SÃŽYASi YA KURDAN
SÃŽYASi YA KURDAN SÃŽYASi YA KURDAN
Wexte şev bi ser de hat, beşek ji şoreşgerSn Kurdan ke- tin nav bqSr. Zeyneddin ku kesek ji mirovSn Mele SeKm bû, taxa ku ketibGnS, ala şoreşS di wff de çUcand. Heya êvara 20 S AdarS, şoreşgerSn Kurdan der û dora hemû dezge û dySn gffmg Sn BitKsS gfftin. Hejmarekî gelek zedeji xeDcên bajSr ketm nav wan. Her ku diçG şer gffantir dibû. Tirkan, di qişle u garnîzonSn xwe de xwe qayim kffibûn. Dest avê- tin kuştin G agffbarankffma Kurdan. Kurdan ji di xaniySn der û dorSn wan dezgeyan de xwe d kmbGn. Hejmarek ge- lek zSde xeDc hatm kuştm G şer çend rojan domand. RSxistmi G t^UTÎştiniyek. bi pêwisti di kar u barS şoreş- gSran de nebû. Serihildan xwedan serokatiyek bi tunami nebu. Wek ku çavdSrikeran ji behs kmn e; komek xeDcSn bffçi u bêkar ketibGn pe şoreşgeran.Di ser ve reji,bi pffanî çekSn destSn wan xencerek, tevrek an jî tewşoyek bG, iSbe- IS, dîsa mU didan, ber bi berepeş ve hemlan dUcffm.(35)... Komek jin ji h gel şoreşgSran bGn, ewan ne ku tenS av G nan ji bo wan amade ddcffin, ewan mil G bi mil, senger sen- ger h gel wan şer dUcffin.(36) Her çendin meş û rewşa şer baş nebG, iS, para merdaneyi G azayetiya wan hejayi gotmS ye. Wek rojnamSn Ermenîyan bi taybeti ji Horizon behs kuibG: "Kurdan, bi awayek xweşi G bffati h Ermeniyan nêrine. Heta wan tiştSn ku Ermeniyan bi dibcweşi û h ser daxwaza xwe didan wan, ewan nedigff- tin. Kurdan tenS tiştSn şewatSji Ermeniyan dçfftm, ew ji ji- ber wS bG ku, şev u roj h ber berf u baranan bun. Ev rewşa han bi yek cari Ermenîyan dibcweş kff û arami xiste navbera herdumilan."(37) (35)Aji.d. ,rGp.4M2. (36) Aji.d. , 12 S Nisan, hej. 76. (37) Horizon 1914, 10 SNîsan, hej. 74. 164
Buyera h BitKse hat pSş, bi awayek zG hbajarSndin hat sehkffm. Hewce bu ku Tffkiya çaresereki bi lez peyda bi- kffa. Biryar hatibu dan ku, hezên eskeri ySn WanS, Muşe, ErdişS û ySn ciyen din bişinm ser BitKsS. thsan PaşayS seroke hSzSn parastmî yS sinor, kffm serok- eskere hSzen Tirldye S wff, ji bo êrişS bibe ser Kurdan. E- wan pilana têkUheviye û aloziyS xistin navbera Kurd G Er- meniyan, ji ber ku van pilanSn han ne tene tevgera Kurdan bS hez ddcff, yarmetiya Ermeniyan ji ji serihiIdanSdidaqut kffin. îhsan Paşa daxwaz ji ErmeniySn Muşe'^kir ku h hem- ber Kurdan çek hilgffin. K.Sasoni ku ve bGyerS bi çavSn xwe diye bi vî awayi dibêje : "Ermeni bi vi pilani baş ge- hiştibun. LSbele,ji bo ku bi dewlete re nekevin aloziyê mec- bQr man wS qebQl kffin."(38) Di ber ve re ji şoreşgerSn Kur- dan bi awaki veşarti, ji vS çekhUanina bi şekK agahdar ki- rm.(39) îhsan Paşa her bi vi awayi esker kom ku u dest ave- te erişa h ser riya BitKsS. EskerSn Tirkan, bS rehim u bê wg- dani dest avStin şewitandma malSn Kurdan u kuştina xel- ken dest u piySn wan gffSdayi.(40) Bi bGyerSn bajarSn rojhilata TirkiySre, wan kffdayetiyen ku menfeeta wan di wan navçan de hebûn, bi taybeti AI- manya piştgirS Tffkiyê, li ber van hedisan mabGn heyri. Konsolosê Almanye ku mudirS kar G barSn bajSr bu bi awa- ki pedana erdS G rdcoyi doze ji Tirkan kff ku zutirin wext h vS tevgerS bidm G wê bitemirinm.(41) General Von San- (38) K.Sasoni, Tevgera Azadîxwaz a Kurd u Peywendiya Ermenî G Kurdan, Beymt, 1969, rGp. 214. (39) BinSre: A.n.d. (40) BinSre: A.V.P.R. , bingeh , Konsotosxana tstenbul, 1914, D.3573,rup. 362. (41)Mîşak 1914,30SAdar,hej.69. 165
- Page 115 and 116: di handan û peydabQna weşanan di
- Page 117 and 118: Pişti vS bûyerS, eskerên RusyaSr
- Page 119 and 120: Q hesabS wan dUiate kmn. Meselek di
- Page 121 and 122: izgar bUce. Di tlona sala 1894 an d
- Page 123 and 124: Lutfi,dirok nivisek Ibû ku di wi w
- Page 125 and 126: Koxonovisk kui bG ku, hay h Ebdurez
- Page 127 and 128: kiyS Q sixorSn dizi bi p6 xistm. Eb
- Page 129 and 130: di Rusya re herun TirkiyS. Konsolos
- Page 131 and 132: ya Rusya KUem, ji idara konsolosxan
- Page 133 and 134: zevî G axa nû nine u her dixwaze
- Page 135 and 136: em amadene, wek niha ez dikarim b^a
- Page 137 and 138: nedUcarin h hember panstigeriya wi
- Page 139 and 140: KOMELA ÇANDÎ U REWŞENBtRt:GtHAND
- Page 141 and 142: eya Erebî, ji bo ku hmek dengSn zm
- Page 143 and 144: zorS pereji wan nestandibG.(71) Bi
- Page 145 and 146: istanS de hebG."(75) Simko Ii ber m
- Page 147 and 148: Di wi wari de Almanan ji dest avStm
- Page 149 and 150: Di dawiya sala 1913 an de, rS dane
- Page 151 and 152: Her çend programa Ebdurrezaq h Pet
- Page 153 and 154: dunezaq. Ewan her tenS dixwestin ar
- Page 155 and 156: PeyamnSrSh kovara Ermeniyan Ararat
- Page 157 and 158: meha TebaxS de, ji TirkiyS ji Wezar
- Page 159 and 160: Kurdan dUcffm G xwe ji ji bo diji S
- Page 161 and 162: xistin*(18) Ajans G deng G behsSn A
- Page 163 and 164: vok Q baiçewazSn h dgî zibn Q zor
- Page 165: meşîyan. Mffov, bi wan dUieaya ku
- Page 169 and 170: i tu kesi neddcffm. Girtigeha BitKs
- Page 171 and 172: yimî, aza G netffs diçGn ser seda
- Page 173 and 174: ku bi nûnerê Rusya G yS Ermeniyan
- Page 175 and 176: Talat Paşa, WezirS Hindur ê Tffk
- Page 177 and 178: gfftibG xwe, I8bel8, rojname û we
- Page 179 and 180: ni dUan ku, tevgera Kurdan ne fanta
- Page 181 and 182: çe kffm G h ser axa tmparatoriya O
- Page 183 and 184: Kurdistan, yekemin rojnameye ku, te
- Page 185 and 186: tevgera azadixwaz a Kurdan bû. Xwe
- Page 187 and 188: BlBLlYOGRAFYA A.V.P.R. Arşiva Siya
- Page 189 and 190: )i[.C.Myca3JiHH, M. , 1963. CeHle C
- Page 191 and 192: "HsBecTHH inTa6a KaBKascKor BoeHHor
- Page 193 and 194: lixotin M. Rusya Di Asya TffkiyS Di
- Page 195 and 196: Xalfin N.A. Zordestiya Li Ser Kurdi
- Page 197 and 198: SEROKANIYEN BI ZMANE EREBl.TIRKl, K
- Page 199 and 200: SEROKANl BI ZMANE ERMENl A.D.Wani,
- Page 201 and 202: Ziya Kökalp, LekoKnSn Civakî Li S
- Page 204: f^ k*. Dr. CELtLÊ CELIL Dr. CeBlê
Buyera h BitKse hat pSş, bi awayek zG hbajarSndin hat<br />
sehkffm. Hewce bu ku Tffkiya çaresereki bi lez peyda bi-<br />
kffa. Biryar hatibu dan ku, hezên eskeri ySn WanS, Muşe,<br />
ErdişS û ySn ciyen din bişinm ser BitKsS.<br />
thsan PaşayS seroke hSzSn parastmî yS sinor, kffm serok-<br />
eskere hSzen Tirldye S wff, ji bo êrişS bibe ser Kurdan. E-<br />
wan pilana têkUheviye û aloziyS xistin navbera Kurd G Er-<br />
meniyan, ji ber ku van pilanSn han ne tene tevgera Kurdan<br />
bS hez ddcff, yarmetiya Ermeniyan ji ji serihiIdanSdidaqut<br />
kffin. îhsan Paşa daxwaz ji ErmeniySn Muşe'^kir ku h hem-<br />
ber Kurdan çek hilgffin. K.Sasoni ku ve bGyerS bi çavSn<br />
xwe diye bi vî awayi dibêje : "Ermeni bi vi pilani baş ge-<br />
hiştibun. LSbele,ji bo ku bi dewlete re nekevin aloziyê mec-<br />
bQr man wS qebQl kffin."(38) Di ber ve re ji şoreşgerSn Kur-<br />
dan bi awaki veşarti, ji vS çekhUanina bi şekK agahdar ki-<br />
rm.(39) îhsan Paşa her bi vi awayi esker kom ku u dest ave-<br />
te erişa h ser riya BitKsS. EskerSn Tirkan, bS rehim u bê wg-<br />
dani dest avStin şewitandma malSn Kurdan u kuştina xel-<br />
ken dest u piySn wan gffSdayi.(40)<br />
Bi bGyerSn bajarSn rojhilata TirkiySre, wan kffdayetiyen<br />
ku menfeeta wan di wan navçan de hebûn, bi taybeti AI-<br />
manya piştgirS Tffkiyê, li ber van hedisan mabGn heyri.<br />
Konsolosê Almanye ku mudirS kar G barSn bajSr bu bi awa-<br />
ki pedana erdS G rdcoyi doze ji Tirkan kff ku zutirin wext<br />
h vS tevgerS bidm G wê bitemirinm.(41) General Von San-<br />
(38) K.Sasoni, Tevgera Azadîxwaz a Kurd u Peywendiya<br />
Ermenî G Kurdan, Beymt, 1969, rGp. 214.<br />
(39) BinSre: A.n.d.<br />
(40) BinSre: A.V.P.R. , bingeh , Konsotosxana tstenbul,<br />
1914, D.3573,rup. 362.<br />
(41)Mîşak 1914,30SAdar,hej.69.<br />
165
Change language