SÃŽYASi YA KURDAN
SÃŽYASi YA KURDAN SÃŽYASi YA KURDAN
gUiiştibû vS qenaete : "Tirk dijminSn Rusya ne, Kurd ji dgminSn Tirkan in, ji ber vS yekS, hewceye ku Rusya ba- weriye bi me bine." Baş baweriya Olverov bi gotmen Ebdurezaq hebG, ji ber ku, pff bi başi G duSjayi rewşa Tir- kiye Ii ba wi ronak bu. Hejayi gotmS ye ku, Ebdurezaq, pir bi zirekî rola Rusya ya di mesela çarenivisa Kurdan de xistibG ber çavan. Bi awa- ki rasteqini, ji xayalan dûr, wan peywendîyan dipiva u wiha digot : "Baweriya me bi Rusya heye. Ez behsa peywendiya nakim, ev derdSn kesi derman nake. Em bi ras- ti dixwazm dosti h gel Rusya deynm Q hini çanda Rusi bi- bin." Ewi dixwest, hişyariya netewi G geşbGna çandi ya Kurdan bi RusyayS ve bS gffSdan. Piştrast bû ku netewa Rus, piştgiriyêde bi Kurdan re bUce. "Ji ber vS baweriyS ser- kevtm G berewpSşveçûn 8 biserkeve." Baweriya Ebdurezaq ew bu ku, dewletSn AvrupayS qet yarmetiya Kurdan nakin. Wihadigot : " DewIetSn Avrupaye ji Kurdistane dGnn u nUcarin wek pSwisti yarmetiya netewa Kurd bikm." Siyaseta dagffkeri ya tngiUzan di Rojhilata Na- vin de dixiste pSş çavan, li ser vS baweriya xwe pff bi riko- yi bû ku, nabe Kurd bi tu awayi xwe bidin bin çengSn Ingi- Uzan. Ewi gotmSn xwe bi vî awayi didomand : "Baweriya me bi IngîKzan nîne, ji ber ku hemû wexti me xapandme." Di vi wari de baştuin belgeji bo ve raye!, axaftma ŞSx Ubey- dullah e ku di sala 1880 an de kiriye. Ebdurezaq, program G taktikSn nzgarbuna Kurdistan G a şerS ji bo wS,qonax bi qonax destnîşan kinbG. Ewî progra- ma xwe wek programa wextS Şêx UbeyduIIah danibG. Şêx UbeyduIIah dizanî ku, Kurd he ew qas bi hSz u rSk û pek ni- nm ku yekser biçin dgi eskerSn Tirkan. Ji bo wS, dixwest ji tranS ve dest p8 bike, ta ku bmgeheki bi hSzji bo xebateki dGr û dffSj h dijî TirkiyS be damezirandm: "Bi hemQ awaji 132
em amadene, wek niha ez dikarim b^are Wane bigrim. Di nav esker de hejmarekî pff zede serbazS Kurdan he^ne, em dUcarm ji wan piştrast bin, lebelê, ez qet feyde û serkevtine- kS di gfftma WanS de nabinun. Ji ber ku, em nikann heya dawiyS bi başi diji Tirkan şer bUcin,menfaeta xwe biparSzm. Beri her tişti hewceye bmgeheki bi hSz be pêkanîn. Eva han h îran de baştir dS buneşe.Ev d8 bibe gaveki yekem ji bo damezffandma emaretdci Kurdi. Eger ev biserbUceve, yekser dS şoreş di Kurdistana TffkiyS de dest pê bike. Li vir hemQ tişt amadeye, Kurd her çavriya gotin û dengekî min dikin. Daxwaza me azadkuma axa KurdistanS ye, em naxwazmdi axa TirkiyS G ya îranS de pSş ve biçin. DawiyS netewa Kurd, dozS ji Rusya dike ku, bS hewara me û me biparSze, azadiya KurdistandSbid be."(49) Mesela pilana Ebdurezaq Q nzgaricffma Kurdistana îra- ne, pir bi xeyaU bG qet neticeki wS ji tunebG. Ewi weha za- nib'u'.bi şertê ew eskerS Tirkanji IranS derine, Şah dS wan bi- ke parSzgere Kurdistan. Eger Şah bi wan qail nebe, ew dS bi hSzSn çekdari Selmas û UrmiyS bigrin û dyS piye xwe di IranS de xurt bUcm û de Şah mecburi ser şuriyS bikin. Di rastiye de ew pilan, zSdetu wek karekî bS netice bû, ji ber ku di rasteqini de qet xebatek ji bo we nehatibG kuin, ji bo vi kari sebebek nehatibG danin. Ebdurezaq, baweri bi dUsoziya xwe u bihêviya çendîn saKn a netewa xwe hebG.E- wi digot; çendin salin netewa Kurd hdgi zilma Tirkan tSdi- koşe G dixwaze azad bibe. Ji ber vS yekS Ebdurezaq weha digot : "Eger ev armanca me bi d hat eva tişteki baş e, I8, eger bi ci nehat em e sere xwe di wS riye de bidin."(50) (49) A.V.P.R. ,bingeh ^konsolosxana îstenbul, 1907-1913, D.3572,rGp. 131. (50) A.n.d. ,rGp. 152. 133
- Page 83 and 84: kes ji endam G mSvanan hazu^ bûn.
- Page 85 and 86: kirm. Pir diser de neçG, wan kulub
- Page 87 and 88: armanca wan ne ewbû ku di hSla siy
- Page 89 and 90: j^C j\:^ .^,',~ ^^U ^,,-.^ ^ jf-^:
- Page 91 and 92: ti di KurdistanS de, wezifeki pir p
- Page 93 and 94: Peywendiya danina vê komelS ji aUy
- Page 95 and 96: \ : jtj /^/ T}j^ \ J^ \ : J.U. xrr^
- Page 97 and 98: hukumeta TirkSn Ciwan de ji wezirS
- Page 99 and 100: ha biîn ; qanuna di warS weşan de
- Page 101 and 102: yer zSdetff ji ber rewşa objektîf
- Page 103 and 104: dozS ji gelS Kurd dUce : "Sedsala e
- Page 105 and 106: mara xwendewar G nexwendewaran, pey
- Page 107 and 108: û pSşkevtma AvrupayS, HSjayS goti
- Page 109 and 110: elav kmn. Ji bo minaki ; serniviska
- Page 111 and 112: Rizaye Telebani Q çendin Sn dm Sn
- Page 113 and 114: ya Kurdan de. Her wek mesela zamsti
- Page 115 and 116: di handan û peydabQna weşanan di
- Page 117 and 118: Pişti vS bûyerS, eskerên RusyaSr
- Page 119 and 120: Q hesabS wan dUiate kmn. Meselek di
- Page 121 and 122: izgar bUce. Di tlona sala 1894 an d
- Page 123 and 124: Lutfi,dirok nivisek Ibû ku di wi w
- Page 125 and 126: Koxonovisk kui bG ku, hay h Ebdurez
- Page 127 and 128: kiyS Q sixorSn dizi bi p6 xistm. Eb
- Page 129 and 130: di Rusya re herun TirkiyS. Konsolos
- Page 131 and 132: ya Rusya KUem, ji idara konsolosxan
- Page 133: zevî G axa nû nine u her dixwaze
- Page 137 and 138: nedUcarin h hember panstigeriya wi
- Page 139 and 140: KOMELA ÇANDÎ U REWŞENBtRt:GtHAND
- Page 141 and 142: eya Erebî, ji bo ku hmek dengSn zm
- Page 143 and 144: zorS pereji wan nestandibG.(71) Bi
- Page 145 and 146: istanS de hebG."(75) Simko Ii ber m
- Page 147 and 148: Di wi wari de Almanan ji dest avStm
- Page 149 and 150: Di dawiya sala 1913 an de, rS dane
- Page 151 and 152: Her çend programa Ebdurrezaq h Pet
- Page 153 and 154: dunezaq. Ewan her tenS dixwestin ar
- Page 155 and 156: PeyamnSrSh kovara Ermeniyan Ararat
- Page 157 and 158: meha TebaxS de, ji TirkiyS ji Wezar
- Page 159 and 160: Kurdan dUcffm G xwe ji ji bo diji S
- Page 161 and 162: xistin*(18) Ajans G deng G behsSn A
- Page 163 and 164: vok Q baiçewazSn h dgî zibn Q zor
- Page 165 and 166: meşîyan. Mffov, bi wan dUieaya ku
- Page 167 and 168: Buyera h BitKse hat pSş, bi awayek
- Page 169 and 170: i tu kesi neddcffm. Girtigeha BitKs
- Page 171 and 172: yimî, aza G netffs diçGn ser seda
- Page 173 and 174: ku bi nûnerê Rusya G yS Ermeniyan
- Page 175 and 176: Talat Paşa, WezirS Hindur ê Tffk
- Page 177 and 178: gfftibG xwe, I8bel8, rojname û we
- Page 179 and 180: ni dUan ku, tevgera Kurdan ne fanta
- Page 181 and 182: çe kffm G h ser axa tmparatoriya O
- Page 183 and 184: Kurdistan, yekemin rojnameye ku, te
gUiiştibû vS qenaete : "Tirk dijminSn Rusya ne, Kurd ji<br />
dgminSn Tirkan in, ji ber vS yekS, hewceye ku Rusya ba-<br />
weriye bi me bine." Baş baweriya Olverov bi gotmen<br />
Ebdurezaq hebG, ji ber ku, pff bi başi G duSjayi rewşa Tir-<br />
kiye Ii ba wi ronak bu.<br />
Hejayi gotmS ye ku, Ebdurezaq, pir bi zirekî rola Rusya<br />
ya di mesela çarenivisa Kurdan de xistibG ber çavan. Bi awa-<br />
ki rasteqini, ji xayalan dûr, wan peywendîyan dipiva u wiha<br />
digot : "Baweriya me bi Rusya heye. Ez behsa peywendiya<br />
nakim, ev derdSn kesi derman nake. Em bi ras-<br />
ti dixwazm dosti h gel Rusya deynm Q hini çanda Rusi bi-<br />
bin." Ewi dixwest, hişyariya netewi G geşbGna çandi ya<br />
Kurdan bi RusyayS ve bS gffSdan. Piştrast bû ku netewa<br />
Rus, piştgiriyêde bi Kurdan re bUce. "Ji ber vS baweriyS ser-<br />
kevtm G berewpSşveçûn 8 biserkeve."<br />
Baweriya Ebdurezaq ew bu ku, dewletSn AvrupayS qet<br />
yarmetiya Kurdan nakin. Wihadigot : " DewIetSn Avrupaye<br />
ji Kurdistane dGnn u nUcarin wek pSwisti yarmetiya netewa<br />
Kurd bikm." Siyaseta dagffkeri ya tngiUzan di Rojhilata Na-<br />
vin de dixiste pSş çavan, li ser vS baweriya xwe pff bi riko-<br />
yi bû ku, nabe Kurd bi tu awayi xwe bidin bin çengSn Ingi-<br />
Uzan. Ewi gotmSn xwe bi vî awayi didomand : "Baweriya<br />
me bi IngîKzan nîne, ji ber ku hemû wexti me xapandme."<br />
Di vi wari de baştuin belgeji bo ve raye!, axaftma ŞSx Ubey-<br />
dullah e ku di sala 1880 an de kiriye.<br />
Ebdurezaq, program G taktikSn nzgarbuna Kurdistan G a<br />
şerS ji bo wS,qonax bi qonax destnîşan kinbG. Ewî progra-<br />
ma xwe wek programa wextS Şêx UbeyduIIah danibG. Şêx<br />
UbeyduIIah dizanî ku, Kurd he ew qas bi hSz u rSk û pek ni-<br />
nm ku yekser biçin dgi eskerSn Tirkan. Ji bo wS, dixwest<br />
ji tranS ve dest p8 bike, ta ku bmgeheki bi hSzji bo xebateki<br />
dGr û dffSj h dijî TirkiyS be damezirandm: "Bi hemQ awaji<br />
132
Change language