SÃŽYASi YA KURDAN
SÃŽYASi YA KURDAN SÃŽYASi YA KURDAN
û. Di Sibata sala 1913 an de, Ebdunezaq, bi navS komelS namek ji nGnerS Rusya yS XoyS re nivisiye G di vS namS de weha gotiye : "Ji ber zilm u zora Faris u Tirkan, netewa Kurd ji şaristaniyeta Avrupa dGr ketiye.Çavriya xSrekS ne ji Farisan û ne ji ji Tirkan nake. Ewan tevan, hewil dan ku Kurd her di tariti G nezaniye de biminm. tro wisa bûye ku Kurd ScU di jiyaneld xirab de dgin G rewşa wan a çancU Sdi berewpSş ve naçe."(63) Ebdunezaq u hevriy8n wi ySn berpffsiyarSn komelS, ji bo berewpSşveçunS piştguiya dgffS konsolosS Rusya didi- tin. Ji ber v8 yeke doz8 ji Çhkov kffm,ku bi awaki resmi çavdSriya GîhandmS bike. Ebdunezaq di vi wari de wiha ni- visandiye : "Baweriya me bi peywendi u dostiya bi were heye, em ji rewşa Imparatoriya we -meqsed Rusya ye- ya beramber netewa Kurd piştrast in,ji bo wS, em dozS dikm çavdêri G aUkariyek berfffeh ji komelê G kar G barSn wS re bS knm. Ji ber ku, çavderiya we, dibe sebebeki başji bo komel ji hemû ziraran bS parastin."(64) Li ser, van da- xwazan Çirkov,ji PeterborgS re weha nivîsi bQ: "Daxwazake Ebdunezaq a mezm heye, ew dixwaze bi yarmetiya Rusya nete\ya xwe tebigehine. Hewceye kn em rûmeteVe giring bidm vi kari."(65) Her wUia Çirkov di rapora xwe de ö^- xwaz dikff ku yarmetiya maddi û giyam ji ji komelS re bê kffin. GihandinS, programek tSr û tqe G fneh dani bu ber xwe. Ne tenS programek ji bo xwendine,her wiha hemla nSzi.kbO- na giyana gel8 Kurd ber bi çanda Rusya dida.Ji bo bidanîna vS armancSjEbdurezaq du şertail pSşkSş dUcff: yekem; alfa- (63) Tisgiya Gurcistan, rGp. 128, Kurte Xeberek, rGp. 11. (64) Tişgiya, A.n.d., rûp. 12. (65)Aji.d. 138
eya Erebî, ji bo ku hmek dengSn zmanS Kunli tS de ninin, gelek bi kSri Kurdan nayS. Ya duyem; hewceye alfabeyek Rusi bS danin. ZarokSn Kurdan bi saya alfabeya Rusi dS hini zmanS Rusi bibin û şarezayiya wan dS di çanda Rusî de bi pSşkeve. Ebdunezaq wiha digot: "Hinbûna alfabeya Rusi, dS zmanS Rusi hSsan bUce, ew ji dS yarmetiya Kurdan bide ku, komSn awanSn zirek bSn şandm Rusya, bi şarezayi Q zanînek bi ser G ber di universîtSn wan de bi zQtuin hîn- bibin."(66) Naskffina Ebdunezaq bi rojhUatnasSn Rusya ySn bi nav G deng; wdc Y.Mar G OrbiK re hebû. Bi wan re, li ser van pSga- van diaxift ku ew bibin sebebS geşkinn û fffehkmna pey- wendiya çanda zanistî, di navbera Rus G Kurdan de.(67) Ji bo peşve bffina Kurdnasî di Rusya de doza vekffina enstitu- yek zman di PeterborgS de kff.(68) Ebdunezaq, ji bo nivisandma kitêben dibistanS, pSşniyar kff ku di vî wari de, raya zana Q KurdnasSn Rusan bS sten- din. Çi ji ySn zman G çi ji ji ySn warSn edeb Q ySn babetSn din, doza yarmetiyS ji wan bS xwestm. Daxwazkff ku OrbiU bişînin KurdistanS, ji bo rSzman û ferhenga zmanS Kurdi deyne G rojSn b8n ji; "ji edebiyata Rusi tiştanbUce Kuidi Q afffandmSn şaffSn Kurdan ji -ku heta niha bi tu zmandcî Av- rupayî nehatine weşandin- bUce Rusi."(69) HSviyeke Ebdur- rezaq a mezin ji wi beşS zmanS Kurdi hebû ku di universita (66)A.n.d. ,rûp. 129. (67) M.S.Lazeriyev, Aji.d. , rûp. 277. (68) Di sedsala 19 an de, Akademiya Zanisti a Rusya, ko- mek destnivisSn Kurdi iSkoU u bi awakî gffami u qîmet çap kff. BmSre; BibUyografya Kurdnasî, Moskova 1963 (69) M.S.Lazeriyev, A.n.d. , rûp. 227. 139
- Page 89 and 90: j^C j\:^ .^,',~ ^^U ^,,-.^ ^ jf-^:
- Page 91 and 92: ti di KurdistanS de, wezifeki pir p
- Page 93 and 94: Peywendiya danina vê komelS ji aUy
- Page 95 and 96: \ : jtj /^/ T}j^ \ J^ \ : J.U. xrr^
- Page 97 and 98: hukumeta TirkSn Ciwan de ji wezirS
- Page 99 and 100: ha biîn ; qanuna di warS weşan de
- Page 101 and 102: yer zSdetff ji ber rewşa objektîf
- Page 103 and 104: dozS ji gelS Kurd dUce : "Sedsala e
- Page 105 and 106: mara xwendewar G nexwendewaran, pey
- Page 107 and 108: û pSşkevtma AvrupayS, HSjayS goti
- Page 109 and 110: elav kmn. Ji bo minaki ; serniviska
- Page 111 and 112: Rizaye Telebani Q çendin Sn dm Sn
- Page 113 and 114: ya Kurdan de. Her wek mesela zamsti
- Page 115 and 116: di handan û peydabQna weşanan di
- Page 117 and 118: Pişti vS bûyerS, eskerên RusyaSr
- Page 119 and 120: Q hesabS wan dUiate kmn. Meselek di
- Page 121 and 122: izgar bUce. Di tlona sala 1894 an d
- Page 123 and 124: Lutfi,dirok nivisek Ibû ku di wi w
- Page 125 and 126: Koxonovisk kui bG ku, hay h Ebdurez
- Page 127 and 128: kiyS Q sixorSn dizi bi p6 xistm. Eb
- Page 129 and 130: di Rusya re herun TirkiyS. Konsolos
- Page 131 and 132: ya Rusya KUem, ji idara konsolosxan
- Page 133 and 134: zevî G axa nû nine u her dixwaze
- Page 135 and 136: em amadene, wek niha ez dikarim b^a
- Page 137 and 138: nedUcarin h hember panstigeriya wi
- Page 139: KOMELA ÇANDÎ U REWŞENBtRt:GtHAND
- Page 143 and 144: zorS pereji wan nestandibG.(71) Bi
- Page 145 and 146: istanS de hebG."(75) Simko Ii ber m
- Page 147 and 148: Di wi wari de Almanan ji dest avStm
- Page 149 and 150: Di dawiya sala 1913 an de, rS dane
- Page 151 and 152: Her çend programa Ebdurrezaq h Pet
- Page 153 and 154: dunezaq. Ewan her tenS dixwestin ar
- Page 155 and 156: PeyamnSrSh kovara Ermeniyan Ararat
- Page 157 and 158: meha TebaxS de, ji TirkiyS ji Wezar
- Page 159 and 160: Kurdan dUcffm G xwe ji ji bo diji S
- Page 161 and 162: xistin*(18) Ajans G deng G behsSn A
- Page 163 and 164: vok Q baiçewazSn h dgî zibn Q zor
- Page 165 and 166: meşîyan. Mffov, bi wan dUieaya ku
- Page 167 and 168: Buyera h BitKse hat pSş, bi awayek
- Page 169 and 170: i tu kesi neddcffm. Girtigeha BitKs
- Page 171 and 172: yimî, aza G netffs diçGn ser seda
- Page 173 and 174: ku bi nûnerê Rusya G yS Ermeniyan
- Page 175 and 176: Talat Paşa, WezirS Hindur ê Tffk
- Page 177 and 178: gfftibG xwe, I8bel8, rojname û we
- Page 179 and 180: ni dUan ku, tevgera Kurdan ne fanta
- Page 181 and 182: çe kffm G h ser axa tmparatoriya O
- Page 183 and 184: Kurdistan, yekemin rojnameye ku, te
- Page 185 and 186: tevgera azadixwaz a Kurdan bû. Xwe
- Page 187 and 188: BlBLlYOGRAFYA A.V.P.R. Arşiva Siya
- Page 189 and 190: )i[.C.Myca3JiHH, M. , 1963. CeHle C
û. Di Sibata sala 1913 an de, Ebdunezaq, bi navS komelS<br />
namek ji nGnerS Rusya yS XoyS re nivisiye G di vS namS de<br />
weha gotiye : "Ji ber zilm u zora Faris u Tirkan, netewa<br />
Kurd ji şaristaniyeta Avrupa dGr ketiye.Çavriya xSrekS ne<br />
ji Farisan û ne ji ji Tirkan nake. Ewan tevan, hewil dan ku<br />
Kurd her di tariti G nezaniye de biminm. tro wisa bûye ku<br />
Kurd ScU di jiyaneld xirab de dgin G rewşa wan a çancU Sdi<br />
berewpSş ve naçe."(63)<br />
Ebdunezaq u hevriy8n wi ySn berpffsiyarSn komelS, ji<br />
bo berewpSşveçunS piştguiya dgffS konsolosS Rusya didi-<br />
tin. Ji ber v8 yeke doz8 ji Çhkov kffm,ku bi awaki resmi<br />
çavdSriya GîhandmS bike. Ebdunezaq di vi wari de wiha ni-<br />
visandiye : "Baweriya me bi peywendi u dostiya<br />
bi were heye, em ji rewşa Imparatoriya we -meqsed Rusya<br />
ye- ya beramber netewa Kurd piştrast in,ji bo wS, em dozS<br />
dikm çavdêri G aUkariyek berfffeh ji komelê G kar G barSn<br />
wS re bS knm. Ji ber ku, çavderiya we, dibe sebebeki başji<br />
bo komel ji hemû ziraran bS parastin."(64) Li ser, van da-<br />
xwazan Çirkov,ji PeterborgS re weha nivîsi bQ: "Daxwazake<br />
Ebdunezaq a mezm heye, ew dixwaze bi yarmetiya Rusya<br />
nete\ya xwe tebigehine. Hewceye kn em rûmeteVe giring<br />
bidm vi kari."(65) Her wUia Çirkov di rapora xwe de ö^-<br />
xwaz dikff ku yarmetiya maddi û giyam ji ji komelS re bê<br />
kffin.<br />
GihandinS, programek tSr û tqe G fneh dani bu ber xwe.<br />
Ne tenS programek ji bo xwendine,her wiha hemla nSzi.kbO-<br />
na giyana gel8 Kurd ber bi çanda Rusya dida.Ji bo bidanîna<br />
vS armancSjEbdurezaq du şertail pSşkSş dUcff: yekem; alfa-<br />
(63) Tisgiya Gurcistan, rGp. 128, Kurte Xeberek, rGp. 11.<br />
(64) Tişgiya, A.n.d., rûp. 12.<br />
(65)Aji.d.<br />
138