Ciepły dom Gwarancja ceny - ŚWIAT ARCHITEKTURY

Abroad
Abroad
MOST POLSKA–ANGLIA
Cezary Bednarski, mieszkający
w Londynie od
1981 roku polski architekt, właściciel
pracowni Studio Bednarski
Ltd. pracuje na terenie Europy
i Afryki. Prowadzi międzynarodową
działalność naukową oraz publikuje,
a w zakresie jego zainteresowań znajduje
się architektura, projektowanie
mostów, oszczędność energii i ogniwa
fotowoltaiczne. Architekt jest między innymi:
członkiem Royal Institute of British Architects
(RIBA), członkiem i doradcą Royal
Society of Arts, doradcą UNESCO, Amuru
Futures Ltd. i Lekki Beltway Concession Development
Ltd. w Nigerii.
Polskie granice są otwarte dla architektów
od zaledwie 6 lat. Jak było, gdy
zaczynał Pan w 1981 roku? Czy trudniej
niż obecnie?
Do Londynu przyjechałem 14 marca 1981
roku na miesiąc wakacji, czyli już jakiś czas
temu, i wyszły z tego dość długie wakacje.
Na początku nie było łatwo i zajęło mi trochę
czasu, aby się ustabilizować, tak w zawodzie,
jak i w życiu. Musiałem przejść przez system
tutejszych kwalifikacji zawodowych, chociaż
tak naprawdę nie było to konieczne, gdyż
brytyjski system prawny nie chroni zawodu
architekta. Wydaje mi się, że teraz, po integracji
europejskiej, łatwiej jest tutaj zacząć.
społeczeństwa w Wielkiej Brytanii. Niewielkie
aspiracje klientów pociągają za sobą
słaby poziom projektów. Być może termin
„budownictwo” byłby tu bardziej właściwy,
gdyż „architektura” sugeruje obecność
składnika sztuki, którego trudno się w tych
realizacjach doszukać. Nie pomaga system
pozwoleń planistycznych prowadzony przez
urzędników, którzy nie mają wykształcenia
kierunkowego i nie są, poza wyjątkami,
w stanie stanąć do inteligentnego i krytycznego
dyskursu z architektami.
Jak architekt z Polski odbierany jest
przez angielskich inwestorów? Co szczególnie
ceni sobie Pan we współpracy
z nimi?
Mieszkańcy Londynu porozumiewają się
ponad 700 różnymi językami. Polski wciąż
jeszcze jest jednym z dominujących, tak że
polski architekt jest już tutaj niejako bardziej
faktem niż ewenementem. Jest nas sporo.
W zeszłym roku w Museum of London odbyła
się wystawa pod tytułem London Creatives
– Polish Roots. Sam byłem zdumiony, ilu luminarzy
kultury angielskiej jest albo Polakami,
albo ma polskie pochodzenie. Mam nadzieję,
że następna taka wystawa będzie prezentować
również prace kilku architektów. Wśród
34 osób wybranych do pierwszej wystawy
byłem jedynym przedstawicielem zawodu, jeżeli
nie liczyć profesora Józefa Rykwerta, który
jest historykiem architektury mieszkającym
w Londynie od roku 1939.
Moim zdaniem klienci przychodzą do nas
nie dlatego, że ja jestem Polakiem, tylko z powodu
jakości naszej architektury i rzetelności
rzemiosła. Lubią też wyraźnie fakt, że moje
wykształcenie architektoniczne było bardziej
wszechstronne niż studia angielskie i obejmowało
przedmioty takie jak konstrukcje. To powoduje,
miedzy innymi, że oryginalność naszych
projektów jest oparta na pragmatyzmie
i innowacji technicznej, a nie na frywolności
form i ekspresji.
Jako skutek oczywisty tej brytyjskiej mieszanki
kulturowej, prawdopodobnie tylko
około połowa naszych klientów to Anglicy.
Spotykamy się z różnymi oczekiwaniami, kulturami,
no i trzeba też powiedzieć poglądami
na temat uczciwości...
Wywiad z Cezarym Bednarskim 2
To prawda, że w Anglii każdy może
wykonywać zawód architekta, jednak
nie każdy może się nim nazywać?
Istotnie, niezwykła to anomalia. Chroniony
jest tytuł zawodowy „architekt”, ale nie
działalność projektowa, którą może podejmować
każdy. Na przykład Wayne Hemingway,
współzałożyciel firmy odzieżowej Red
or Dead, jest teraz znanym „architektem”
i „urbanistą”… W związku z tą sytuacją, poza
gwiazdami i gwiazdkami, ciągle obrzucanymi
medialnym konfetti, niski jest tutaj ogólny
poziom architektury, szczególnie tej, która
nie trafia do publicznych środków przekazu
i jest produkowana przez „projektantów architektonicznych”.
Ten tytuł może być spokojnie
używany przez ludzi bez jakiegokolwiek
wykształcenia w kierunku architektonicznym.
Nie da sie ukryć, że idzie to „ręka w rękę”
z raczej niskim poziomem kultury wizualnej
W portfolio Państwa pracowni sporo
jest mostów i kładek. Skąd zamiłowanie
do takiej właśnie nietypowej
architektury?
John Roebling, projektant Brooklyn
Bridge, powiedział: „Uduchowienie natury
to cel i zwieńczenie aktu kreowania”. Most,
wg encyklopedii, to struktura umożliwiająca
pokonanie przeszkody na drodze ruchu, ale są
to również najbardziej poetyckie i inspirujące
wytwory ludzkości. Pozostają one wymownymi
manifestacjami ludzkich pragnień. Wyrażeniem
potrzeby dotarcia „tam”, tam po drugiej
stronie rzeki, przepaści, sznurów samochodów
czy pociągów, tnących powietrze jak
„noże rzeźników”. Jedyne struktury o podobnej
głębi atawistycznych znaczeń to świątynie,
które również umożliwiają sięganie „tam” i definiują
te najbardziej uświęcone przestrzenie.
Prawdziwe mosty są uzdrawiającymi wizerunkami
harmonii i piękna. Z minimalnym tylko
nadmiarem użytego materiału i powściągliwością
formy, mają one tę samą ekspresyjność
i napięcie, jak wielka muzyka i poezja. Jawią
się jako doskonała synteza harmonii, funkcji
i użycia materiału. Są dominujące.
Pierwszy most drewniany, 40-metrowy,
zaprojektowałem i policzyłem jako student
trzeciego roku architektury na Politechnice
Warszawskiej. Przez wiele lat wyglądało na
to, że będzie on jedyny, w naszych czasach
bowiem, przed „erą” Santiago Calatravy,
mosty projektowali nieomal wyłącznie inżynierowie.
W 1993 roku ogłoszono w Anglii
otwarty konkurs na kładkę pieszą przez Tamizę.
Zgłosiło się około 600 architektów
i inżynierów. W końcu, po dogrywce, wygraliśmy
projektem mostu z włókien węglowych,
chronionego powłoką diamentową o grubości
kilku mikronów. Do pewnego stopnia mosty
zainteresowały mnie dlatego, że jako drogie,
„ciężko pracujące” konstrukcje, nie pozwalały
na dekoracyjne udziwnienia. Elegancja
i wyrafinowanie formy musiały współgrać
z logiką konstrukcji – tak mi się przynajmniej
wydawało. Niestety, w ostatniej dekadzie
projektowanie mostów, a zwłaszcza kładek
pieszych, „złapało” już tę ohydną chorobę
„frywolności formalnej” – im dziwniej, tym
lepiej, czy ma to sens, czy nie. Coraz częściej
widzi się projekty mostów, które pozbawione
są czystości logiki strukturalnej, mają natomiast
wymyślne formy architektoniczne.
Na przykład smutne są wyniki konkursów
na chyba już cztery mosty w Krakowie,
gdzie dziwactwo zagórowało nad elegancją
i powściągliwością. Jest to do pewnego stop-
nia wina mediów i klientów, którzy szukają
tzw. „ikon mostowych”, jednak wielokrotnie
winni są projektanci, często cyniczni. Druga
strona medalu to mosty trywialne, tzw. „tanie”,
pozbawione gracji (na przykład strasznie
mnie smucą wszystkie nowe mosty warszawskie
– zbudowane i będące w budowie – bez
polotu i finezji formy). Walka z „miernotą”
i dziwactwem jest obowiązkiem wszystkich,
którym leży na sercu postęp – tak techniczny,
jak i intelektualny. Problem z „miernotą”
polega na tym, że jest ona zawsze w stanie
wyjaśnić, dlaczego nie można było inaczej
i dlaczego rozwiązanie musi być byle jakie,
a dziwactwo dobrze się w naszych czasach
sprzedaje...
Jak pokrótce można scharakteryzować
Pana architekturę? Czym się ona
wyróżnia?
To pytanie medialne, sprytnie obnażające
naszą słabość – nie mamy stylu. W czasach
gdy architektura została sprowadzona do poziomu
projektowania mody i trzeba publiczność
zadziwiać nową fotogeniczną kolekcją
dwa razy w roku – za każdym razem inną
i „oryginalną” – brak stylu jest jak klątwa, tak
dla mediów jak i zależnych od nich klientów,
78 świat świat architektury
świat architektury 79
3