EUSKADIKO KOOPERATIBEN LEGEAREN GAINEKO IRUZKINAK

FINANTZA-KOOPERATIBAK
eta finantza-kooperatiben taldetik ateraz, ikuspegi subjektibo zein objektibo oso mugatua
erabilita; izan ere, (sasoi horretan indarrean zegoen estatuko araudiaren ildotik, horri
egokitu behar baitzitzaion): lehen multzoan (2. atala) bakarrik onartzen ziren bazkidetzat
“kooperatibak eta kooperatibetako bazkideak, bai eta beheragoko lurralde-esparruko
kreditu-kooperatibak eta transformazioko nekazaritza-sozietateak”; eta bigarren multzoan
(1. atala), pasiboari lotutako eragiketak onartzen ziren, baina aktiboari edo finantzaketari
lotutakoak, berriz, sozietate horiei lotutako kooperatibei eta kooperatiba horietako bazkideei
baino ez zitzaien onartzen. Bestetik, “Caja Rural” izena hartzen zutenei dagokienez, eragiketa
aktiboak nekazaritza-, basogintza- edo abeltzaintza-sektoreetan bakarrik egin zitzaketen,
edo landa-inguruneko bizimodua hobetzera bideratutako eragiketak finantzatu. Hori dela
eta, horien jarduera-eremua eta bideragarritasun ekonomikoa mugatzen ziren, nahiz eta
adierazpen batzuen zehaztugabetasunak jarduteko tarte zabalagoa ematen zien erakundeei.
Estatuan, Kooperatibei buruzko apirilaren 2ko 3/1987 Lege Orokorra etorri zen geroago.
Lege horren 116. Artikuluan zehaztu ziren kooperatiba-motak, eta mota bereizi gisa tipifikatu
zituen finantzakoak, nahiz eta ez zien eskaini berariazko artikulurik legezko testuan, eta
kreditu-kooperatiba horientzako aurreikuspen bakarrak seigarren xedapen iragankorrean
ezarri zituen, ziur asko, kreditu-kooperatibentzako berariazko lege bat prestatzen ari
zirelako orduan. Kreditu-kooperatibei buruzko maiatzaren 26ko 13/1989 Legeak berehala
indargabetu zituen seigarren xedapen iragankor horretan jasotako arauak, eta hainbat ate
ireki ziren, hala nola bazkide izateko gaitasuna, mota horretako kooperatibek egin zitzaketen
eragiketak eta zerbitzuak handitzeko modua eta hirugarrenekiko eragiketak egiteko aukera,
nahiz eta baliabide guztien % 15era mugatu.
Kreditu-kooperatibei buruzko 13/1989 Legea aitzindaria izan zen legegintza-joera
orokorrean, eta mota horretako kooperatibentzat artean ezarri zuen kreditu-kooperatibek
bazkideen eta bazkide ez diren hirugarren pertsonen finantza-premietarako balio izatea,
haiekiko eragiketak egiteko aukerak zabalduz, kooperatiba-eremuan elementu guztiz
berritzaile eta “iraultzaile” gisa boto plurala emateko aukera ezarriz, muga jakin batzuekin,
kapitalaren arabera, eta. azken batean, araudi malguagoa ezarriz sozietate-mota hori
beste batzuen aldean horren mugaturik ez egoteko eta, horrela, ekonomia lehiakor
modernora egokitu ahal izateko, araudi historiko zurrunaren eraginez, enpresa-aukerak eta
bideragarritasun ekonomikoa mugatzera behartu gabe.
Geroago, euskal eremuan, Euskadiko Kooperatibei buruzko 4/1993 Legeak eta, estatuan,
Kooperatibei buruzko 27/1999 Legeak, bai eta autonomia-erkidegoetako kooperatiben
legeek ere, hasitako joerari jarraitu zioten, kooperatiba-moldea enpresa-proiektu mota
guztietan erabili ahal izateko, ez lehenago gertatzen zen bezala, salbuespenak salbuespen,
horietako asko euskal lurraldearen eremuan, eta, neurri handi batean, Mondragon Taldearen
barruan, legezko mugek eta, kapitala eskuratzeko, eredu kooperatiboaren beraren zailtasunen
eraginez, kooperatibak enpresa txikiak eratzeko erabili ohi ziren eta enpresa handiagoek
sozietate kapitalisten moldearen arabera sortzen ziren.
Euskadin indarrean dagoen Euskadiko Kooperatiben 11/2019 Legearen aurrekaririk
hurbilena, 4/1993 Legea, 1/2000 eta 8/2006 legeek zati batean aldatutakoa, joera horri lotu
zitzaion bide ugari eta askotarikoak erabiliz, eta berritzailea izan zen irtenbide horietako
455