωρήσει τη φιλοσοφική φάση και επομένως αυτοκαταργείται
ως Πράξη. Και στις δύο περιπτώσεις, όπως φαίνεται, εκλείπει το
Κατανοείν άρα, δε νοείται γνώση της φυσικής ιστορίας της ανθρώπινης
παράστασης, χωρίς την υποχρεωτική διαμεσολάβηση της Κατανοητικής
Φιλοσοφίας.
ΚΑΤΑΝΟΗΤΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
Δύο φιλοσοφικά συστήματα μπορούμε να διακρίνουμε στη Σκέψη
και το φιλοσοφικό στοχασμό της ανθρώπινης ιστορικής κλίμακας
2 3