Osnove elektrotehnike II, udžbenik - Ljubomir Malešević

10
OSNOVE ELEKTROTEHNIKE II
2.2. Parametri izmjeničnih veličina
Parametri izmjeničnih veličina su:
vršna (maksimalna vrijednost) ili amplituda
period/frekvencija
početni fazni kut.
Vršna vrijednost je maksimalna trenutačna vrijednost sinusoidne funkcije. U tijeku jednog perioda
izmjenične veličine dva puta postižu maksimalnu vrijednost (jedan put u pozitivnom i jedan put u
negativnom smjeru). Amplitude se označuju velikim slovima i indeksom m: Em, Um, Im, Pm.
Period je vrijeme za koje izmjenična veličina izvrši jednu punu oscilaciju, tj. jednu punu promjenu po
veličini i po smjeru. Označuje se sa T i mjeri u sekundama. Za identifikaciju brzine promjene uzima se
kao osnova broj promjena koji se događa u jedinici vremena (frekvencija).
Frekvencija f je broj perioda ostvarenih u jednoj sekundi:
1
f . (2-9)
T
Frekvencija se mjeri u hercima (Hz). Jedan Hz je ona vrijednost izmjenične veličine čiji je period
jednak 1 s:
1Hz
ciklus
s
1
1 s . (2-10)
Petlja rotira konstantnom brzinom i u periodu od T sekunda napravi jedan puni okretaj od 360 0 ili 2 π
radijana.
Kutna brzina je kut koji se ostvari rotacijom u jednoj sekundi. Naziva se još i kutna frekvencija, a
mjeri se u rad/s:
2
2f
. (2-11)
T
Kut koji se ostvari u vremenu t jest α = t.
Opisani parametri mogu se uočiti na primjerima valnih oblika napona i struje – Slika 2.4.
Početni fazni kut (početna faza) φ je fazni kut koji odgovara početnom vremenskom trenutku. Početna
faza određuje se kao fazna razlika između razmatranog sinusoidnog valnog oblika i referentnog
sinusoidnog vala. Uobičajeno je za referentnu sinusoidnu funkciju uzimati onu koja u t = 0 ima
vrijednost jednaku nuli, tj. funkcija počinje rasti iz nule:
i I sin t ili u U sin t . (2-12)
m
m
Na Slici 2.5 prikazane su sinusoide s različitim početnim fazama, gdje je:
u – referentni naponski valni oblik
u1 – valni oblik krivulje s maksimumom prije referentne krivulje
u2 – valni oblik krivulje s maksimumom nakon referentne krivulje.
Za predznak početne faze vrijedi:
pozitivan predznak početne faze +φ – nulta točka krivulje pomaknuta po vremenskoj osi
nalijevo
negativan predznak početne faze –φ – nulta točka pomaknuta je nadesno.