SÃŽYASi YA KURDAN
SÃŽYASi YA KURDAN SÃŽYASi YA KURDAN
U hember van kffmên Tirkan, bersiva Kurdan ew bQ ku biryar dan biçin di nav partiya îtilaf G Huniyet de bixebitm. Di 31 8 Tirmeha sala 1912 an de, konsolosS Rusya yS BitUse Çirkov, h ser gjyana Tirkan a Ii diji Kurdan wUia nivisibQ: "NUia gîyan Q hîşyarbûnek netewî ku di nav Kurdan de heye, ev hSdi hSdi di nav hemû daniştiwanSn welat de geş di be."(3) Li gora gotina Çirkov ew tevger "Ii der G doren baja- rS BitKsS ber belav bQye."(4) SerokSn Kurdan h BitUsS G navçSn der G piştSn we de bn-yara damezirandma emareteke Kurdî a serbixwe dan. Çirkov, behsa daxwaz G pîIanSn wan Kurdan kffiye û gotiye ku daxwaz u tamaya wan di aUkari- ya Rusya de heye. Çirkov di wî -wari de wUiadigot : "Kurd dixwazin di BitUs8 û b^aren din de xwe ji bm desthilatdaran xelas bUcm. Ji bo we ji ew dixwazm di navçSn;b^are SSrtS; Xerzan, Botan , bajarS BitKsS; Hîzan, Motkî, bajarê Di- yarbekrS; MSrdîn, Niseybin, Midyat, CizirS, SiKvan, bajare MusUS; Zaxo G piştreji SilSmani G Kericuk, didawiySdeji, bajare WanS; Başqale, DicbUkin G Gurcan de seri hUdm G dest deynm ser dezge, çek G zexîrSn dewIetS G di van nav- çan de hukumetek Kurdi damezrinm. Dixwazm kurS Emff Bedirxan ySmezinji bUcm emire vSdewIete... Raya Bedn-xaniyan ew e ku ew emaret berdewam bibe u bi gişk hSzen xwe ve bê parastm. PSwiste wek wan dew- letSn bi împaratoriya Almani ve gffSdayi, emareta Kurdi ji bi împaratoriya Rusya ve be gffçdan."(5) Van raporSn konsolosS Rusya ySn ku sala 19 12 an G di (3) A.VP.R. ,bmgeh , Konsolosxana tstenbul, 1907-I9I3, D.572, rûp. 221 . (4)A.n.d. (5) A.V.P.R. , bmgeh , Arşîva Siyasî, 1914, Op.472, D.540 154 D.45-gişti.
meha TebaxS de, ji TirkiyS ji Wezareta Derve a Rusya re hatine şandin, eşkera roni ddcin ku rSxistineke Kurdan abi dizi, bi navS trşad hebGye. Komita serokSn rêxistmê'ji di navçSn rojhilata welat de u di nav Kurdan u bi wan bi xwe vejiyaye. Li gora wanmelumatSn ku Xeyrettin BSrz daye sekreterS konsoIosS Rusya, endamen komîta ErzurumS ji van kesan p8k hatîye : Suphi Eziz Beg, Egit EfendiyS Zirkî, ŞSx Osman EfencUyê EleşkSrti, SeUm EfencU, Bekff EfencU. WeşanSn rexistmS u kasa wS hebuye G endaman her meh 10 pere mehani dane. SekreterS Konsolose Rusya, van meluma- taji XSyrettin girtiye, pişt re ewan ji Wezareta Rusya a Derve, Beşe Yekem re şandiye tS de weha dibSje : "KomitSn wê di herema Wan, Diyarbekir, Urfa G hinek ciySn din de hatine damezffandm. Wezife dane XSyrettin ku di nav Kur- dSn Erzurum, BitUs, Beyazid G Muşe de aUkariya maddi ji bo rSxistme kom bike."(6) Sekreter bi vi awayî rapora xwe didomîne: "XSyrettin dibê eger perSn komite hebe, di nav- bera 15 rojan de serihildan de rabe, hejta peren me kem in u em jar in. XSyrettin Beg doza yarmetiy^ji dewleta Rusya dUce."(7) Ji bo çareserkffma bSperetiyê, berpffsiyaren trşade, di navçen SSrt, Bişeri G Xerzan de dest avStm pere kom kui- ne. Di wan wextan de, we bac G xeraca ku Tirkan ji Kurdan distendm Sdi ewe nedan u dest pê kffin ewe dan e Hesen lî Sileman Bedffxan.(8) Bihara 1913 an di sancaxa SSrtS û di navça ŞSrwan de, serokên Kurdan kombGn Q behsa damezffandma emaretek (6) A.n.d. , 1912-1914, Op. 482, D.I648. (7) A.n.d. (8) A.V.P.R. ,bmgeh. , Konsolosxana tstenbul, 1912-1914, D.3573,rGp. 18. 155
- Page 105 and 106: mara xwendewar G nexwendewaran, pey
- Page 107 and 108: û pSşkevtma AvrupayS, HSjayS goti
- Page 109 and 110: elav kmn. Ji bo minaki ; serniviska
- Page 111 and 112: Rizaye Telebani Q çendin Sn dm Sn
- Page 113 and 114: ya Kurdan de. Her wek mesela zamsti
- Page 115 and 116: di handan û peydabQna weşanan di
- Page 117 and 118: Pişti vS bûyerS, eskerên RusyaSr
- Page 119 and 120: Q hesabS wan dUiate kmn. Meselek di
- Page 121 and 122: izgar bUce. Di tlona sala 1894 an d
- Page 123 and 124: Lutfi,dirok nivisek Ibû ku di wi w
- Page 125 and 126: Koxonovisk kui bG ku, hay h Ebdurez
- Page 127 and 128: kiyS Q sixorSn dizi bi p6 xistm. Eb
- Page 129 and 130: di Rusya re herun TirkiyS. Konsolos
- Page 131 and 132: ya Rusya KUem, ji idara konsolosxan
- Page 133 and 134: zevî G axa nû nine u her dixwaze
- Page 135 and 136: em amadene, wek niha ez dikarim b^a
- Page 137 and 138: nedUcarin h hember panstigeriya wi
- Page 139 and 140: KOMELA ÇANDÎ U REWŞENBtRt:GtHAND
- Page 141 and 142: eya Erebî, ji bo ku hmek dengSn zm
- Page 143 and 144: zorS pereji wan nestandibG.(71) Bi
- Page 145 and 146: istanS de hebG."(75) Simko Ii ber m
- Page 147 and 148: Di wi wari de Almanan ji dest avStm
- Page 149 and 150: Di dawiya sala 1913 an de, rS dane
- Page 151 and 152: Her çend programa Ebdurrezaq h Pet
- Page 153 and 154: dunezaq. Ewan her tenS dixwestin ar
- Page 155: PeyamnSrSh kovara Ermeniyan Ararat
- Page 159 and 160: Kurdan dUcffm G xwe ji ji bo diji S
- Page 161 and 162: xistin*(18) Ajans G deng G behsSn A
- Page 163 and 164: vok Q baiçewazSn h dgî zibn Q zor
- Page 165 and 166: meşîyan. Mffov, bi wan dUieaya ku
- Page 167 and 168: Buyera h BitKse hat pSş, bi awayek
- Page 169 and 170: i tu kesi neddcffm. Girtigeha BitKs
- Page 171 and 172: yimî, aza G netffs diçGn ser seda
- Page 173 and 174: ku bi nûnerê Rusya G yS Ermeniyan
- Page 175 and 176: Talat Paşa, WezirS Hindur ê Tffk
- Page 177 and 178: gfftibG xwe, I8bel8, rojname û we
- Page 179 and 180: ni dUan ku, tevgera Kurdan ne fanta
- Page 181 and 182: çe kffm G h ser axa tmparatoriya O
- Page 183 and 184: Kurdistan, yekemin rojnameye ku, te
- Page 185 and 186: tevgera azadixwaz a Kurdan bû. Xwe
- Page 187 and 188: BlBLlYOGRAFYA A.V.P.R. Arşiva Siya
- Page 189 and 190: )i[.C.Myca3JiHH, M. , 1963. CeHle C
- Page 191 and 192: "HsBecTHH inTa6a KaBKascKor BoeHHor
- Page 193 and 194: lixotin M. Rusya Di Asya TffkiyS Di
- Page 195 and 196: Xalfin N.A. Zordestiya Li Ser Kurdi
- Page 197 and 198: SEROKANIYEN BI ZMANE EREBl.TIRKl, K
- Page 199 and 200: SEROKANl BI ZMANE ERMENl A.D.Wani,
- Page 201 and 202: Ziya Kökalp, LekoKnSn Civakî Li S
- Page 204: f^ k*. Dr. CELtLÊ CELIL Dr. CeBlê
meha TebaxS de, ji TirkiyS ji Wezareta Derve a Rusya re<br />
hatine şandin, eşkera roni ddcin ku rSxistineke Kurdan abi<br />
dizi, bi navS trşad hebGye. Komita serokSn rêxistmê'ji di<br />
navçSn rojhilata welat de u di nav Kurdan u bi wan bi xwe<br />
vejiyaye. Li gora wanmelumatSn ku Xeyrettin BSrz daye<br />
sekreterS konsoIosS Rusya, endamen komîta ErzurumS ji<br />
van kesan p8k hatîye : Suphi Eziz Beg, Egit EfendiyS Zirkî,<br />
ŞSx Osman EfencUyê EleşkSrti, SeUm EfencU, Bekff EfencU.<br />
WeşanSn rexistmS u kasa wS hebuye G endaman her meh 10<br />
pere mehani dane. SekreterS Konsolose Rusya, van meluma-<br />
taji XSyrettin girtiye, pişt re ewan ji Wezareta Rusya a<br />
Derve, Beşe Yekem re şandiye tS de weha dibSje : "KomitSn<br />
wê di herema Wan, Diyarbekir, Urfa G hinek ciySn din de<br />
hatine damezffandm. Wezife dane XSyrettin ku di nav Kur-<br />
dSn Erzurum, BitUs, Beyazid G Muşe de aUkariya maddi ji<br />
bo rSxistme kom bike."(6) Sekreter bi vi awayî rapora xwe<br />
didomîne: "XSyrettin dibê eger perSn komite hebe, di nav-<br />
bera 15 rojan de serihildan de rabe, hejta peren me kem in u<br />
em jar in. XSyrettin Beg doza yarmetiy^ji dewleta Rusya<br />
dUce."(7)<br />
Ji bo çareserkffma bSperetiyê, berpffsiyaren trşade, di<br />
navçen SSrt, Bişeri G Xerzan de dest avStm pere kom kui-<br />
ne. Di wan wextan de, we bac G xeraca ku Tirkan ji Kurdan<br />
distendm Sdi ewe nedan u dest pê kffin ewe dan e Hesen lî<br />
Sileman Bedffxan.(8)<br />
Bihara 1913 an di sancaxa SSrtS û di navça ŞSrwan de,<br />
serokên Kurdan kombGn Q behsa damezffandma emaretek<br />
(6) A.n.d. , 1912-1914, Op. 482, D.I648.<br />
(7) A.n.d.<br />
(8) A.V.P.R. ,bmgeh. , Konsolosxana tstenbul, 1912-1914,<br />
D.3573,rGp. 18.<br />
155
Change language