APOTEKARSKI GLASNIK BROJ 1, JUN 2020
ŠTA ZNAMO O VITAMINU CAutor: Dipl. farm. spec. Tamara BožilovićDNajpoznatiji vitamin, neizostavni deo svakodnevnice,vitamin C, askorbinska kiselina,otkrio je i izolovao mađarski biohemičari fiziolog Albert Sent-Đerđ 1928. godine. a 1937.osvojio je Nobelovu nagradu iz medicine za ovootkriće.Uloga vitamina C?Vitamin C je hidrosolubilan vitamin neophodanljudskom organizmu, esencijalan je, naše teloga ne proizvodi i unosimo ga namirnicama isuplementima, ima biosintetsku i antioksidativnuulogu.Neophodan je našem telu za izgradnju kolagena,koji čini oko trećinu ukupnog proteina u ljudskomorganizmu (kolagen je deo vezivnog tkiva, tetiva,ligamenata, hrskavice, kostiju, krvnih sudova, srčanihzalistaka, kože i oka).Vitamin C učestvuje u sintezi L-karnitina, neophodnogza metabolizam masti iz kog naš organizamdobija energiju. Neophodan je i za sintezuneurotransmitera noradrenalina.Katalizuje i metaboličke reakcije koje uključujuoksitocin, vazopresin i alfa-melanotropin. Takođe,neophodan je za konverziju holesterola u žučnekiseline.Vitamin C pospešuje apsorpciji gvožđa (posebnone-hem gvožđa iz biljne hrane), kao i folne kiseline.Kao moćan fiziološki antioksidans (deluje kao reduktant,elektronski donor) vitamin C čuva organizamod slobodnih radikala (klinički značaj antioksidativneuloge vitamina C još čeka naučnuvalidaciju, dok laboratorijski testovi pokazuju davitamin C značajno štiti biološke makromolekuleod oksidtivnih oštećenja).Vitamin C utiče i na raspoloživost biološkog azotmonoksida (NO), koji pak ima neuromodulatornuulogu, medijator je u regulaciji vaskularnog tonusai citotoksičnog efekta makrofaga.Pojedine studije potvrđuje činjenicu da vitamin Cdeluje sa drugim mikronutrijentima sinergističkii pojačava barijeru kože, kao i zaštitne aktivnostiimunih ćelija. Vitamin C podstiče poliferacijuT-limfocita i nivo interferona i jača odbrambenuulogu organizma u borbi sa infekcijama.Vitamin C ima protivupalni efekat, samnjuje nivoC-reaktivnog proteina i interleukina 6 (IL-6) kaofaktora iflamacije.Koje su preporučene doze vitamina C?Preporučena dnevna doza vitamina C za žene je75, dok je za muškarce 90 mg. Za decu to su dozeod 15 mg (1-3 god.), 25 mg (4-8 god.) i 45 mg (9-13 god.) dnevno. Ipak, novija istraživanja sugerišuda je 200 mg optimalan dnevni unos vitamina C zavećinu odraslih.Vitamin C se apsorbuje u gornjem delu tankogcreva. Dozama do 400 mg postiže se homeostatskostanje sa maksimalnim efikasnim koncentracijamau plazmi i unutarćelijski (najviše koncentracijevitamina C nalaze se u mozgu, nadbubrežnojžlezdi i očima). Unos doza iznad 400 mg dovodi doaktivnog izlučivanja vitamina C putem urina, odnosnone dolazi do reapsorsorpcije na nivou bubrega.Stoga, nekontrolisana hronična upotrebavisokih doza dovodi do zakiseljavanja urina, čimese izaziva povećanje resorpcije kiselih a smanjenjeresorpcije baznih lekova na nivou bubrega inepravilan terapijski efekat.Da li postoje ograničenja u primenu vitamina C?Vitamin C interreaguje sa pojedinim lekovima ipotreban je oprez pri istovremenoj primeni.Lekovi koji interreaguju sa vitaminom C su:• SOLI ALUMINIJUMA (OTC antacidi) – vitaminC povećava apsorpciju aluminijuma, što možepri hroničnoj upotrebi dovesti do potencijalneencefalopatije, preporuka je da se primena razdvojiminimum 2 sata;• FLUFENAZIN – nije preporučena upotreba većihdoza vitamina C (1000mg) tokom terapije datimlekom. Vitamin C utiče na izlučivanje flufenazinai time smanjuje njegov efekat;• INHIBITORI PROTEAZE – takođe nije preporučenaupotreba većih doza vitamina C (1000mg)uz terapiju HIV-a. Vitamin C utiče na izlučivanjedatih lekova i smanjuje njihov terapijski efekat;• VARFARIN – nije preporučena upotreba većihdoza vitamina C (1000mg) tokom terapije datimlekom, kao ni manjih doza hronično. Vitamin Cznačajno smanjuje efekat varfarina;• ACETILSALICILNA KISELINA – smanjuje resorpcijuvitamina C za trećinu i smanjuje urinarnoizlučivanje na polovinu;• ORALNI KONTRACEPTIVI – ESTROGENA komponenta– snižava nivo vitamina C u krvi.Kome se savetuje oprez pri korišćenju suplemenatavitamina C?Značajno je naglasiti onkološkim pacijentima kojiprimaju hemoterapiju, da tokom ciklusa terapijene preteruju sa unosom vitamina C, u visokim dozamamože uticati na metabolizam bubrega i naučinak terapije.Takođe, dijabetičarima se ne savetuje primenavisokih doza vitamina C, pošto može da dođedo antagonizovanja terapijskih efekata insulina ioralnih antidijabetika.28
Primena većih doza od preporučenog dnevnogunosa sa posebnim oprezom se preporučuje:• pacijentima koji imaju (ili postoji visok rizik pojave)oksalatne bubrežne kamence;• pacijentima sa teškim oboljenjima bubrege ijetre;• pacijentima sa hemohromatozom, sideroblastnomi anemijom srpastih ćelija.Koji su mogući neželjeni efekti vitamina C?Prekomerne doze vitamina C (iznad 2000 mgdnevno) mogu dovesti do neželjenih efekata kaošto su: gastrointestinalne tegobe - mučnina, povraćanje,grčevi, meteorizam, dijareja; glavobolja i nesanica; perutanje i iritacija kože.Kome i kada se preporučuje suplementacija vitaminomC: trudnicama i dojiljama; pušačima; tokom i nakon virusnih i bakterijskih infekcija; pacijentima sa hipertireozom; u slučaju prisutnih rana, dekubitusa i opekotinakoje teško zarastaju; u slučaju intezivnog stresa; osobama izloženim dugotrajnoj hladnoći; kod ekstremnog i dugotrajnog fizičkog napora; kod maligniteta; obolelim od ateroskleroze; u slučaju gastrintestinalnih oboljenja koja dovodedo malapsorpcije, kao što su dijarea, ulceracije,inflamatorna oboljenja digestivnogsistema; pacijentima obolelim (ili kod kojih postoji rizikod razvoja) starosne makularne degenacije ikatarakte; u slučaju jednolične ishrane u kojoj nisu zastupljenivoće i povrće.Vitamin C u apoteciSuplementi vitamina C su u apotekama dostupniu obliku tableta, kapsula, doziranih praškova, šumećihtableta i tableta za žvakanje, kao i tabletasa produženim oslobađanjem, prilagođenih dozaprema uzrastu, za decu i za odrasle. U njima sevitamin C nalazi kao prirodni poliaskorbat iz biljakaili hemijski sintetisana askorbinska kiselina.Dosadašnja naučna otkrića o vitaminu C govoremnogo o njegovom značaju za zdravlje čoveka,naslućujemo da je pred nama još dug put dok nesaznamo sve.•29
- Page 1 and 2: ApotekarskiGLASNIKe-magazin Udruže
- Page 4 and 5: 4
- Page 6 and 7: AKTUELNOAPOTEKENA NIŠANU COVIDA- 1
- Page 8 and 9: sve apoteke i farmaceuti u njima na
- Page 10 and 11: PREDSTAVLJAMO:FARMACEUTSKE DELATNOS
- Page 12 and 13: INICIJATIVAZA FARMACIJUPOŠTOVANEKO
- Page 14 and 15: AKTUELNOZAKONSKA REGULATIVAPRAVILNI
- Page 16 and 17: NEOPHODNA EVIDENCIJASVIH UČESNIKAU
- Page 18 and 19: 18
- Page 20 and 21: INTERVJUZLOUPOTREBA LEKOVA IMEDIKAL
- Page 22 and 23: Batut” iz 2014. godine, u periodu
- Page 24 and 25: SUPSTANCEKOJE OŠTEĆUJUENDOKRINI S
- Page 26 and 27: medicinskih procedura koje mogu pov
- Page 30 and 31: IZ NAŠE PROŠLOSTIIPRVI FARMACEUTI
- Page 32: 32
Primena većih doza od preporučenog dnevnog
unosa sa posebnim oprezom se preporučuje:
• pacijentima koji imaju (ili postoji visok rizik pojave)
oksalatne bubrežne kamence;
• pacijentima sa teškim oboljenjima bubrege i
jetre;
• pacijentima sa hemohromatozom, sideroblastnom
i anemijom srpastih ćelija.
Koji su mogući neželjeni efekti vitamina C?
Prekomerne doze vitamina C (iznad 2000 mg
dnevno) mogu dovesti do neželjenih efekata kao
što su:
gastrointestinalne tegobe - mučnina, povraćanje,
grčevi, meteorizam, dijareja;
glavobolja i nesanica;
perutanje i iritacija kože.
Kome i kada se preporučuje suplementacija vitaminom
C:
trudnicama i dojiljama;
pušačima;
tokom i nakon virusnih i bakterijskih infekcija;
pacijentima sa hipertireozom;
u slučaju prisutnih rana, dekubitusa i opekotina
koje teško zarastaju;
u slučaju intezivnog stresa;
osobama izloženim dugotrajnoj hladnoći;
kod ekstremnog i dugotrajnog fizičkog napora;
kod maligniteta;
obolelim od ateroskleroze;
u slučaju gastrintestinalnih oboljenja koja dovode
do malapsorpcije, kao što su dijarea, ulceracije,
inflamatorna oboljenja digestivnog
sistema;
pacijentima obolelim (ili kod kojih postoji rizik
od razvoja) starosne makularne degenacije i
katarakte;
u slučaju jednolične ishrane u kojoj nisu zastupljeni
voće i povrće.
Vitamin C u apoteci
Suplementi vitamina C su u apotekama dostupni
u obliku tableta, kapsula, doziranih praškova, šumećih
tableta i tableta za žvakanje, kao i tableta
sa produženim oslobađanjem, prilagođenih doza
prema uzrastu, za decu i za odrasle. U njima se
vitamin C nalazi kao prirodni poliaskorbat iz biljaka
ili hemijski sintetisana askorbinska kiselina.
Dosadašnja naučna otkrića o vitaminu C govore
mnogo o njegovom značaju za zdravlje čoveka,
naslućujemo da je pred nama još dug put dok ne
saznamo sve.
•
29
Change language