E820B8_1
2019 KARTY PRACY LICEUM I TECHNIKUM ZAKRES PODSTAWOWY I ROZSZERZONY 3
- Page 3 and 4: EWA NOWAK KARTY PRACY JZYK POLSKI L
- Page 5 and 6: Wobec narodowych mitów. Jan Lecho
- Page 7 and 8: Wobec narodowych mitów. Jan Lecho
- Page 9 and 10: Barwy ycia. Maria Pawlikowska-Jasno
- Page 11 and 12: Barwy ycia. Maria Pawlikowska-Jasno
- Page 13 and 14: Barwy ycia. Maria Pawlikowska-Jasno
- Page 15 and 16: Mity przeszoci. Bruno Schulz Sklepy
- Page 17 and 18: PRACA PROJEKTOWA Ciekawa ksika Przy
- Page 19 and 20: Apokalipsa speniona. Krzysztof Kami
- Page 21: Apokalipsa speniona. Krzysztof Kami
2019<br />
KARTY PRACY<br />
<br />
LICEUM I TECHNIKUM ZAKRES PODSTAWOWY I ROZSZERZONY<br />
3
EWA NOWAK<br />
KARTY PRACY<br />
JZYK POLSKI<br />
LICEUM I TECHNIKUM ZAKRES PODSTAWOWY I ROZSZERZONY<br />
3
DWUDZIESTOLECIE MIDZYWOJENNE<br />
Wobec narodowych mitów<br />
Jan Lecho Wiersze<br />
KARTA<br />
A<br />
Przeczytaj uwanie tekst, wykonaj zwizane z nim polecenia. Odpowiadaj tylko na podstawie tekstu i tylko<br />
wasnymi sowami, chyba e w zadaniu polecono inaczej.<br />
Ireneusz Opacki<br />
Lechoń i polskie mity (fragmenty)<br />
Przez sto z górą lat zaborów stanowiły te mity dla narodu, pozbawionego własnego państwa, ekwiwalent<br />
ojczyzny. Lechoń pisał po latach: „kiedy wspomnienia ważniejsze były od prawdziwych wydarzeń, a życie<br />
wciąż tak bliskie śmierci, owa niewola nasza stworzyła świat przywidzeń, zjaw i marzenia, w którym<br />
Polska trwała bezcielesna, ale obecna w myślach wszystkich, i przychodziła do nas pod postacią duchów<br />
na Dziady, na bronowickie Wesele, schodziła z arrasów i z cokołów wawelskich posągów […] owa<br />
Polska wszechobecna, a nie mogąca się wcielić w państwo”. Mity te – stworzone w niewoli na użytek jej<br />
przetrwania – stanowiły podstawową więźbę 1 zbiorowości Polaków. Wbrew realnym warunkom bytowania<br />
narodu – wbrew rozbiciu między państwa zaborcze, emigracjom, zsyłkom, ponawianym próbom<br />
wynarodowiania – utrzymywały jego jedność, świadomość własnej tożsamości i odrębności.<br />
W latach 1916–1918 sytuacja ta uległa gwałtownej zmianie: mity polskie, stanowiące dotychczas<br />
o oporze Polaków wobec zaborców – nagle zwróciły się przeciw Polakom, stały się dla nich zagrożeniem.<br />
Zaborcze armie, wykrwawione na frontach, gwałtownie domagały się uzupełnienia, w grę wchodziło<br />
również pozyskanie sporej ilości ochotników ze społeczności polskiej. Zaborcy zaczęli więc wykonywać<br />
gesty, które miały im Polaków pozyskać: Manifest, powołujący do życia marionetkowe Królestwo Polskie,<br />
ustanowienie Tymczasowej Rady Stanu z udziałem w niej Piłsudskiego, potem Rady Regencyjnej. Mityczny<br />
teatr polskiej niepodległości, w otoczce zmitologizowanej emblematyki polskiej: z biało-czerwonymi<br />
sztandarami, w asyście polskiej kawalerii legionowej, mariackiego hejnału, Mazurka Dąbrowskiego,<br />
uroczystej intronizacji Rady Regencyjnej w katedrze św. Jana i na Zamku A wszystko to – inscenizowane<br />
i reżyserowane przez Niemców i Austriaków na wciąż w istocie zniewolonych ulicach i placach<br />
Warszawy. Polskie mity zaczęły się zwracać przeciwko Polakom, stanowiąc przynętę w rękach zaborców,<br />
zręcznie nimi manipulujących.<br />
Powstaje sytuacja „wyboru niemożliwego”: jak się zachować wobec polskich mitów? Nakaz chwili<br />
domaga się ich zniszczenia, by wytrącić groźne narzędzie z rąk zaborców. Ale wojna przecież jeszcze<br />
trwa, trwają zabory, perspektywa rzeczywistej niepodległości jest jeszcze odległa i niepewna; co się stanie,<br />
gdy zabory się przedłużą, a zniszczeniu ulegnie jedyne na dobrą spraw spoiwo Polaków, zabezpieczające<br />
ich przed wynarodowieniem i utrzymujące jedność narodową? To jest właśnie sytuacja „wyboru niemożliwego”<br />
– rodząca wobec polskich mitów postawę dwoistą, wewnętrznie sprzeczną, dramatycznie<br />
64
Wobec narodowych mitów. Jan Lecho Wiersze<br />
rozdartą. To – Mochnacki Lechonia, wygrywający w „obcej sali” na klawikordzie polskie mity, targany<br />
sprzecznościami, niekończący w efekcie koncertu, ale dramatycznie ten koncert przerywający. […]<br />
To także Herostrates – straceńczy, o granicę masochizmu ocierający się monolog Polaka, nazywającego<br />
siebie hańbiącym imieniem niszczyciela narodowej świątyni. Monolog, z pozoru jednoznacznie<br />
wzywający do unicestwienia polskich mitów […]. Jednoznaczność tej rozkazującej formuły okazuje się<br />
jednak pozorna. W istocie jest ona straceńczym wyrazem sytuacji wahania, skrajnego napięcia nerwów,<br />
niedającej się dłużej wytrzymać udręki niepewności – którą trzeba w końcu jakoś rozstrzygnąć, obojętnie<br />
jak, byle rozstrzygnąć, bo w tej dramatycznej niepewności dłużej po prostu nie da się żyć.<br />
Ireneusz Opacki, Lechoń i polskie mity, Wydawnictwo Szumacher, Kielce 1993.<br />
1<br />
więźba – konstrukcja nośna dachu.<br />
1. Co w czasach zaborów stanowio dla narodu polskiego ekwiwalent ojczyzny?<br />
2. W jakim celu autor w akapicie 1. przywouje wypowied Jana Lechonia?<br />
3. Podaj autorów i tytuy utworów, które Lecho wymienia w swojej wypowiedzi.<br />
• •<br />
4. Co oznacza stwierdzenie Lechonia, e „Polska trwaa bezcielesna”?<br />
5. Jak rol odgryway mity narodowe w okresie zaborów?<br />
6. W tekcie przywoana jest jedna data. Podaj j i objanij, czego dotyczy.<br />
65
DWUDZIESTOLECIE MIDZYWOJENNE<br />
7. Wymie trzy przykady dziaa zaborców, którzy posugiwali si polskimi mitami narodowymi.<br />
•<br />
•<br />
•<br />
8. W jakim celu „zaborcy zaczli wykonywa gesty, które miay im Polaków pozyska”?<br />
9. Podaj przykady „zmitologizowanej emblematyki polskiej”, które autor wymienia w 2. akapicie.<br />
•<br />
•<br />
•<br />
•<br />
•<br />
10. Co wedug autora czy dwa utwory Lechonia: Mochnacki i Herostrates?<br />
11. Jakiego problemu dotyczy sytuacja „wyboru niemoliwego”?<br />
12. Odwoujc si do tekstu, oce prawdziwo poniszych stwierdze. Wybierz P, jeli stwierdzenie jest<br />
prawdziwe, albo F, jeli jest faszywe.<br />
1. Autor pisze o dwojakiej roli polskich mitów narodowych. P F<br />
2. Autor przywouje tytuy trzech wierszy Lechonia. P F<br />
3. Autor wspomina wydarzenia historyczne. P F<br />
4. Autor przywouje twórczo Mickiewicza i Sowackiego. P F<br />
66
Wobec narodowych mitów. Jan Lecho Wiersze<br />
13. Podaj regu ortograczn na uzasadnienie pisowni rzeczownika cokó.<br />
14. Podaj synonim podkrelonego wyrazu w przytoczonym zdaniu.<br />
„Mity te […] stanowiy podstawow wib zbiorowoci […]”.<br />
15. W podanym wypowiedzeniu wska imiesów, nazwij go. Okrel form bezokolicznika, od której pochodzi.<br />
Naród pozbawiony wasnego pastwa.<br />
Imiesów:<br />
Nazwa:<br />
Bezokolicznik:<br />
16. Podane wypowiedzenie:<br />
„Polskie mity zaczy zwraca si przeciwko Polakom, stanowic przynt w rkach zaborców […]”<br />
to<br />
a) zdanie pojedyncze.<br />
b) zdanie wspórzdnie zoone wynikowe.<br />
c) imiesowowy równowanik zdania okolicznikowego.<br />
d) zdanie podrzdnie zoone okolicznikowe.<br />
Odpowied<br />
17. Zastp synonimem podkrelone wyraenie.<br />
Przez sto z gór lat zaborów.<br />
18. Dokocz zdanie. Wybierz odpowied A lub B i odnoszce si do niej uzasadnienie – 1, 2 albo 3.<br />
W wypowiedzeniu: „Zaborcy zaczli wic wykonywa gesty, które miay im Polaków pozyska”<br />
podkrelona jego cz to<br />
A. zdanie podrzdne przydawkowe<br />
1.<br />
dookrelenia rzeczownika<br />
z wypowiedzenia nadrzdnego.<br />
B. zdanie podrzdne dopenieniowe<br />
uyte w celu<br />
2.<br />
3.<br />
uzasadnienia przyczyny z wypowiedzenia<br />
nadrzdnego.<br />
zastpienia dopenienia sugerowanego<br />
przez wypowiedzenie nadrzdne.<br />
67
DWUDZIESTOLECIE MIDZYWOJENNE<br />
KARTA<br />
B<br />
1. Podaj autorów i tytuy utworów literackich, które jako temat wykorzystuj wskazane polskie mity narodowe.<br />
Powstanie listopadowe Powstanie styczniowe Powstanie warszawskie<br />
2. W wierszu Herostrates Jan Lecho mówi: „A wiosn – niechaj wiosn, nie Polsk zobacz”. Wyjanij, jak<br />
rozumiesz te sowa.<br />
3. Nazwij rodki jzykowe zastosowane w podanym fragmencie wiersza Mochnacki Jana Lechonia.<br />
Ostrog spi melodi, a akompaniament<br />
Szaleje, krzyczy w basie, ronie w straszny zamt –<br />
Ku sali bagnetami ju mierzy, ju blisko –<br />
I ton jeden uparcie wybija – nazwisko!!!<br />
„Ostrog spi melodi”<br />
„akompaniament […] krzyczy”<br />
„straszny zamt”<br />
„nazwisko!!!”<br />
68
Barwy ycia. Maria Pawlikowska-Jasnorzewska Wiersze<br />
Barwy ycia<br />
Maria Pawlikowska-Jasnorzewska<br />
Wiersze<br />
KARTA<br />
A<br />
Przeczytaj uwanie tekst, wykonaj zwizane z nim polecenia. Odpowiadaj tylko na podstawie tekstu i tylko<br />
wasnymi sowami, chyba e w zadaniu polecono inaczej.<br />
Elbieta Hurnikowa<br />
Malarskość wyobraźni (fragmenty)<br />
Obrazowanie natury w liryce Marii Pawlikowskiej, oparte na uderzającej, odkrywczej metaforze, obnażającej<br />
wizualną treść zjawisk przyrodniczych, zdradza niewątpliwie zmysłowy charakter przeżywania<br />
i poznawania świata. Szczególną rolę gra tutaj silnie ewokowany wzrokowy charakter kontaktu podmiotu<br />
lirycznego z naturą, przejawiający się głównie w zintensyfikowanej wrażliwości na barwy i kształty<br />
przedmiotów.<br />
Kolorystyka o zróżnicowanej, ale pogodnej na ogół tonacji stanowi narzędzie charakterystyki<br />
świata, zwłaszcza w dwóch pierwszych tomikach, co jak zauważa Jerzy Kwiatkowski odzwierciedla się<br />
już w ich tytułach: Niebieskie migdały i Różowa magia, i co decyduje o sensualistyczno-wizualnym charakterze<br />
tej poezji.<br />
Kolorystyka jest także sposobem autoprezentacji w liryku Barwy z tomu Niebieskie migdały:<br />
A we mnie biało, biało, cicho, jednostajnie –<br />
bo noszę w sobie wszystkich barw skupioną tajnię. –<br />
O, jakże się w białości mojej bieli męczę –<br />
chcę barwą być – a któż mnie rozbije na tęczę?<br />
Zamysł artystyczny wsparty jest tutaj ostrym skontrastowaniem bieli – dominującej, a nawet przytłaczającej<br />
w obrazie, z uobecnionej przysłówkowymi i rzeczownikowymi formami słowa „biel” – z tęczą […].<br />
Tęczowość we wczesnych tomikach stanowi nieodłączną cechę prezentowanego świata, w kolorystycznym<br />
uproszczeniu ogniskującą bujność jego zjawiskowych form. […] Tęczowość i barwność świata<br />
ustanawia […] swoistą skalę wartości pozytywnych, usankcjonowanych przez dookreślenie słownictwem<br />
noszącym tonację pogodną („śmiech”, „radość życia”).<br />
Istotny dla poetyckiego obrazowania w liryce Pawlikowskiej jest fakt, że niezwykła umiejętność<br />
operowania barwą przejawia się przede wszystkim tam, gdzie mamy do czynienia z impresjonistycznym<br />
widzeniem świata. […] Konieczność posługiwania się – dla określenia funkcji kolorystyki w liryce<br />
69
DWUDZIESTOLECIE MIDZYWOJENNE<br />
Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej – pojęciami z dziedziny malarstwa jest ważnym symptomem faktu, iż<br />
w spotęgowanej wrażliwości na barwy wykłada się wrażliwość na wartości malarskie, przesuwające<br />
niejednokrotnie uwagę z przedmiotu opisu na wyraźnie zamierzoną efektowność ujęcia. Operowanie<br />
kolorem różnicuje się w kolejnych fazach twórczości, z czasem artykulacja kolorystyczna ustąpi miejsca<br />
artykulacji świetlnej. Niezmienna jednak pozostanie tendencja do konkretyzacji wszelkich doznań zmysłowych.<br />
Cechę poetyckiej wyobraźni autorki Wachlarza stanowi bowiem oscylowanie ku konkretowi<br />
i szczegółowi, któremu obce są wszelkie pojęcia abstrakcyjne.<br />
Elżbieta Hurnikowa, Malarskość wyobraźni, w: taż, Natura w salonie mody.<br />
O międzywojennej liryce Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej, PIW, Warszawa 1995.<br />
1. Jakim rodkiem poetyckim posugiwaa si Maria Pawlikowska-Jasnorzewska do obrazowania natury?<br />
2. Co wedug autorki stanowi narzdzie charakterystyki wiata w wierszach Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej?<br />
3. Jaki sd Jerzego Kwiatkowskiego o twórczoci Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej przywouje autorka?<br />
4. Podaj dwa tytuy tomików poezji Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej.<br />
•<br />
•<br />
5. Co jest sposobem autoprezentacji Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej w liryku Barwy?<br />
6. W jakim celu autorka cytuje fragment wiersza Barwy?<br />
7. Na jaki rodek poetycki zastosowany w Barwach zwraca uwag autorka?<br />
70
Barwy ycia. Maria Pawlikowska-Jasnorzewska Wiersze<br />
8. Dokonaj analizy sowotwórczej rzeczownika tczowo. Wska wyraz podstawowy, podstaw sowotwórcz<br />
i formant.<br />
Wyraz podstawowy:<br />
Podstawa sowotwórcza:<br />
Formant:<br />
9. Jak funkcj w wierszach Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej peni tczowo i barwno wiata?<br />
10. Do którego kierunku w malarstwie nawizuje Pawlikowska-Jasnorzewska w swoich wierszach?<br />
11. Zacytuj peryfraz, któr autorka zastpia nazwisko poetki w ostatnim akapicie tekstu.<br />
12. Co wedug autorki stanowi cech poetyckiej wyobrani Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej?<br />
13. Tytu tekstu to<br />
a) oksymoron.<br />
b) synestezja.<br />
c) metafora.<br />
d) synekdocha.<br />
Odpowied<br />
14. Nazwij podkrelone czci mowy w podanym wyraeniu.<br />
Uderzajca, odkrywcza metafora.<br />
Uderzajca:<br />
Odkrywcza:<br />
15. W podanym wyraeniu zastp synonimem podkrelony przymiotnik.<br />
Sensualistyczny charakter poezji.<br />
Sensualistyczny:<br />
71
DWUDZIESTOLECIE MIDZYWOJENNE<br />
16. Nazwij wszystkie czci zdania w podanym wypowiedzeniu.<br />
„Zamys artystyczny wsparty jest tutaj ostrym skontrastowaniem bieli […] z tcz”.<br />
17. Podaj regu ortograczn na uzasadnienie pisowni „rz” w wyrazie zamierzona.<br />
18. Drugie wypowiedzenie w podanym zdaniu zoonym jest równowanikiem. Zastp je zdaniem wtrconym.<br />
„Tczowo we wczesnych tomikach stanowi nieodczn cech prezentowanego wiata, w kolorystycznym<br />
uproszczeniu ogniskujc bujno jego zjawiskowych form”.<br />
19. Odwoujc si do tekstu, oce prawdziwo poniszych stwierdze. Wybierz P, jeli stwierdzenie jest<br />
prawdziwe, albo F, jeli jest faszywe.<br />
1.<br />
W wierszach Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej kolorystyka stanowi narzdzie charakterystyki<br />
wiata.<br />
P<br />
F<br />
2.<br />
Pawlikowska-Jasnorzewska jest autork tomików poetyckich pt. Niebieska magia i Róowe<br />
migday.<br />
P<br />
F<br />
3. Liryk Barwy pochodzi z tomiku Niebieska magia. P F<br />
4.<br />
Poetycka wyobrania Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej jest powizana z impresjonistycznym<br />
widzeniem wiata.<br />
P<br />
F<br />
20. W podanym zdaniu wska podmiot i orzeczenie.<br />
„Tczowo we wczesnych tomikach stanowi nieodczn cech prezentowanego wiata […]”.<br />
Podmiot:<br />
Orzeczenie:<br />
72
Barwy ycia. Maria Pawlikowska-Jasnorzewska Wiersze<br />
KARTA<br />
B<br />
1. Co czy przywoane trzy wiersze Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej?<br />
Mio<br />
Nie widziaam ci ju od miesica.<br />
I nic. Jestem moe bledsza,<br />
troch pica, troch bardziej milczca,<br />
lecz wida mona y bez powietrza!<br />
Ofelia<br />
Ach, dugo jeszcze pole<br />
W szklanej wodzie, w sieci wodorostów,<br />
zanim nareszcie uwierz,<br />
e mnie nie kochano, po prostu.<br />
Fotograa<br />
Gdy si miao szczcie, które si nie traa:<br />
czyje ciao i ziemi ca,<br />
a zostanie tylko fotograa,<br />
to – to jest bardzo mao...<br />
2. Zapisz tytu i nazwisko autora utworu, do którego nawizuje Pawlikowska-Jasnorzewska w jednym z przytoczonych<br />
wierszy.<br />
Autor:<br />
Tytu:<br />
3. Nazwij cechy bohaterki lirycznej, która wyania si z przytoczonych wierszy.<br />
73
DWUDZIESTOLECIE MIDZYWOJENNE<br />
Mity przeszoci<br />
Bruno Schulz Sklepy cynamonowe<br />
Przeczytaj uwanie tekst, wykonaj zwizane z nim polecenia. Odpowiadaj tylko na podstawie tekstu i tylko<br />
wasnymi sowami, chyba e w zadaniu polecono inaczej.<br />
Artur Sandauer<br />
Mitologia Brunona Schulza (fragmenty)<br />
Schulz, gdy go latem 1936 r. poznałem, miał już za sobą Sklepy cynamonowe (1934), przed sobą tylko –<br />
Sanatorium Pod Klepsydrą (1938); dorobek w całości, nawet jeśli dodać Kometę („Wiadomości Literackie<br />
1938) i artykuły krytyczne, nieduży. Urodzony w 1892 r. kształcił się – jeszcze przed pierwszą wojną<br />
światową – w Wiedniu na grafika. Pisać zaczął późno – pod koniec lat dwudziestych, pracował zrywami.<br />
Na dobitkę – sporo przepadło. […]<br />
Zafascynowanie […] zagładą stanowi obsesyjny motyw jego twórczości. Czyż nie tak wychodzi<br />
z domu na zew wichury subiekt Teodor? (Wichura). Czyż nie tak „daje się zredukować” do postaci<br />
dzwonka elektrycznego wuj Edward? (Kometa).<br />
Pod znakiem fascynacji stało też życie Schulza. […]. Dorastał w atmosferze fin de siècle’u 1 , który<br />
bardzo ostro podkreślał przeciwstawienie między mężczyzną a kobietą, między duchowością a żywiołem.<br />
Panowała moda na żeńskie demony: lubowali się w nich pisarze niemieccy, lubowali Przybyszewski<br />
i Żuławski. Tyle że co u tamtych było literacką modą, to u Schulza stało się obsesją osobistą, zyskując<br />
tym samym artystyczną rangę.<br />
Przeciwstawienie to traci też u niego swą moralną jednoznaczność. Kobieta to nie tylko demoniczny<br />
wamp; to także wcielenie zdrowego rozsądku. Ojciec, prowincjonalny Don Kichot, hodujący<br />
na strychu fantastyczne ptaki, ma u boku Sancho Pansę w spódnicy, Adelę, która szczotką od kurzu<br />
zmusza go do rezygnacji z hodowlanych fanaberii. Findesieclową antytezę płci zaprawia zatem Schulz<br />
dozą ambiwalentnego humoru.<br />
Ambiwalentnie humorystyczny jest i sposób, w jaki realizuje […] „mityzację rzeczywistości”.<br />
Rzeczywistość jest u niego sublimowana przez mit, ale mit z kolei – degradowany przez rzeczywistość.<br />
Uwspółcześnionym bożkiem Panem jest włóczęga, który załatwia się w krzakach (Pan); biblijna walka<br />
Jakuba z aniołem aktualizuje się w scenie, gdzie ojciec i komiwojażer, śpiący w jednym łóżku, szamocą<br />
się przez sen (Noc wielkiego sezonu).<br />
Na każdym kroku spoza codzienności prześwieca tu Biblia; do rzędu rytuału urasta każda powszednia<br />
czynność. Nic nie dzieje się po raz pierwszy; wszystko powtarzało się już – i powtórzy – nieskończoną<br />
ilość razy. […]<br />
Bywa, że aluzja mityczna nie wydobywa się na powierzchnię, lecz daje jedynie wyczuć w nastroju.<br />
Skąd np. atmosfera grozy jaką wywołuje – otwierający Schulzowską twórczość – Sierpień? […]<br />
96
Mity przeszoci. Bruno Schulz Sklepy cynamonowe<br />
Opowiadania Schulza, nigdy nie wykoncypowane, pełne falistości i odchyleń, okazują się precyzyjne<br />
równocześnie i nieobliczalne – jak samo życie.<br />
Artur Sandauer, Nota do: Bruno Schulz, Sklepy cynamonowe, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1973.<br />
1<br />
fin de siècle (franc., wym. fą de sjekl) – dekadenckie tendencje w życiu społecznym, obyczajowości, literaturze i sztuce końca XIX w.<br />
1. Zaznacz poprawn odpowied.<br />
a) Autor tekstu osobicie zna Brunona Schulza. c) Autor tekstu zna wycznie jego twórczo.<br />
b) Autor tekstu zna go ze syszenia.<br />
2. Co wedug autora stanowi stay motyw twórczoci Schulza?<br />
3. Podaj dwa przykady na potwierdzenie tezy autora o staym motywie twórczoci Schulza.<br />
Przykad 1.:<br />
Przykad 2.:<br />
4. Jaki wpyw na twórczo Schulza wywara atmosfera n de siècle’u?<br />
5. Do kogo autor tekstu porównuje ojca Schulza i suc Adel?<br />
6. W jaki sposób jest traktowany mit w twórczoci Schulza?<br />
7. Do jakiego tekstu wci nawizuje Schulz w swojej twórczoci?<br />
8. Autor tekstu podaje cztery daty roczne. Wypisz je i wyjanij, czego dotycz.<br />
•<br />
•<br />
•<br />
•<br />
97
DWUDZIESTOLECIE MIDZYWOJENNE<br />
9. Odwoujc si do tekstu, oce prawdziwo poniszych stwierdze. Wybierz P, jeli stwierdzenie jest<br />
prawdziwe, albo F, jeli jest faszywe.<br />
1. Schulz urodzi si na pocztku XIX wieku. P F<br />
2. Autor wymienia tytuy wszystkich utworów Schulza. P F<br />
3.<br />
Kobieta w opowiadaniach Schulza to nie tylko demoniczny wamp, ale te wcielenie zdrowego<br />
rozsdku.<br />
P<br />
F<br />
4. Schulz studiowa w modoci w Wiedniu. P F<br />
10. Czemu suy przywoany w akapicie 2. przykad subiekta Teodora?<br />
11. W jakim celu autor wprowadza w akapicie 5. biblijny motyw walki Jakuba z anioem?<br />
12. Przekszta podane wypowiedzenie zoone z dwóch równowaników zdania w dwa zdania skadowe.<br />
„Kobieta to nie tylko demoniczny wamp; to take wcielenie zdrowego rozsdku”.<br />
13. Stwierdzenie:<br />
Adela – Sancho Pansa w spódnicy<br />
to<br />
a) metafora. b) peryfraza. c) porównanie. d) uosobienie.<br />
Odpowied<br />
14. Wyraz spoza<br />
to<br />
a) spójnik. b) partykua. c) przyimek zoony. d) przysówek.<br />
Odpowied<br />
98
PRACA PROJEKTOWA<br />
Ciekawa ksika<br />
Przygotujcie i przeprowadcie lekcj z ciekaw ksik. W tym celu:<br />
• Przyniecie utwory, które uwaacie za warte przeczytania – interesujce, wartociowe, zabawne.<br />
• Przygotujcie plakat promujcy wybrany utwór. Zapiszcie na nim informacje bibliograczne (autor, tytu,<br />
wydawnictwo, miejsce i rok pierwszego wydania). Dodajcie do tych informacji elementy graczne zwizane<br />
z tematyk i problematyk ksiki.<br />
• Przygotujcie ustn wypowied, w której przedstawicie temat i problematyk utworu, jego wartoci, zachcicie<br />
koleanki i kolegów do lektury.<br />
Polscy laureaci Literackiej Nagrody Nobla<br />
Henryk Sienkiewicz<br />
(za 1905 r.)<br />
Wadysaw Stanisaw Reymont<br />
(za 1924 r.)<br />
Czesaw Miosz<br />
(za 1980 r.)<br />
Wisawa Szymborska<br />
(za 1996 r.)<br />
Olga Tokarczuk<br />
(za 2018 r.)<br />
99
STAROYTNO<br />
LITERATURA WOJENNA<br />
Apokalipsa speniona<br />
Krzysztof Kamil Baczyski Wiersze<br />
KARTA<br />
A<br />
Przeczytaj uwanie tekst, wykonaj zwizane z nim polecenia. Odpowiadaj tylko na podstawie tekstu i tylko<br />
wasnymi sowami, chyba e w zadaniu polecono inaczej.<br />
Jerzy wich<br />
Poeta spełnionej apokalipsy (fragmenty)<br />
W niebywale krótkim czasie dokonała się w poezji Baczyńskiego ewolucja postawy wobec okupacyjnej<br />
rzeczywistości, ewolucja, która pociągnęła za sobą zmianę w repertuarze środków artystycznych, jakimi<br />
posługiwał się poeta. […]<br />
Na jesieni 1941 roku nastąpił pewien zwrot, zapowiadany przez poematy: Serce jak obłok, Szklany<br />
ptak i Olbrzym w lesie, utrzymane jeszcze w katastroficznej, legendowo-baśniowej i na poły mitologicznej<br />
konwencji, ale już samym typem bohatera świadczące o tym, że – mówiąc słowami Kazimierza Wyki,<br />
który proces ten dokładnie opisał – poeta uległ „porażeniu okupacyjnemu”. […]<br />
Wyłaniała się z tej poezji pesymistyczna filozofia dziejów, upatrująca w historii nieprzerwany ciąg<br />
zbrodni, przemocy, deptania godności ludzkiej, ale też widoczny był w niej poryw człowieka ku ciągłemu<br />
doskonaleniu. Do pesymistycznych wniosków wiodła refleksja na temat losów pokolenia pisarza, co Wyka<br />
nazwał katastrofizmem generacyjnym, przeświadczeniem, że jest to kolejne pokolenie Polaków skazane<br />
na klęskę i zapomnienie przez potomnych. Ale rys tragedii […] znajduje u Baczyńskiego przeciwwagę<br />
w pierwiastku radosnym i pogodnym, jaki niesie uczucie do kobiety. […]<br />
Sprowadzając do takich formuł wymowę wierszy Baczyńskiego, redukuje się jednak ich zawartość<br />
do kilku ogólnych i obiegowych idei, podczas gdy u niego przyjmują one postać niesłychanie wieloznaczną<br />
i płynną. Autor posługiwał się bowiem językiem wyjątkowo zmetaforyzowanym, obfitującym<br />
w symbole, w charakterystyczne „słowa-klucze”, w zaskakujące połączenia motywów przynależnych<br />
do różnych dziedzin: natury, sztuki, historii, anatomii (ręka, oczy, stopa, ramię itp.), które to symbole<br />
we wciąż zmiennych konfiguracjach, uzyskując za każdym razem jakby inny stan skupienia, kształtują<br />
poetycką wizję świata.<br />
Dwa style, intelektualno-dyskursywny, operujący pojęciami i wokół nich skupiający uwagę czytelnika,<br />
i drugi, wizjonersko-symboliczny, w którym dochodzi do pełni swych praw wyobraźnia, stale<br />
przeplatają się u Baczyńskiego. Pierwszemu patronuje Norwid, z tendencją do gry pojęciami, z wprowadzaniem<br />
ich w szeregi opozycyjne, np. siła – słabość, wielkość – małość, ciało – duch, widzenie – ślepota,<br />
100
Apokalipsa speniona. Krzysztof Kamil Baczyski Wiersze<br />
życie – śmierć, by tą drogą przewartościować obiegową hierarchię wartości i skorelowany z nimi system<br />
postaw. […]<br />
Styl nazywany wizjonersko-symbolicznym swobodnie czerpie z zasad wypracowanych na gruncie<br />
takich gatunków, jak baśń, legenda, mit; operuje snem jako zasadą konstrukcyjną, często odwołuje się<br />
do motywów i symboli religijnych, do dualizmu ciała i ducha, a stan jakiego doświadcza bohater, często<br />
przypomina quasi-mistyczne iluminacje. W ogóle język ten odznacza się wzmożoną wieloznacznością<br />
i wielokierunkowością skojarzeń, a wszystko to w celu stworzenia jakiegoś symbolicznego ekwiwalentu<br />
rzeczywistości realnej, w jakiej żyli podówczas ludzie.<br />
Strefy wpływów są trudne do jednoznacznego określenia, pewne, że poeta inspirował się dziełami<br />
Słowackiego z tzw. mistycznego okresu twórczości. Ślady lektury tych dzieł są łatwo uchwytne, ale w podobnym<br />
kierunku, przetworzenia realnego świata w jakiś pozaziemski substytut, szedł wpływ Rilkego,<br />
pod którego urokiem znajdował się Baczyński. Wizjonerstwo, ciemne i splątane, stylowo utrzymane<br />
w kanonie klasycyzmu, nierzadko w formie podniosłej retoryki, przywodzi z kolei na myśl katastrofizm,<br />
tym razem w wydaniu Miłosza. Równocześnie trwa ciągłość tej poetyki arkadyjsko-katastroficznej, którą<br />
najlepiej wyrażał Czechowicz. Styl Baczyńskiego – trzeba to powiedzieć – nie osiągnął nigdy jakiejś<br />
postaci ostatecznej, co zresztą nie odbiera mu cechy dużej sugestywności.<br />
Jerzy Święch, Literatura polska w latach II wojny światowej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1997.<br />
1. Jaki wpyw na twórczo Krzysztofa Kamila Baczyskiego miaa zmiana jego postawy wobec okupacyjnej<br />
rzeczywistoci?<br />
2. Co czy utwory Baczyskiego powstae w 1941 roku?<br />
3. Jaka wizja historii wyania si z utworów Baczyskiego?<br />
4. Co oznacza termin „katastrozm generacyjny”? Kto jest jego autorem?<br />
Znaczenie:<br />
Autor:<br />
101
LITERATURA WOJENNA<br />
5. Co w poezji Baczyskiego stanowi przeciwwag dla nurtu katastrocznego?<br />
6. Autor podaje cztery cechy stylu pisania Baczyskiego. Wymie je.<br />
•<br />
•<br />
•<br />
•<br />
7. Nazwij dwa style, które przeplataj si w poezji Baczyskiego.<br />
Styl:<br />
Styl:<br />
8. Do których gatunków literackich siga Baczyski w swojej twórczoci?<br />
9. Wymie czterech autorów, którzy inspirowali Baczyskiego.<br />
•<br />
•<br />
•<br />
•<br />
10. Uzupenij tabel – wpisz w odpowiedni rubryk liter „I”, jeli zdanie zawiera informacj, lub liter „O”,<br />
jeli w zdaniu jest wyraona opinia.<br />
Baczyski tworzy w czasach wojny i okupacji.<br />
I / O<br />
Baczyski jest autorem wiersza Serce jak obok.<br />
W poezji Baczyskiego brzmi nuty katastrozmu.<br />
Baczyski wykorzystuje poetyk snu.<br />
102
Apokalipsa speniona. Krzysztof Kamil Baczyski Wiersze<br />
11. W podanym zdaniu nazwij pokrelone czci mowy.<br />
„Na jesieni 1941 roku nastpi pewien zwrot, zapowiadany przez poematy: Serce jak obok, Szklany ptak i Olbrzym<br />
w lesie, utrzymane jeszcze w katastrocznej, legendowo-baniowej i na poy mitologicznej konwencji […]”.<br />
12. W podanym wypowiedzeniu nazwij wszystkie czci zdania.<br />
„Wyaniaa si z tej poezji pesymistyczna lozoa dziejów […]”.<br />
•<br />
•<br />
•<br />
•<br />
•<br />
•<br />
13. Odwoujc si do tekstu, oce prawdziwo poniszych stwierdze. Wybierz P, jeli stwierdzenie jest<br />
prawdziwe, albo F, jeli jest faszywe.<br />
1. Baczyski jest autorem poematu Serce jak obok. P F<br />
2. Z poezji Baczyskiego wyania si optymistyczna lozoa dziejów. P F<br />
3. Baczyski posuguje si zmetaforyzowanym jzykiem. P F<br />
4. Baczyski czsto odwouje si do motywów i symboli religijnych. P F<br />
14. Podaj regu ortograczn na uzasadnienie pisowni wyrazu nierzadko.<br />
103