POST SCRIPTUM 2_2022_16_Wydanie specjalne_Ukraina

More documents

Recommendations

Info

CZY WALKA Z CZECHOWEM POMOŻE ZWYCIĘŻYĆ PUTINA? Nikita Kuznetsov Decydując się na publikację kilku myśli o kulturze w czasie wojny, chciałbym zacząć od perspektywy, z której patrzę – bo, wbrew temu, co mogłoby się wydawć, nie jest wyłącznie rosyjska, ale w dużej mierze polska, a po części (choć, przyznaję, stosunkowo niewielkiej) nawet ukraińska. Dlatego na początku kilka słów o sobie. Jestem Rosjaninem z Petersburga, od 30 lat mieszkam w Polsce, od 25 lat – w Krakowie. Studiowałem tu filozofię, ale jeszcze przed ukończeniem studiów zacząłem stawiać pierwsze kroki jako tłumacz. Obecnie mam już wieloletnie doświadczenie, tłumaczę na język rosyjski przede wszystkim literaturę, w tym poezję (m.in. Miłosza, Szubera, Czapskiego, Wajdę, Gruszkę-Zych). Kilka książek – nie literackich – przetłumaczyłem na polski, wykonuję również tłumaczenia ustne. Oprócz tego zajmuję się promocją literatury polskiej w Rosji, pracując w jednej z polskich państwowych placówek kulturalnych. Gdy 22 lata temu Putin doszedł do władzy, od samego początku ostrzegałem przed nim, tłumaczyłem, jak bardzo jest niebezpieczny, uczestniczyłem w protestach (m.in. w czasie moich wizyt do Rosji). Z drugiej strony od połowy lat 90. zaczęły się moje wielorakie związki z Ukrainą. Mam wielu przyjaciół w Kijowie, Lwowie, Odessie, Czortkowie oraz wśród Ukraińców mieszkających w Polsce. Często odwiedzam Ukrainę, zdarzało mi się mieszkać tam przez dłuższy czas, a na przełomie lat 2013- -2014 byłem na Majdanie (choć wróciłem do Polski jeszcze zanim w Kijowie doszło do rozlewu krwi). Rozpętana przez Putina wojna stała się dla mnie osobistą tragedią, ale przeżywam ją również jako tłumacz, istniejący na pograniczu kilku kultur, z których każda jest mi na swój sposób bliska. Odczuwam przerażenie i wstyd na widok przestępstw, które popełnia wojsko kraju, w ktorym się urodziłem. Chyba najlepiej to, co myślę i czuję, oddaje wiersz wybitnej rosyjskiej poetki, tłumaczki i dysydentki (oraz mojej mistrzyni) Natalii Gorbaniewskiej, jednej z ośmiu osób, które w 1968 r. wyszły na Plac Czerwony, by zaprotestować przeciwko inwazji ZSRR na Czechosłowację: To ja nie ocaliłam wtedy Pragi, a wcześniej Warszawy, nie odkupię swej winy – niegodnych synowie niegodni – dom mój pustym się stanie, progi zgniły i mury zmurszały, niech będzie przeklęty dom zła, dom grzechu, dom kłamstwa, dom zbrodni. Tłum. Adam Pomorski Czuję się odpowiedzialny za to, że zrobiłem za mało, by uniknąć tej wojny, staram się jednak nie pogrążać w rozpaczy, na różne sposoby pomagać Ukraińcom i bezwzględnie wypowiadać się przeciwko rosyjskiej agresji. Moje zdanie jest bardzo jasne: agresor powinien być zatrzymany i pokonany, zbrodnicze czyny wojsk rosyjskich mają być potępione i ukarane, a Ukraina, jej ludność i siły zbrojne potrzebują wszelkiego możliwego wsparcia i pomocy. Co do tego jak najbardziej się zgadzam z moimi ukraińskimi przyjaciółmi – poetami, pisarzami, filozofami, artystami. Jednak ostatnio obserwuję u niektórych z nich chęć otwarcia jeszcze jednego frontu – kulturalnego. I ta odsłona wojny budzi we mnie wielkie wątpliwości. Być może poczekałbym ze swoją wypowiedzią do lepszych czasów, ale odkryłem, że mój punkt widzenia doskonale wyraził ukraiński filozof, tomista, prof. Andrij Baumeister, który pozostał w zagrożonym rosyjskim wtargnięciem i ostrzeliwanym Kijowie, przez co jego głos ma szczególną moc. Baumeister zwrócił uwagę na to, że w czasie wojny w życiu ludzi następują głębokie egzystencjalne i emocjonalne zmiany. Po pierwsze myślenie zaczyna działać w sposób uproszczony. Przestrzeń półtonów i niuansów bardzo się zwęża, prawda i kłamstwo, dobro i zło stają się wyraźne i jednoznaczne, rzeczywistość przybiera postać dwubiegunową. Jest to konieczne, by przeżyć, przetrwać, zwyciężyć. Jednak w takim czarno- -białym myśleniu jest wiele pułapek. Po drugie dokonują się przemiany w psychologii społecznej. W sytuacji wojny ludzka potrzeba przynależności do dużych grup gwałtownie wzrasta. Rośnie w siłę zbiorowa emocjonalność. Ale w związku z tym pojawia się groźba niedostrzeżenia w podmiotach zbiorowej nienawiści, gniewu, współczucia, miłości – poszczególnych ludzi, jednostek z ich rozterkami, złożonością i niejednoznacznością. Nie wolno, pisze Baumeister, pozwalać gniewowi i nienawiści, by zalewały 84 POST SCRIPTUM
nas i zaślepiały nasz rozum i uczucia. Bardzo niebezpieczne jest wpadanie w przesadne uogólnienia, m.in. dotyczące kultury, chociaż istnieje wielka pokusa obarczenia odpowiedzialnością całych kultur i narodów. Ale w ten sposób rozmywa się i zaciera rozumienie osobistej odpowiedzialności. Takie rozmycie granic może doprowadzić do zatracenia człowieczeństwa. O tym zjawisku bardzo mądrze napisał polski historyk i dyplomata prof. Hieronim Grala. Pozwolę sobie zacytować tylko mały fragment jego wywodu: „Czytam, iż wypowiedzieliśmy wojnę Czajkowskiemu, Strawińskiemu, Szostakowiczowi. Rozumiem, iż autorzy tych pomysłów nieco wcześniej – w ramach permanentnej denazyfikacji – nie zgodziliby się nigdy, by hymnem Zjednoczonej Europy stała się Oda do radości, wszak to dzieło aż dwóch Niemców. (…) Spotykam się stosunkowo często z poglądem, «za wolność naszą i waszą», którzy byli z nami w czasach dla nas trudnych, którzy wspierali naszą walkę o prawdę i bronili niegdyś Polski, a teraz Ukrainy. (…) Rozumiem, iż występek powinien być surowo ukarany, ale karanie niewinnych w ramach odpowiedzialności zbiorowej raczej nie mieści się w tradycji prawnej narodów cywilizowanych” 1 . 1 H. Grala, Ukrainę zaatakował Putin, a nie Czajkowski. Po co nam krucjata przeciw rosyjskiej kulturze?, „ Więź”, 04.03.2022, [online] https://wiez. pl/2022/03/04/ukraine-zaatakowal-putin-a-nieczajkowski/ (28.03.2022). To, że ludzie, popełniający zbrodnie przeciwko ludzkości, wyrastają z jakiegoś środowiska kulturalnego, nie oznacza, że to środowisko jest z gruntu złe. Te słowa Andrij Baumeister kieruje do swoich ukraińskich kolegów, których oczywiście można zrozumieć. Kiedy ktoś musi chować się w piwnicy przed bombardowaniem, widzi swoje miasto w ruinach, dowiaduje się o śmierci swoich bliskich, traci dom i majątek, ciężko mu powstrzymać emocje.. Co innego w spokojnej Polsce, która od wielu lat jest moim domem. Dzięki Bogu nikt tu nie jest w sytuacji zagrożenia życia, jednak, ku mojemu zdziwieniu, coraz częściej słyszę nawoływania do ograniczenia języka rosyjskiego, dochodzą do mnie wiadomości o odwoływaniu koncertów muzyki Szostakowicza, oper Musorgskiego, sztuk Czechowa – tego właśnie Czechowa, który pisał o konieczności codziennego wyciskania z siebie niewolnika! Instytucje kulturalne i poszczególni autorzy rezygnują ze współpracy nawet z tymi Rosjanami, którzy wiele ryzykując (teraz za wystąpienia antywojenne grozi w Rosji do 15 lat więzienia), wypowiadają się przeciwko agresji. Zaprzestaje się wydawania polskich (!) książek w Rosji, pozbawiając jej mieszkańców możliwości usłyszenia naszego głosu w wielu ważnych sprawach i stwarzając swoistą kulturową żelazną kurtynę – a przecież kiedyś, w czasach ZSRR, przywożono tam zachodnie książki potajemnie, by przełamywać barierę informacyjną. To już nie są sankcje – które sam popieram – tylko jakieś szaleństwo. Następnym krokiem w tym kierunku zapewne będą płonące stosy książek rosyjskich autorów. iż potrzebna jest «opcja zerowa», zerwanie wszelkich kontaktów etc. A ja słucham tego z rosnącym niesmakiem i przerażeniem: oto zdradzamy tych naszych może niezbyt licznych, ale też wcale nie tak nielicznych «sprawiedliwych», którzy nastawiają karku Niestety wspomniana tendencja szerzy się obecnie w całej Europie, jest to poniekąd zrozumiałe – zrywanie więzi kulturalnych kosztuje najmniej, przynajmniej w wymiarze materialnym. Jako obywatel Polski, państwa unijnego, muszę stwierdzić, że groteskowo, a wręcz haniebnie wygląda ostracyzm, któremu są poddawani w Europie niezależni twórcy rosyjscy, wypowiadający się przeciwko wojnie, oraz kultura rosyjska jako całość – przy jednoczesnym przekazywaniu reżimowi Putina miliardów euro w zamian za gaz i ropę. Jeżeli komuś się wydaje, że taki bojkot kulturowy jest gestem symbolicznym, to symbolizuje jedynie hipokryzję, bezradność i głupotę. Wróćmy jednak do kultury. Przede wszystkim rzeczywiście jest bardzo indywidualna i zróżnicowana. Oczywiście zawsze istniały i nadal istnieją wypowiedzi kulturowe w nurcie panujących ideologii, ale równie dobrze mogą powstawać (i powstają!) niezwiązane z nimi albo wręcz przeciwstawne im dzieła literatury, sztuki, muzyki… Rozpatrywanie kultury jako pewnej przybudówki idei państwowej, która działa w tym samym kierunku i dąży do tego samego celu, jest ogromnym uproszczeniem. Czegoś takiego nie było nigdy i nigdzie. POST SCRIPTUM 85
Page 1 and 2:
POST NIEZALEŻNY KWARTALNIK LITERAC
Page 3 and 4:
Obraz na okładce: Danylo Movchan W
Page 5 and 6:
POLSCY ARTYŚCI UKRAINIE P I O T R
Page 7 and 8:
OBRAZY Ula Dzwonik Doświadczenie w
Page 9 and 10:
Krzysztof Łozowski woda POST SCRIP
Page 11 and 12:
ŚCIANY NOCĄ MAJĄ SIĘ ze mną a
Page 13 and 14:
H O P E Paweł Wąsowicz POST SCRIP
Page 15 and 16:
UKRAINA DANYLO MOVCHAN POST SCRIPTU
Page 17 and 18:
WAR IN UKRAINE POST SCRIPTUM 17
Page 19 and 20:
Mój tak zwany język artystyczny -
Page 21 and 22:
Dzieło malarza ikon, ikonopisa, ma
Page 23 and 24:
ez sumienia, bez serca, bez ludzkic
Page 25 and 26:
P o l s c y Together A r t y ś c i
Page 27 and 28:
*** H a ś k a S z y j a n Haśka S
Page 29 and 30:
KATARZYNA ZYGADLEWICZ POST SCRIPTUM
Page 31 and 32:
STREET ART DLA UKRAINY JenksArt LLA
Page 33 and 34: POST SCRIPTUM 33
Page 35 and 36: NIE DLA WOJNY! POST SCRIPTUM 35
Page 37 and 38: ©Julien_Malland Seth Globepainter
Page 39 and 40: stop war! WOSKerski SHOREDITCH, LON
Page 41 and 42: P i e k s a KRAKÓW POST SCRIPTUM 4
Page 43 and 44: T U T U Indonezja POST SCRIPTUM 43
Page 47 and 48: S E F Venice Beach Los Angeles, Cal
Page 49 and 50: ChemiS P R A G A DMITRY PROŠKIN (1
Page 51 and 52: Wiosenne porządki R a d o s ł a w
Page 53 and 54: C o n q u e r o r Voytek Glinkowski
Page 55 and 56: sie, gdzie od 1996 roku kieruję wy
Page 57 and 58: W KLATCE Piotr Kamieniarz POST SCRI
Page 59 and 60: RC POST SCRIPTUM 59
Page 61 and 62: TATIANA AVERINA U k r a i n a POST
Page 63 and 64: W i s ł a w a S z y m b o r s k a
Page 65 and 66: Iwona Siwek-Front POST SCRIPTUM 65
Page 67 and 68: Iwona Siwek-Front POST SCRIPTUM 67
Page 69 and 70: B e a t a K u l a g a TAK BYWA K a
Page 71 and 72: Z niedźwiedziem nie gadamy ARTUR Z
Page 73 and 74: Renata Cygan *** lady Godiva wraca
Page 75 and 76: Symphony of the Love Colors vs War
Page 77 and 78: Matthew Dover POST SCRIPTUM 77 77
Page 79 and 80: Yaryna Movchan U K R A I N A lwowia
Page 81 and 82: Y A R Y N A M O V C H A N U K R A I
Page 83: POST SCRIPTUM 83
Page 87 and 88: wościowego nie uderzy w imperium (
Page 89 and 90: Anna Ponoma renko Ukraina POST SCRI
Page 91 and 92: * * * W ziemi nie ukryje się ludzk
Page 93 and 94: ODBIJANY Gdzie staniesz? Dokąd pob
Page 95 and 96: W O J N A POST SCRIPTUM 95
Page 99 and 100: Traczyńska POST SCRIPTUM 99
Page 101 and 102: Ilustracja AGNIESZKA LITWIN Właśn
Page 103 and 104: RC POST SCRIPTUM 103 103
Page 105 and 106: Y u r i i I v a n t s y k Ukraina P
Page 107 and 108: Fotografia JAROSŁAW KRAWCZAK POST
Page 109 and 110: wiada. Światem rządzi pieniądz,
Page 111 and 112: Ola Haydamaka u k r a i n a POST SC
show all

POST SCRIPTUM 2_2022_16_Wydanie specjalne_Ukraina

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?