SÃŽYASi YA KURDAN
SÃŽYASi YA KURDAN SÃŽYASi YA KURDAN
dewarSn Kurdan, li tstenbul, rSxistmSn siyasi-civaki wek Komela Hevkari û PSşketm a Kurd G Hêvi QJi.d hatm da- mezffandm. Di sala yekemin a şoreşa TirkSn Ciwan de, rewşenbir u mirovSn siyasi ySn Kurdan, dixwestm piştgiriya sloganSn "yekîti, pSşketm" bdcm. LêbelS, di netica sîyaseta nqad- perest a TukSn Ciwan de G rabuna wan h diji tSkoşeren Kurdan, rewşek nû ani holS. RêxistinSn Kurdan, ketin bizava xebateke ase. Derveyi van,Partiya Ittihad u Teraqi, siyaseta Pan-Turkîz- mS gfftibQ ber xwe, IS, tevgera azadixwaz a Kurd berewpSş- ve diçQ. Di wan salan de, di rojnama Kurdistan, Kurd u di kovara Rojî Kurd de, bir G baweriya Kurdayeti geştff G xemlanditff ketibG pSş çavan. Di hemu weşanSn Kurdan de, mesela nêzikbGna rasteqini G riya berewpSşveçunS, bi awa- ki roni G eşkera mirov dikare di tevgera azadixwaz a Kurd de bibine. Ji ber sansora tund G tuj a wan salan, tSkoşerSn siyaa ySn Kurdan, nedUcarin bi eşkera programSn xwe ySn siyasî h ser rGpelSn rojnaman belav bikm. Di salSn 1911-1914 an de, ji ber sebebS geşbGna tevgera Kurdan, gelek rS G birSn sîyasî di nav tevgera Kurd de pey- dabGbûn.Ji bo minakî; Seyid Ebdulqadff serokatiya riya CberaB ddcir. EwSn li ser vS riySn bGn, daxwaza kirdayeti- yek otonomî ddcffin. Her çend, nunerSn wS riyS gelekî ji wan ji çin Q tebeqa serdest a avaka Kurdan bQn, lêbelS, daxwaza belav kffina pîşesaziyan dikffin. Riyek dm jî hebu, her çendîn programa wan bi temarhî ronî nebu, iSbelS, da- xwaza serxwebGnekî bi temamt dUcffin. Ew jî di mijGfiya xebat8n warSn dm de bGn. 182 PiştgiriySn damezffandma emaretek Kurdî, xurtinnSn
tevgera azadixwaz a Kurdan bû. XwediySn wS armancS du gurub bun. Gurubek dixwest emaretek di bin siya TffkiyS de bS danîn, guruba din jî dixwestin di bin siya Rusya an j1 Iran de bm. Ebdunezaq Bedffxan, serokatiya riya h ser Rusya ddcff. Piştgirendamezffandma wS emarete, bingeha wanji çîna derebeg Gji tebeqSn eşayîri bGn. Sebd)Sn berewpêşveçûn G geşbuna tevgera Kurdî, bi teara siyasî-abori a Qeysere Rusya ku bi giştî h RojhUata Navîn u navçSn IranS û bi taybefî jî h Rojhilata tmparato- riya Osmariî hebu. Di nav Kurdan de, riya h ser Rusya ku Ebdurrezaq rêber G nGnerS wan bG, hewlS damezffandma peywendiya çandi-siyasi h gel Rusya dida. Di netica we he- wU G xebatS de, h bajarS XoyS komela Gihandm hat damezi- randm. Di destpSka sedsala 20 an de, weşan bûbG çekek bi tesir di destSn têkoşerSn Kurdan de. Ew çek ne tenS h hember Srişa ziUn G zora Tirkan de hatiye bUcaranin, ji bo yekitiya Kurdan u bihnd kffma sewiya wS G ji bo hişyar kvma Kur- danji hatiye bdcaranin. Di gel vS jî, ew organ G weşan kSm bGn G jiyana wan kurt bG, lêbelS, kareki pir mezin kirm h sff berewpeşveçGna bira civaki-siyasî di Kurdistan de. Ji ber sebebSn wan hemG guherin G berewpSşveçGnan de, civaka kurdewari di hemG milSn jiyanS de gavSn mezin a- \êt. Di dawiya sedsala 19 an G destpSka sedsala 20 an de, di organek yekgffti, di milSn siyasi-civaki de bi tegihişti- ndc hemdemi dySxwegirtibQ. Di wextek de, gelek netewên bmdestSn dhane, jiber se- beben geşbuna tevgera azadixwaz a netewî, bi bizavi serihil- dan u bi azadi G serxwd)GnS şa bQn. Her di vi wexti de, Kurdistana welatS netewa Kurd, di netica şer u perçe kuma 183
- Page 133 and 134: zevî G axa nû nine u her dixwaze
- Page 135 and 136: em amadene, wek niha ez dikarim b^a
- Page 137 and 138: nedUcarin h hember panstigeriya wi
- Page 139 and 140: KOMELA ÇANDÎ U REWŞENBtRt:GtHAND
- Page 141 and 142: eya Erebî, ji bo ku hmek dengSn zm
- Page 143 and 144: zorS pereji wan nestandibG.(71) Bi
- Page 145 and 146: istanS de hebG."(75) Simko Ii ber m
- Page 147 and 148: Di wi wari de Almanan ji dest avStm
- Page 149 and 150: Di dawiya sala 1913 an de, rS dane
- Page 151 and 152: Her çend programa Ebdurrezaq h Pet
- Page 153 and 154: dunezaq. Ewan her tenS dixwestin ar
- Page 155 and 156: PeyamnSrSh kovara Ermeniyan Ararat
- Page 157 and 158: meha TebaxS de, ji TirkiyS ji Wezar
- Page 159 and 160: Kurdan dUcffm G xwe ji ji bo diji S
- Page 161 and 162: xistin*(18) Ajans G deng G behsSn A
- Page 163 and 164: vok Q baiçewazSn h dgî zibn Q zor
- Page 165 and 166: meşîyan. Mffov, bi wan dUieaya ku
- Page 167 and 168: Buyera h BitKse hat pSş, bi awayek
- Page 169 and 170: i tu kesi neddcffm. Girtigeha BitKs
- Page 171 and 172: yimî, aza G netffs diçGn ser seda
- Page 173 and 174: ku bi nûnerê Rusya G yS Ermeniyan
- Page 175 and 176: Talat Paşa, WezirS Hindur ê Tffk
- Page 177 and 178: gfftibG xwe, I8bel8, rojname û we
- Page 179 and 180: ni dUan ku, tevgera Kurdan ne fanta
- Page 181 and 182: çe kffm G h ser axa tmparatoriya O
- Page 183: Kurdistan, yekemin rojnameye ku, te
- Page 187 and 188: BlBLlYOGRAFYA A.V.P.R. Arşiva Siya
- Page 189 and 190: )i[.C.Myca3JiHH, M. , 1963. CeHle C
- Page 191 and 192: "HsBecTHH inTa6a KaBKascKor BoeHHor
- Page 193 and 194: lixotin M. Rusya Di Asya TffkiyS Di
- Page 195 and 196: Xalfin N.A. Zordestiya Li Ser Kurdi
- Page 197 and 198: SEROKANIYEN BI ZMANE EREBl.TIRKl, K
- Page 199 and 200: SEROKANl BI ZMANE ERMENl A.D.Wani,
- Page 201 and 202: Ziya Kökalp, LekoKnSn Civakî Li S
- Page 204: f^ k*. Dr. CELtLÊ CELIL Dr. CeBlê
dewarSn Kurdan, li tstenbul, rSxistmSn siyasi-civaki wek<br />
Komela Hevkari û PSşketm a Kurd G Hêvi QJi.d hatm da-<br />
mezffandm.<br />
Di sala yekemin a şoreşa TirkSn Ciwan de, rewşenbir u<br />
mirovSn siyasi ySn Kurdan, dixwestm piştgiriya sloganSn<br />
"yekîti, pSşketm" bdcm. LêbelS, di netica sîyaseta nqad-<br />
perest a TukSn Ciwan de G rabuna wan h diji tSkoşeren<br />
Kurdan, rewşek nû ani holS. RêxistinSn Kurdan, ketin<br />
bizava xebateke ase.<br />
Derveyi van,Partiya Ittihad u Teraqi, siyaseta Pan-Turkîz-<br />
mS gfftibQ ber xwe, IS, tevgera azadixwaz a Kurd berewpSş-<br />
ve diçQ. Di wan salan de, di rojnama Kurdistan, Kurd u di<br />
kovara Rojî Kurd de, bir G baweriya Kurdayeti geştff G<br />
xemlanditff ketibG pSş çavan. Di hemu weşanSn Kurdan de,<br />
mesela nêzikbGna rasteqini G riya berewpSşveçunS, bi awa-<br />
ki roni G eşkera mirov dikare di tevgera azadixwaz a Kurd<br />
de bibine.<br />
Ji ber sansora tund G tuj a wan salan, tSkoşerSn siyaa<br />
ySn Kurdan, nedUcarin bi eşkera programSn xwe ySn siyasî<br />
h ser rGpelSn rojnaman belav bikm.<br />
Di salSn 1911-1914 an de, ji ber sebebS geşbGna tevgera<br />
Kurdan, gelek rS G birSn sîyasî di nav tevgera Kurd de pey-<br />
dabGbûn.Ji bo minakî; Seyid Ebdulqadff serokatiya riya<br />
CberaB ddcir. EwSn li ser vS riySn bGn, daxwaza kirdayeti-<br />
yek otonomî ddcffin. Her çend, nunerSn wS riyS gelekî ji<br />
wan ji çin Q tebeqa serdest a avaka Kurdan bQn, lêbelS,<br />
daxwaza belav kffina pîşesaziyan dikffin. Riyek dm jî hebu,<br />
her çendîn programa wan bi temarhî ronî nebu, iSbelS, da-<br />
xwaza serxwebGnekî bi temamt dUcffin. Ew jî di mijGfiya<br />
xebat8n warSn dm de bGn.<br />
182<br />
PiştgiriySn damezffandma emaretek Kurdî, xurtinnSn
Change language