APOTEKARSKI GLASNIK BROJ 1, JUN 2020

IZ NAŠE PROŠLOSTI
I
PRVI FARMACEUTI U SRBIJI
PIONIRI DRUŠTVENO ODGOVORNOG
POSLOVANJA
Autori : Prof. dr Dušanka Krajnović, Mr ph. spec. Jasmina Arsić
storija srpske farmacije beleži veliki broj farmaceuta
koji su bili pokretači društvenog i
kulturnog razvoja svoga doba. Na neke od njih
i šta su to sve uradili pre nas i za nas, kao i za generacije
koje dolaze, želimo da podsetimo u rubrici
Iz naše prošlosti.
Pozivamo kolege da nam pišu o farmaceutima koji
su u apotekarstvu njihovog kraja dali doprinos razvoju
ne samo zdravstvene već i društvene zajednice.
Tridesetih godina XIX veka Srbija je bila u znaku
velikih političkih, društvenih i kulturnih promena
koje su uticale na razvoj zdravstvenih prilika, što
se odrazilo i na apotekarsku službu. Kao što je priličilo
intelektualcima toga vremena, prvi farmaceuti
koji su završili studije na nekom od evropskih
univerziteta, vraćaju se u Srbiju sa željom da učine
pionirske korake u razvoju farmaceutske službe i
zdravstvene kulture u sredini iz koje su potekli.
Mnogi od njih su svojim aktivnostima ostavili pečat
u javnom, kulturnom, a poneki i u političkom
životu gradova i varošica u kojima su dobijali koncesije
za apoteke i osnivali svoje porodice. Kvalitetom
svog rada,
stručnošću i požrtvovanošću
zadobili
su poverenje
stanovništva
koje im se odužilo
tako što ih je biralo
da budu predstavnici
u različitim
udruženjima,
uglavnom u prestonici,
poput Trgovačke
komore,
gradske skupštine,
a bilo je među
njima i onih koji su
bili birani za narodne
poslanike.
Zadobijeno poverenje građana oni su uglavnom
opravdavali tako što su kroz svoja udruženja, pre
svega apotekarsko društvo i apotekarsku komoru
svojim sugrađanima otvarali vrata u mnogim
važnim institucijama, a u krajeve u kojima su držali
svoje apoteke donosili moderne trendove iz prestonice.
U vreme kada je filantropija u Srbiji bila
deo društvene tradicije i počivala na vrednostima
solidarnosti, dobročinstva i brige o bližnjima, farmaceuti
su bili osnivači i darodavci dečjim sirotištima,
fondovima za stipendiranje studenata, pomagali
obolelima i nisu zaboravljali da pomognu
članovima porodica umrlih farmaceuta. U nedostatku
farmaceutske industrije, njihove apoteke
bile su prave male laboratorije za mašinsku izradu
lekova, preteče današnjih galenskih lekova, koji su
se u to vreme nazivali lekoviti specijaliteti i apotekarski
specijaliteti. Ovi proizvodi bili su jako dobro
prihvaćeni i od strane lekara i od strane pacijenata,
a na njihovu široku upotrebu jednim delom
su uticale i i prve reklame kojima su farmaceuti
želeli da ih predstave publici. Zanimljive su ideje
mladih farmaceuta da u zaostalim sredinama,
tek oslobođenim
od turske vlasti,
za potrebe reklamiranja
svojih
proizvoda, osnuju
prve štamparije
gde su, osim
marketinga apotekarskih
specijaliteta
koje su
proizvodili u svojim
apotekama,
doprinosili i razvoju
opšte kulture
i za potrebe
zajednice štampali
i druge časopise.
•
30