APOTEKARSKI GLASNIK BROJ 1, JUN 2020

SUPSTANCE
KOJE OŠTEĆUJU
ENDOKRINI SISTEM I
POLICISTIČNI JAJNICI
DA LI POSTOJI UZROČNO-POSLEDIČNA VEZA?
Autor: Prof. dr Dušan Vešović
Prof. dr Dušan Vešović
D
anas je u svetu sve veći broj istraživanja
koja se odnose na jedinjenja
označena kao „supstance koje oštećuju
endokrini sistem“ (engl.: endocrine
disrupting chemicals – EDCs). Među njima,
najzastupljeniji su:
- bisfenol A (BPA), ftalati i fenol - u igračkama
za decu i plastici,
- parabeni – sredstva za ličnu higijenu,
- triklosani – anti-bakterijski sapuni, neke
paste za zube,
- pesticidi - DDT, glifosfat,
- poliholorovani bifenili – rastvarači u industriji,
rashladni materijali u transformatorima.
Sve ove supstance deluju tako što se, nakon
unošenja u telo, metabolišu i stvaraju
estrogenu slične supstance. Estrogenu
slične supstance dalje remete celu endokrinu
osovinu u telu i muškaraca i žena svih
starosnih doba. Remeteći endokrinu osovinu,
ove supstance dovode do niza poremećaja
u ljudskom organizmu kao što su:
- policistični jajnici (engl: polycystic ovarial
syndrome; PCOs) i sledstveni problem
sa plodnošću,
- poremećaj metabolizma šećera u krvi i
pojava insulinske rezistencije,
- gojaznost,
- oboljenja srca i krvnih sudova,
- povećanje rizika za rak prostate kod
muškaraca i dojke kod žena,
- oboljenje štitaste žlezde itd.
Potvrde kroz istraživanja
Istraživanja koja su obavljena na životinjskom
modelu (Baret i Sobolewski, 2014)
su ukazala da je izloženost BPA u periodu
razvoja ploda dovelo do značajnih poremećaja
funkcije jajnika sa sledstvenim reproduktivnim
problemima kod ženki.
Akgul sa saradnicima je u decembru
2019.g. objavio rezultate istraživanja koje
je imalo za cilj da analizira vrednost BPA i
ftalata kod adolescentkinja sa PCOs. Istraživanje
su obavili na grupi od 62 devojke sa
PCOs i 33 devojke koje nisu imale PCOs;
starost ispitanica je bila od 12 do 18 godina.
Merena je eliminacija BPA i metabolita
ftalata urinom. Istraživači su ustanovili da
su devojke sa PCOs imale značajno višu
vrednost BPA u urinu nego devojke koje
nemaju ovaj sindrom (15.89 μg/g kreatinin
± 1.16 u odnosu na 7.30 μg/g kreatinin ±
1.38; p = 0.016).
Naučnik Moneret iz Kiri instituta, Pariz
(Francuska), je objavio u septembru 2017.
24