CWLWM 421 Ebrill 2020

C wlwm

papur bro Caerfyrddin

Ebrill 2020

cwlwm@btinternet.com

Am Ddim

Rhif 421

Diolch yn fawr

i holl arwyr y Gwasanaeth Iechyd

am weithio mor galed i

drechu Coronafeirws

Creu peiriant anadlu mewn wythnos

- hanes ryfeddol Dr Rhys Thomas

Cyngor Sir Gâr yn sefydlu

canolfannau bwyd i deuluoedd

mewn angen

Rhifyn digidol yn unig

Dr Rhys Thomas

2

Mae’r llyfr newydd Genod

Gwych a Merched Medrus

(Y Lolfa) gan Medi Jones-

Jackson yn cofnodi hanes

14 o ferched ysbrydoledig o

Mae datblygiadau newydd ar S4C Clic yn golygu bod modd

i chi greu sianel bersonol eich hunain.

Yn rhan o’r datblygiadau bydd modd i chi greu proffiliau ar

gyfer y teulu, rhestr bersonol o raglenni a pharhau i wylio

rhaglen o’r un man. Yn ystod mis Mehefin bydd gofyn

Llyfr Merched Medrus

Ydych chi’n defnyddio S4C Clic?






Gymru sydd wedi dylanwadu

ar ein cenedl.

Ceir hanes bywyd a ffeithiau

diddorol am Tori James,

Gwendoline a Margaret

Davies, Betty Campbell, Frances Hoggan, Laura Ashley, Eileen

Beasley, Amy Dillwyn, Kate Bosse Griffiths, Angharad Tomos,

Jade Jones, Haley Gomez, Betsi Cadwaladr a Mair Russell-Jones.

Mae’r casgliad yn amrywio o ran lleoliad daearyddol a meysydd

gwahanol gan gynnwys meddygaeth, addysg, gwyddoniaeth,

llên, chwaraeon a chelf. Mae yna weithgareddau llawn hwyl

a lliwgar ar ddiwedd y gyfrol, sy’n ymwneud â phob un o’r

merched medrus. Mae’r gweithgareddau’n cynnwys posau,

holiadur, chwilair a chelf.

Meddai Medi Jones-Jackson, “Dw i wastad wedi ymddiddori

mewn hanes merched. Mae gen i gof o ymweld â stad Erddig

a chael fawr o ddiddordeb yn hanes y bobl grand fyny grisiau.

Ond ysu am wybod mwy am hanes y merched oedd yn byw

lawr grisiau oeddwn i – y bobol gudd. A dyna, yn wir, ydi hanes

y ferch yn ein cenedl ni – anweledig.”

Cafodd Medi ei hysbrydoli wrth ddarllen stori cyn gwely i’w






i chi gofrestru er mwyn defnyddio adnoddau S4C Clic.

Bydd unrhyw un a fydd yn cofrestru rhwng 27 Mai i 10

Awst yn cael y cyfle i ennill Teledu Clyfar Sgrîn Lydan 49”.

Dim ond unwaith sydd angen cofrestru ac mae’n cymryd

munud neu ddwy. Dros y misoedd diwethaf mae S4C wedi

rhyddhau nifer o gyfresi parod ar S4C Clic gan gynnwys Con

Passionate, Y Gwyll a 35 Diwrnod. Mae nifer o hen gyfresi

hefyd fel Nyth Cacwn a Tair Chwaer wedi dal dychymyg y

gwylwyr. Gallwch chi eu mwynhau eto ar S4C Clic.

Hysbysewch yn CWLWM

Beth am i chi helpu'r Cwlwm drwy hysbysebu eich cwmni



ol

1

ol

ac

d

n

al

o

al,

o

n

’r

n

b

y

b

’r

ar

at

m

ac

ef

el

s

os

ol

n

e

n

ys

el

i’r

yr

g,

di

’u

m

’n

ar

ell

h,

êl

Anfonwn ein cydymdeimlad fel eglwys at deulu Eirwen ac

Adrian Nicholls gan i Adrian golli ei fam yn ddiweddar.

Diffibrilwyr

Dyma Marilyn Davies a fu’n casglu yn ardal Croes-y-ceiliog gyda’r

diffibriliwr a osodwyd yn y pentref

Gosodwyd saith diffibriliwr yn y gymuned yn ddiweddar

ac fe’u prynwyd gan arian a gasglwyd o dŷ i dŷ a gyda

chyfraniadau wrth fusnesau lleol. Mae’r llun yn dangos y

casglwyr a fu wrthi yn ardal Idole a Phentrepoeth ar gyfer

y diffibriliwr a osodwyd y tu allan i Cywion Bach, sef Mike

Rogers, Wyn Davies, Heather Thomas ac Elfyn Williams.

mewn pentref gwledig yng nghanol Sir Frycheiniog

fwynhad o fynychu marchnadoedd ceffylau yn ddylanwa

cryf ar ei arddull. Mewn cyferbyniad roedd y lluniau

gafwyd o waith Meirion yn gwerthfawrogi golygfeyd

naturiol arfordir gorllewin Cymru. Wrth bortreadu pob

sylwyd ar ei ddefnydd o’r golau i adlewyrchu cymeriad

unigolyn yn y llun. Pwysleisiodd bwysigrwydd dal amb

ddigwyddiad sydyn neu ystum cymeriad unigolyn, sydd we

gosod sail i rai o’i luniau. Medrai’r aelodau adnabod nif

o’r cymeriadau o’r ystum oedd yn cael ei gyfleu. Dangosod

enghreifftiau o waith comisiwn mae wedi ‘u cyflawni

ambell lun gyda hanes diddorol neu gefndir digri yn perthy

iddynt. Geraint Roberts a dalodd ddiolch ar ran yr aeloda

i Meirion a Joanna am gyflwyniad arbennig o ddiddorol,

chytunodd pawb iddi fod yn noson lwyddiannus iawn.

O’r Priordy

Roedd y cwrdd ar ddechrau Wythnos Cynmorth Cristnog

yng ngofal Pobl Ifainc y Priordy (PIP) a Phlant yr Ysgol Su

Bu’n oedfa aml-gyfwng ac yn gymorth i ni ddod i dde

arwyddocâd yr wythnos yn well, yn enwedig cyflw

gwragedd yn Sierra Leone. Bu nifer o’n haelodau hefyd y

rhan o dim y dref a fu’n casglu o dŷ i dŷ yn ystod yr wythno

Bu’n fraint i ni gael croesawu’r Cwrdd Chwarter atom

chafwyd cyfarfodydd buddiol, gyda Band y Priordy a’r Pa

Bechgyn, dan arweiniad Meinir Lloyd, yn cymryd rhan.

siaradwr gwadd yn y Gymdeithas oedd Llyr Huws Gruffyd

un o blant y Priordy, ac Aelod Cynulliad Rhanbarth Gogled

Cymru. Olrheiniodd ei ‘wythnos waith’ fel Aelod Cynulliad y

hynod gelfydd a diddorol ac ysgogodd amryw o gwestiyna

a’u hateb yn fedrus. Ein pleser yn ystod ein hoedfa Gymu

oedd derbyn y Cynghorydd Emlyn Schiavone’n aelo

Mae Emlyn newydd orffen tymor llwyddiannus fel Ma

ein tref gyda Beti-Wyn yn gaplan iddo, Ac yng Nghyfarfo

Blynyddol Cyngor Tref Caerfyrddin i sefydlu’r Maer newyd

y Cynghorydd Jeff Thomas, penodwyd Beti-Wyn unwai

eto’n gaplan. Does ryfedd fod awch y plant i fynd o

capel i’r Festri un bore Sul yn amlwg iawn gan mai gwe

Feiblaidd drwy goginio oedd yr arlwy! Hyfryd oedd y wên

wynebau’r plant wrth iddynt fynd adre’n cario’u teisenna

deniadol ar ffurf crud a wyneb y baban Moses yn wên

gyd arnynt. Diolch yn arbennig i Jayne Woods, Elin Wy

Jac Thomas a Syfi Rolant am eu harweiniad a’u cymort

Bu’r Priordy’n un o dri chanolfan yng Nghymru i lansio

gyfrol Yr Alwad sy’n cynnwys hanes galwad dros ugain

weinidogion ac offeiriadon i’r Weinidogaeth Gristnog

yng Nghymru. Un o’r golygyddion yw Beti-Wyn a chafw

gair gan sawl un o’r cyfranwyr yn ystod y cyfarfod. Cawso

ymuno â chyrddau pregethu Cana, gyda’r Parchedig Em

11

Cynhelir Gŵyl yr Orsedd yng Nghaerfyrddin rhwng 8 a 13

Gorffennaf er mwyn dathlu 200 mlynedd uno’r Eisteddfod

â Gorsedd y Beirdd a hynny yng Ngwesty’r Llwyn Iorwg,

Caerfyrddin. Dyma gipolwg ar ambell ddigwyddiad Gŵyl

yr Orsedd:

9 Gorffennaf: Agoriad swyddogol Arddangosfa’r Orsedd

yn Llyfrgell Caerfyrddin am 6yh

9 Gorffennaf: ‘Iolo Morganwg ac Eisteddfod Fawr

Caerfyrddin’ Darlith gan yr Athro Geraint H Jenkins. Y

Llwyn Iorwg am 7.30yh

10 Gorffennaf: Noson y Dathlu. Dadorchuddio plac,

meini’r Orsedd a’r ffenest liw. Lansio llyfr ‘Yr Ŵyl, y Dre a

Iolo’ . Y Llwyn Iorwg am 7.00yh. Tocyn £12

12 Gorffennaf: Cerddi’r Cerdded a Noson Dafarn. Taith

gerdd a chân o Feini’r Orsedd yn y parc i’r Llwyn Iorwg.

Cwrdd yn y Parc am 7.yh. ‘Noson Dafarn’ i ddilyn yn y Llwyn

Iorwg yng nghwmni’r cerddor gwerin Gwilym Bowen Rhys.

Tocyn £7.

Yr Ŵyl, y Dre a Iolo

Llyfryn newydd

Fis nesaf rhwng yr 8fed a’r 12fed o Orffennaf byddwn

ni, drigolion Caerfyrddin, yn dathlu’r ffaith mai o fewn

ffiniau ein tref ni y daeth Gorsedd y Beirdd a’r Eisteddfod

Genedlaethol at ei gilydd am y tro cyntaf erioed, a thrwy

hynny greu sefydliad cwbl Gymreig ac unigryw mewn cyfnod

pan nad oedd gennym ni’r Cymry sefydliadau cenedlaethol

amlwg eraill. I olrhain ychydig o’r hanes bydd llyfryn dan

y teitl ‘Yr Wyl, y Dre a Iolo’ yn cael ei chyhoeddi gan Wasg

Peniarth.

Yr ŵyl yw’r Eisteddfod, y dre’ yw Caerfyrddin a Iolo

yw Iolo Morganwg, a phwrpas y llyfryn fydd dathlu

deuganmlwyddiant y cysylltiad rhwng y tri pheth yma. Os

ydych chi am wybod y cyfan am hanes yr Eisteddfod neu

am Gaerfyrddin neu Iolo Morganwg, gwell fyddai i chi

droi at waith ysgolheigion a gwybodusion fel Hywel Teifi

Edwards, William Spurrell a Geraint H. Jenkins. Ond os oes

rhyw gwestiynau bach syml wedi gogleisio eich meddwl

erioed, fel ‘pam yn y byd bod dyn a elwir yn Iolo Morganwg

yn haeddu’r fath sylw yn Sir Gaerfyrddin?’, neu ‘pam fod

bardd yn cael Cadair?’, neu ‘beth yw pwrpas Cerrig yr

Orsedd?’ neu hyd yn oed ‘sawl gwaith bu’r Eisteddfod

yn nhref Caerfyrddin?’, hon yw’r gyfrol i chi! Nid yw’r

manylion i gyd rhwng ei chloriau, dim ond y pethau mân

a mawr a ryfeddodd yr awduron. Dyna i chi hanes y bardd

a enillodd ddwy gadair am yr un gerdd ym 1819, hanes y

wraig anhysbys a enillodd wobr am wau hosan ym 1857 a

hanes arweinydd y Carmarthen Militia Band yn pwdu ar ôl i

Fand Aberamman (ie, gyda dwy ‘m’!) gipio’r wobr ym 1867.

A dyna i chi hanes y cyfeillgarwch arbennig rhwng Iolo â

Tomos Glyn Cothi o Frechfa a sut y bu i hwnnw gael ei daflu

ar ei ben i garchar y dref.

Er bod tair elfen i’r teitl, dim ond dwy ran sydd i’r llyfryn.

Mae Iolo ac Eisteddfod 1819 yn gwthio eu pig yn y ddwy

ran, ond canolbwynt y rhan gyntaf yw’r Eisteddfodau. Ynddi

ceir crynodeb o hanes yr Eisteddfod yn gyffredinol ac yna

rai hanesion am Eisteddfodau Caerfyrddin. Canolbwynt yr

ail ran yw hanes y cysylltiad ehangach rhwng Iolo a’r fro.

A chan fod Caerfyrddin yn rhan annatod o’r ddwy, dydy hi

ddim wedi cael adran ar wahân.

Tybed faint o ddarllenwyr Cwlwm sy’n gwybod yr hanes yn

barod? Rhowch brawf ar eich gwybodaeth gan geisio ateb

y cwestiynau isod!

1. Pwy enillodd y gadair yn Eisteddfod Caerfyrddin 1451?

2. Ble yng Nghaerfyrddin mae plac i goffáu’r bardd o’r 16eg,

Tudur Aled?

3. Sawl gris arferai fod ar brentisiaeth bardd?

4. Ar safle pa siop arferai tafarn yr ‘Old Ivy Bush’ sefyll?

5. Ymhle y cynhaliwyd Gorsedd Beirdd Ynys Prydain am y

tro cyntaf erioed?

6. Beth ddigwyddodd yn y Forest Arms, Brechfa ym 1801?

7. Sut gyrhaeddodd Iolo Morganwg yr Eisteddfod ym 1819?

8. Beth oedd testun yr Awdl yn Eisteddfod 1819?

9. Beth yw enw’r artist luniodd y ffenest liw yng ngwesty’r

Llwyn Iorwg sy’n cofnodi dechrau’r berthynas arbennig

rhwng Gorsedd y Beirdd a’r Eisteddfod Genedlaethol?

10. Cynhaliwyd Opera Roc gyntaf yr iaith Gymraeg yn

Eisteddfod

Caerfyrddin

1974. Allwch chi ei henwi?

Llongyfarchiadau mawr i chi

os cawsoch chi 10 mas o 10.

Os na, wel, gobeithio’n fawr

y byddwch chi’n mwynhau

darllen llyfryn y dathlu ac

y bydd yn cadarnhau eich

balchder yn y dref bwysig

hon. Gobeithio hefyd y

byddwch yn rhyfeddu at ei

rhan hi yn hanes datblygiad

un o gymeriadau a dau

o sefydliadau pwysicaf y

Cymry: Iolo, yr Eisteddfod

Genedlaethol a Gorsedd y

Beirdd.

Gŵyl yr Orsedd

Gwasg Gomer

11





yr Orsedd:













Tocyn £7.


Llyfryn newydd









Peniarth.

































y cwestiynau isod!



Tudur Aled?




tro cyntaf erioed?








Eisteddfod

Caerfyrddin
















Beirdd.

Gŵyl yr Orsedd

Gwasg Gomer

Modrwyon Dyweddïo, Modrwyon Priodas ac Anrhegion Arbennig

56 Stryd Y Brenin, Caerfyrddin SA31 1BD

Ffôn: 01267 222500

www.trysorjewellery.co.uk

GEMDY

Capel Newydd, Llanddarog

Braf oedd gweld y plant lleiaf yn Ysgol Sul Capel Newydd,

Llanddarog yn gwisgo eu gwisg Gymreig i’r Ysgol Sul fore

Sul, Mawrth 1af.

Mae’r tymor drosodd ond nid y prysurdeb. Ar wahân i

adeiladu a chryfhau’r garfan ar gyfer y tymor nesaf, mae pob

math o gynlluniau eraill ar waith ar Barc Waun Dew y dyddiau

hyn. Mae amcanion a nodau’r clwb yn datgan yn glir fod yr

elfen gymdeithasol yn greiddiol. Enghraifft o hyn yw’r Ŵyl

Bêl-droed Gynradd hynod o lwyddiannus a gynhaliwyd yn

ddiweddar ar y cae 3G gyda nifer o helaeth o blant yn cymryd

rhan. Daw’r pwys ar y cymdeithasol hefyd i’r amlwg mewn

dau gynllun arall. Un cynllun yw’r ‘Teuluoedd Ffwtbol’ neu

‘Footie Families’ sy’n anelu at drosgwyddo sgiliau, hyder a

chymhelliant i blant 2-5 oed fod yn egnîol yn gorfforol gydol

bywyd. Cynnyrch meddwl Ymddiriedolaeth Cymdeithas

Bêl-droed Cymru a phartneriaid eraill yw’r cynllun hwn.

Mae’n seiliedig ar yr egwyddor fod datblygu plant ifainc yn

llythrennog yn gorfforol yr un mor bwysig i’w dyfodol â darllen

ac ysgrifennu. Agwedd arbennig ar y cyllun yw’r cydweithio â

rhieni, yn enwedig mewn ardaloedd difreintiedig. Cynllun arall

yw penodi Pennaeth Hyfforddi amser llawn i’r clwb. Swydd

newydd yw hon a fydd o fantais i’r clwb a’r gymundeb fel ei

gilydd. Daw’n bosibl drwy gymorth nawdd Rhaglen Academi

Cymdeithas Bêl-droed Cymru a’i phwyslais ar ddatblygu pêldroed

ieuenctid yn ein gwlad. Ydy, mae’n amser cyffrous i’r clwb

yn gymunedol! A throi’n ôl at y tim cyntaf, mae’n dda gweld

fod cynifer o’r chwaraewyr addawol wedi ymrwymo i chwarae

i’r Dre’r tymor nesaf a bod hefyd ambell wyneb newydd, fel y

chwaraewyr canol cae Chris Jones o Lanelli ac Elliot Scotcher

o Hwlffordd. Mae’n argoeli’n dda am dymor llwyddiannus. A

dymunwn yr un llwyddiant hefyd i’r Cynghorydd Jeff Thomas,

un o hoelion wyth y clwb, wrth iddo ddechrau tymor newydd

wrth y llyw fel Maer ein Tref!

Newyddion y Dre

gydag Alun Charles

Dyddiadur Cwlwm

Mehefin

Gorffennaf

5 Cyfarfod Blynyddol Cymdeithas Gymuned Capel Dewi

yn yr Hen Ysgol am 7.00pm

7 Merched y Wawr Rhanbarth Caerfyrddin yn trefnu Sioe

Ffasiwn gan Me & Luce, Jackie James, Bethan Jones yn

y Llwyn Iorwg, Caerfyrddin. 7.30pm

8 Cyngerdd gyda Robin Huw Bowen a Tŷ Teires. Eglwys

San Pedr, Caerfyrddin. 7.00pm

8 Te Mefus yn Eglwys Llansteffan. 2-5pm. Croeso i bawb.

12 Agor y Gair - y cyfarfod cyntaf mewn cyfres newydd

o Astudiaethau Beiblaidd yn yr Atom rhwng 11.00 a

12.00

10 Noson Gyrri. Black Ox, Abergwili. Siaradwr gwadd:

Dafydd Llywelyn, Comisiynydd Heddlu Dyfed Powys.

Elw at Blaid Cymru. 7.30pm

13 Bore Coffi yn yr Hen Ysgol Capel Dewi 10-12 . Siaradwr

gwadd i’w gyhoeddi.

20 Ffair Haf Ysgol Y Dderwen. 5.00pm. Croeso cynnes i

bawb.

20 Sesiwn Werin. Tafarn Pen y Baedd, Heol Awst,

Caerfyrddin. 7.30pm

22 Parti Haf Maer Llansteffan yng Nghastell Llansteffan.

Croeso i bawb.

24 Pwyllgor Apêl Caerfyrddin. Eisteddfod yr Urdd Sir Gâr.

Clwb Pêl-droed Caerfyrddin, Heol y Prior am 7.30pm

27 Cyfarfod o’r Drws Agored yn Festri’r Priordy. Paned a

Sgwrs am 10.30. Myfyrdod byr am 11.00am.

28 Cyngerdd Fawreddog gan ‘A Choired Taste’ ac ‘Only

Men Aloud’. Theatr y Lyric. 7.30pm

28 Taith Ddirgel Flynyddol Clwb Cinio Meibion Caerfyrddin.

Manylion pellach gan Wyn Davies. 01267 237859

29 Noson Dathlu 70 mlynedd CFfI Capel Iwan gyda Dafydd

Iwan a Baldande ar gae rygbi Dôl Wiber, Castellnewydd

Emlyn. £8pm. Tocyn £10. Croeso i bawb (16+)

29, 30 Sioe Hen Beiriannau. Cae Sioe Pontargothi.

9 ‘Iolo Morganwg ac Eisteddfod fawr Caerfyrddin 1819’.

Darlith gan yr Athro Geraint H Jenkins, Aberystwyth. Y

Llwyn Iorwg, Caerfyrddin. 7.30pm.

10 Noson Dathlu Gŵyl yr Orsedd. Dadorchuddio plac,































Newyddion y Dre

gydag Alun Charles

Dyddiadur Cwlwm

Mehefin

Gorffennaf











12.00







bawb.


Caerfyrddin. 7.30pm


Croeso i bawb.

















PONTARGOTHI

LLANGAIN

Jeff ac Eirlys Thomas, Heol Bronwydd yw Maer a Maeres

newydd tref Caerfyrddin. Mae Jeff yn adnabyddus fel

Cynghorydd Tref uchel ei barch ac wedi cyflawni blynyddoedd

maith o wasanaeth i Glwb Pêl-Droed Caerfyrddin a nifer o

fudiadau eraill. Dyma Jeff ac Eirlys a’r wyrion ar ôl eu taith

hanesyddol ar yr afon o Gaerfyrddin i Lanyfferi. Dymunwn

yn dda i chi am y flwyddyn sydd i ddod.

Codi Arian

Cynhaliwyd noson elusenol lwyddianus yn ddiweddar yng

Nghlwb y Cwins Caerfyrddin. Sioe ffasiwn gan Kathy Gittins

o’r Bont-faen ac Arberth, ac Evans & Wilkins, Caerfyrddin ac

yna swper blasus ac adloniant gan Clive Edwards a Ceulyn

Davies. Codwyd £5,000 a rhannwyd yr elw rhwng Prostate

Cymru a Pancreatic Cancer UK.

Marwolaeth

Yn sydyn ar 17 Mai bu farw Elizabeth Davies, Heol Cennen,

Ffair-fach yn 70 mlwydd oed. Cofiwn ei chymeriad hoffus, ei

gwên barod a’i chefnogaeth i gymdeithas Gymraeg ei hardal

enedigol ym Mhontargothi. Bu’n drysorydd gweithar Capel

Siloam ac yn gefnogol i nifer o fudiadau’r cylch. Cynhaliwyd

ei hangladd yn Siloam ar 30 Mai. Pob bendith i’w mab Aled

a’i brawd Eric yn eu colled. Diolch i Elonwy Phillips am yr

Ethol Maer a Maeres Newydd

Yn y llun (chwith i’r dde) gwelir Brian Jones prif reolwr

Bwydydd Castell Howell, noddwr y noson, Deryc Rees,

cadeirydd cangen Caerfyrddin o Prostate Cymru a

chyflwynnydd y noson, Helen Mason, cynrychiolydd

Pancreatic Cancer UK, a Ellis Evans cangen Caerfyrddin o

Prostate Cymru a threfnydd y noson.

Marwolaeth

Trist yw nodi marwolaeth y Parchedig Leslie Evans ar 22

Ebrill yn 90 mlwydd oed. Cofiwn am ei gyfnod hapus fel

Ficer Eglwysi Llanllwch, Llangain a Llangynog yn y 1980au

a 1990au. Yn wreiddiol o Glandŵr roedd yn Offeiriad cefn

LLANGAIN

Codi Arian













ar ein cenedl.






















ar ein cenedl.


















17







ar ein cenedl.




















merch Anest, sy’n 6 oed. “Roedd y ddwy ohonom wedi bod yn

darllen am hanes Simone Biles, Marie Curie ac Alicia Alonso a

sylweddoli nad oedd dim ar gael yn Gymraeg yn trin a thrafod

anturiaethau a chlodfori merched o Gymru.”

Ar ddechrau ac ar ddiwedd y llyfr mae enwau rhai o ferched

Cymru wedi’u rhestru, ar ôl ymgyrch casglu enwau ar

ddechrau’r gwanwyn eleni. Meddai Medi:

“Roedd yr ymateb yn hollol wych! Derbyniais dros 300 o

enwau o fewn wythnos neu ddwy! Dw i am i ferched bach

Cymru berchenogi’r llyfr yma – dyna oedd y syniad y tu ôl i

gynnwys enwau yn y cloriau. Rwy am iddyn nhw sylweddoli

bod unrhyw beth yn bosibl dim ond iddyn nhw freuddwydio,

gweithio’n galed a sianelu eu hegni! Does dim byd allan o

gyrraedd unrhyw ferch. Os ydi merch o Sir Benfro yn gallu

dringo mynydd uchaf y byd, mi fedri di hefyd wireddu dy

freuddwydion. Y cwbl sydd eisiau ydi hunanhyder ac agwedd

bositif.”















Hysbysewch yn CWLWM


yn ein papur bro.

Dyma’r telerau:

⅛ tudalen (maint arferol): £15 am un mis, £40 am 5 mis,

£80 y flwyddyn

¼ tudalen: £40 y mis

½ tudalen: £80 y mis

Tudalen gyfan: £160 y mis

Atodiad Rhydd: £100 y mis









ar ein cenedl.

























Bydd cymal olaf Taith Merched OVO Energy, y ras feicio

broffesiynol fwyaf i ferched ym Mhrydain, yn dechrau ym

Mharc Caerfyrddin ar 15 Mehefin.

Dyma’r tro cyntaf i Daith Merched OVO Energy ymweld

â Sir Gaerfyrddin a bydd y sir yn croesawu 100 o feicwyr

proffesiynol gorau’r byd ar gyfer y cymal olaf.

Bydd cymal 6 y ras yn dechrau ym Mharc Caerfyrddin ac yn

teithio drwy Gaerfyrddin, Nantgaredig, Brechfa, Abergorlech,

Talyllychau, Llandeilo, Ffair-fach, Bethlehem, Parc

Cenedlaethol Bannau Brycheiniog – Y Mynydd Du, Brynaman

Uchaf, Garnant, Rhydaman, Penygroes, Gors-las, Cefneithin,

Pontyberem, Carwe, Trimsaran, Pinged gan orffen ym Mharc

Gwledig Pen-bre.

Bydd rhai o’r beicwyr gorau yn y byd gan gynnwys

pencampwyr Olympaidd, pencampwyr y Byd yn ogystal â

beicwyr gorau Prydain a sêr y dyfodol yn beicio drwy’n sir

gan fanteisio ar ddau o’n cyfleusterau beicio cenedlaethol –

ein felodrom hanesyddol yng Nghaerfyrddin a’n Cylchffordd

Gaeëdig Genedlaethol newydd ym Mharc Gwledig Pen-bre.

Mae’r cymal 79 milltir o hyd ymhell o fod yn wastad. Bydd yn

cynnwys oddeutu 1,800 medr o ddringo. Pob lwc i’r beicwyr

i gyd. Ewch i’w cefnogi – a chofiwch chwifio’r Ddraig Goch.

Canu yng nghynhyrchiad o’r opera Fidelio

Gwahoddwyd y côr gan Cwmni Opra Cymru i fod yn rhan o’u

Fe ddaeth tyrfa fawr i ganol Caerfyrddin ar ddydd Llun Gŵyl

y Banc, 6 Mai, er mwyn cefnogi Rasus y Maer. Mae’r Rasus

yn atyniad poblogaidd i bobl y dref a’r cylch ers eu sefydlu

ym 1982 a’r cyfan wedi ei drefnu yn arbennig eleni eto gan

Mr Noelwyn Daniel a’i bwyllgor gweithgar. Dechreuodd y

Ras Hwyl 5km am 10 y bore ac yna cafwyd rasus i’r plant

oed cynradd ac uwchradd, gan gynnwys y ras hwyl fach i

blant oed meithrin. Derbyniodd pawb fedal wrth orffen y

cwrs ar sgwâr y dref. Llongyfarchiadau mawr i Dafydd Jones

ar ennill Ras 5K (16 munud 59 eiliad), i Jack Tremlett ar

ddod yn ail (17 munud 1 eiliad) ac i Frank Morgan ar ddod

yn drydydd (17 munud 2 eiliad). Edrychwn ymlaen yn barod

at Rasus 2020.

Beicwyr Gorau’r Byd

Ras y Maer

Côr Seingar

Rhedwyr y Ras Hwyl

Ar hyn o bryd mae’r côr yn ymarfer ar gyfer recordiad o

emynau fel casgliad arbennig ar gyfer Caniadaeth y Cysegr.

Rydym hefyd yn edrych ymlaen at ddathlu ein 15fed

flwyddyn fel côr! Cofiwch ddod draw i weld y côr yn canu

yng Ngŵyl Canol Dre fis Gorffennaf nesaf hefyd – disgwyl

‘mlaen yn fawr iawn.

Pencampwyr Cymru

disgyblion sydd â’u gwaith wedi ei enwebu ar gyfer gwobrau

arloesedd Cyd-bwyllgor Addysg Cymru. Fe enwebwyd

gwaith Harri Jones, Iestyn McAvoy a Cian Woodward o

flwyddyn 13; gwaith Harri Griffiths ac Alisha Davies o

flwyddyn 12 a gwaith Laurie Thomas, Bedwyr Thomas a

Steffan Howells o flwyddyn 11 – pob lwc iddynt i gyd.

Arholiadau

Pob lwc i ddisgyblion blwyddyn 11, 12 a 13 sydd ynghanol

eu harholiadau allanol ar hyn o bryd.

Criced

Llongyfarchiadau i dîm criced blwyddyn 10 am ennill

cystadleuaeth Lord Taverner yn ddiweddar.

Bwystfilod Bro Myrddin

Cwtsh Myrddin

Ar ddydd Sadwrn yr 11eg o Fai teithiodd criw o ferched yr

ysgol i Stadiwm y Seintiau Newydd yng Nghroesoswallt i

chwarae gêm derfynol cwpan ysgolion Cymru. Llwyddodd

y tîm dan 15 i guro ysgol Pencoed o 4 gôl i 0. Felly, merched

Mae capel diarffordd Pant-teg ger Felin-wen yn un o achosion hynaf yr Annibynwyr yn Sir Gâr. Fe’i sefydlwyd union 350

o flynyddoedd yn ôl i eleni, ac un o’i meibion enwocaf yw’r Parchg John Thomas Jones o fferm Ffos-y-gaseg, a aeth yn

genhadwr i Fadagascar yn 1922.

Ar nos Sul 12 Mai cynhaliwyd oedfa arbennig iawn i ddathlu bywyd y cenhadwr, a hynny yng nghwmni ei fab Dr Philip

Jones a’i fab yntau Christopher. Cafwyd yr hanes am fagwraeth J.T. a’i gyfnod caled mewn carchar fel Gwrthwynebydd

Cydwybodol adeg y Rhyfel Byd Cyntaf gan Mary Howell, cyn i’r Parchg Emyr Gwyn Evans ac Angharad Jones roi braslun o’i

yrfa fel cenhadwr – y cyfan i gyfeiliant nifer o sleidiau ar y sgrin fawr. Yna, adroddodd Dr Jones straeon o’i adnabyddiaeth

bersonol o’i dad, a fu farw yn Llundain yn 1952.

Yn y llun isod gwelir Dr Philip Jones yn y canol, gyda’i fab y tu ôl iddo, y Parchg Emyr Lyn Evans (chwith) a’r Parchg Emyr

Dathlu Bywyd Cenhadwr Pant-Teg

Plant Meithrinfa Cwtsh y Clos, Llanarthne

Ysgol Cynwyl Elfed

Ysgol Abergwili

Dathlu Gwyl Dewi

LANGAIN

di Arian

nhaliwyd noson elusenol lwyddianus yn ddiweddar yng



M

i c


Yd

LANGAIN

di Arian


hlwb y Cwins Caerfyrddin. Sioe ffasiwn gan Kathy Gittins

Bont-faen ac Arberth, ac Evans & Wilkins, Caerfyrddin ac

a swper blasus ac adloniant gan Clive Edwards a Ceulyn

vies. Codwyd £5,000 a rhannwyd yr elw rhwng Prostate

mru a Pancreatic Cancer UK.

y llun (chwith i’r dde) gwelir Brian Jones prif reolwr







ar ein cenedl.


















Ma

i ch

Yn

gyf

rha

i c

By

Aw

Dim

mu

rhy

Pa

he

gw


Yd

8

Agorwyd yr amgueddfa yn 2009 ac mae’n drysor o

amgueddfa yn arddangos lluniau o fywyd pentref dros y

blynyddoedd a gwybodaeth fanwl am y trychinebau glofaol

a ddioddefodd y pentrefwyr.

Profodd pwll glo’r Universal ddwy danchwa enbyd yn 1901

a 1913. Tanchwa 1913 oedd y ddamwain ddiwydiannol

waethaf yn hanes gwledydd Prydain gyda 439 o lowyr ac

un aelod o’r timau achub yn colli’u bywydau. Goroesodd

Senghennydd er gwaetha’r colledion ond mae’r cysgodion

yn dal i dywyllu sawl aelwyd yn y cwm ac mewn sawl ardal

arall yng Nghymru. Cawsom groeso cynnes iawn gan dîm o

wirfoddolwyr a gan un person a fu’n brifathro yn yr ardal,

sef Roy Noble y darlledwr poblogaidd. Cawsom ganddo

hanes ei gysylltiadau â’r pentref a gwybodaeth am yr hyn

a ddigwyddodd yno. Gwelwyd ffilm a chawsom ymweld â’r

gofeb ei hun a ddadorchuddiwyd ar Hydref 14eg, 2013 gan

mlynedd yn union wedi’r danchwa yn 1913. Mae’r gofeb

yn cynnwys wal goffa yn cofnodi pawb laddwyd yn y ddwy

danchwa ac yn cofnodi llwybr coffa i gofio pob trychineb

lofaol a ddigwyddodd yng Nghymru.

Cyrchfan nesaf ar y daith oedd pentref Ewenni a’r

crochenwaith enwog a gynhyrchir yno. Wedi seibiant ar

lan y môr ger aber yr afon Ogwr anelwyd y bws wedyn at

bentref Pont-lliw i gael swper blasus a chyfle i sgwrsio am

brofiadau’r dydd. Diolchwyd i’r Cadeirydd, Menna James ac

i’r Ysgrifennydd, Mary Stephens am drefnu’r daith.

Capel Penygraig

Yn ystod mis Mai cynhaliwyd dau ddigwyddiad blynyddol, sef

Gwasanaeth Cymorth Cristnogol yng Nghapel Banc-y-capel

ar Fai’r 12fed a Gŵyl y Gwanwyn yn Phiadelphia, Nantycaws

ar Fai’r 19eg. Dechreuodd gweithgareddau Wythnos

Cymorth Cristnogol yn y cylch gydag oedfa gydenwadol

yng Nghapel Bancycapel ar b’nawn Sul 12 Mai. Roedd yn

oedfa hyfryd yn cael ei arwain gan y Parchg. Nicholas Bee

a’i gynorthwyo gan Catrin Hampton a chymerwyd rhan

gan aelodau o Eglwysi Santes Ann (Cwmffrwd), Eglwys

Llandyfaelog, Capel Rama, Capel Bancycapel a Chapel

Penygraig. Roedd yn braf cael cyfle am baned a sgwrs wedi’r

oedfa. Roedd nifer o aelodau Penygraig ymhlith y casglwyr

lleol fu’n mynd o dŷ i dŷ ym Mancycapel, Croesyceiliog,

Idole, Pentrepoeth a Chwmffrwd yn ddiweddar i godi

arian at brosiectau i gynorthwyo gofal a iechyd mamau a’u

babanod yn Sierra Leone. I ddarllen manylion pellach am

waith Cymorth Cristnogol ewch i’w Gwefan.

Diolch i bawb am eu presenoldeb ac yn arbennig i’r rhai fu’n

rhan o’r cyflwyniadau.

Cofiwch am drefniadau Gorffennaf 7fed pan fyddwn ar

ôl oedfa a chymundeb o dan ofal y Parch Meirion Sewell

yn ymuno ag aelodau Rama am ginio yn y Llew Coch,

Llandyfaelog fel rhan o’n hymgyrch i godi arian at Apêl

17eg.

Cydymdeimlad



Diffibrilwyr









addodiad eisteddfodol. Yno, fe’u hatgoffodd, y cynhaliwyd

isteddfod fawr lwyddiannus c.1451, dan nawdd Gruffudd

p Nicholas, yn nyddiau euraid Beirdd yr Uchelwyr, a’r

od yn awr oedd adfer diddordeb mewn cerdd dafod ac

mfalchio yn y ffaith fod yr iaith Gymraeg yn dal yn fyw…

mddiriedwyd y ddefod o gadeirio’r bardd buddugol i

lo. Clymodd ruban glas am fraich dde y bardd buddugol

wallter Mechain) ac yna, er mawr syndod i bawb, clymodd

ban gwyn wrth fraich dde yr Esgob Burgess. Eisteddodd

wnnw’n gegrwth dawel wrth iddo sylweddoli ei fod bellach

n aelod o Orsedd Beirdd Ynys Prydain…

rannoeth, ar y Sadwrn olaf, daeth awr fawr Iolo, pan

ynhaliwyd seremoni’r Orsedd yng ngardd y gwesty.

aeth wyth o feirdd ynghyd a dewiswyd Iolo i weinyddu’r

defod a Gwilym Morganwg i gludo’r cleddyf. Gellir gweld

r union gleddyf hwn yng nghasgliad Amgueddfa Werin

ymru yn Sain Ffagan. Urddwyd sawl bardd newydd a

anteisiodd Iolo ar y cyfle i’w hatgoffa bod disgwyl iddynt

d yn genhadon dros wirionedd, heddwch a rhyddid.

ythruddwyd yr Esgob Burgess gan ymddygiad Iolo a chan

ithwedd y defodau i’r fath raddau fel y ceisiodd darfu

rnynt a’i dirwyn i ben. Wfftiodd Iolo ato a bwrw yn ei flaen.

nwaith eto sylweddolodd Burgess fod y Bardd Rhyddid

edi cael y gorau arno a’i fod wedi taflu cysgodion tywyll

ros yr ŵyl. Trowyd eisteddfod y bwriadwyd iddi fod yn

efydliad offeiriadol’ yn hysbyseb dros iawnderau dyn ac

ithwedd gweriniaeth Ffrainc. Roedd cwpan llawenydd y

weriniaethwr bach yn llawn i’r ymylon…

isteddfod Caerfyrddin oedd y gyntaf o’r ‘Cambrian

lympiads’. Diolch i gefnogaeth pendefigion ac esgobion

ymru a nawdd Cymdeithas y Cymmrodorion (cymdeithas

atgyfodwyd yn Llundain ym 1820), cynhaliwyd deg

isteddfod daleithiol rhwng 1819 a 1834. Ond siomwyd

lo gan y mudiad eisteddfodol ac, ar wahân i eisteddfod

berhonddu (1822), ni fynychodd yr un ohonynt. Credai

d yr eisteddfodau taleithiol yn rhoi llawer gormod o le

r iaith Saesneg, heb sôn am chwiwiau boneddigion ac

ffeiriaid, ac yn rhy hoff o gynnal cyngherddau di-Gymraeg

awreddog…

u rhaid aros tan y 1850au cyn i John Williams (Ab

hel) adfywio’r Eisteddfod a’r Orsedd trwy gynnal gŵyl

enedlaethol flynyddol fawr. A phan gynhaliwyd eisteddfod

wgar a helyntus Llangollen ym 1858 gofalodd fod ôl llaw

lo drosti hi a’r Orsedd.

ydych chi am glywed mwy

’r hanes? Dewch i glywed

eraint H Jenkins ei hun yn

yflwyno ‘Iolo Morganwg ac

isteddfod fawr Caerfyrddin

819’ yn y Llwyn Iorwg,

aerfyrddin ar 9 Gorffennaf

019 am 7.30yh, sef union

00 mlynedd ers yr Eisteddfod

reiddiol.

rddin

C

G

â

C

y

9

y

9

C

L

1

m

I

1

g

C

I

T


Llyfryn newydd









Peniarth.

































y cwestiynau isod!



Tudur Aled?




tro cyntaf erioed?








E

1

L

o

O

y

d

y

b

h

b

rh

u

o

C

G

B

G

ddodiad eisteddfodol. Yno, fe’u hatgoffodd, y cynhaliwyd

steddfod fawr lwyddiannus c.1451, dan nawdd Gruffudd

Nicholas, yn nyddiau euraid Beirdd yr Uchelwyr, a’r

d yn awr oedd adfer diddordeb mewn cerdd dafod ac

falchio yn y ffaith fod yr iaith Gymraeg yn dal yn fyw…

ddiriedwyd y ddefod o gadeirio’r bardd buddugol i

lo. Clymodd ruban glas am fraich dde y bardd buddugol

wallter Mechain) ac yna, er mawr syndod i bawb, clymodd

ban gwyn wrth fraich dde yr Esgob Burgess. Eisteddodd

nnw’n gegrwth dawel wrth iddo sylweddoli ei fod bellach

aelod o Orsedd Beirdd Ynys Prydain…

annoeth, ar y Sadwrn olaf, daeth awr fawr Iolo, pan

nhaliwyd seremoni’r Orsedd yng ngardd y gwesty.

eth wyth o feirdd ynghyd a dewiswyd Iolo i weinyddu’r

efod a Gwilym Morganwg i gludo’r cleddyf. Gellir gweld

union gleddyf hwn yng nghasgliad Amgueddfa Werin

mru yn Sain Ffagan. Urddwyd sawl bardd newydd a

anteisiodd Iolo ar y cyfle i’w hatgoffa bod disgwyl iddynt

d yn genhadon dros wirionedd, heddwch a rhyddid.

thruddwyd yr Esgob Burgess gan ymddygiad Iolo a chan

ithwedd y defodau i’r fath raddau fel y ceisiodd darfu

nynt a’i dirwyn i ben. Wfftiodd Iolo ato a bwrw yn ei flaen.

waith eto sylweddolodd Burgess fod y Bardd Rhyddid

edi cael y gorau arno a’i fod wedi taflu cysgodion tywyll

os yr ŵyl. Trowyd eisteddfod y bwriadwyd iddi fod yn

fydliad offeiriadol’ yn hysbyseb dros iawnderau dyn ac

ithwedd gweriniaeth Ffrainc. Roedd cwpan llawenydd y

eriniaethwr bach yn llawn i’r ymylon…

steddfod Caerfyrddin oedd y gyntaf o’r ‘Cambrian

ympiads’. Diolch i gefnogaeth pendefigion ac esgobion

mru a nawdd Cymdeithas y Cymmrodorion (cymdeithas

atgyfodwyd yn Llundain ym 1820), cynhaliwyd deg

steddfod daleithiol rhwng 1819 a 1834. Ond siomwyd

lo gan y mudiad eisteddfodol ac, ar wahân i eisteddfod

erhonddu (1822), ni fynychodd yr un ohonynt. Credai

d yr eisteddfodau taleithiol yn rhoi llawer gormod o le

iaith Saesneg, heb sôn am chwiwiau boneddigion ac

eiriaid, ac yn rhy hoff o gynnal cyngherddau di-Gymraeg

awreddog…

rhaid aros tan y 1850au cyn i John Williams (Ab

el) adfywio’r Eisteddfod a’r Orsedd trwy gynnal gŵyl

nedlaethol flynyddol fawr. A phan gynhaliwyd eisteddfod

gar a helyntus Llangollen ym 1858 gofalodd fod ôl llaw

lo drosti hi a’r Orsedd.

ydych chi am glywed mwy

r hanes? Dewch i glywed

raint H Jenkins ei hun yn

flwyno ‘Iolo Morganwg ac

steddfod fawr Caerfyrddin

19’ yn y Llwyn Iorwg,

erfyrddin ar 9 Gorffennaf

19 am 7.30yh, sef union

0 mlynedd ers yr Eisteddfod

reiddiol.

rddin

C

G

â

C

y

9

y

9

C

L

1

m

Io

1

g

C

Io

To


Llyfryn newydd









Peniarth.

































y cwestiynau isod!



Tudur Aled?




tro cyntaf erioed?








Ei

19

Llo

os

Os

y

da

y

ba

ho

by

rh

un

o

Cy

Ge

Be

G



Ffôn: 01267 222500


GEMDY

^

Rhif 421 Ebrill 2020

Sefydlwyd Ebrill 1978

CADEIRYDD

Wynfford James

IS GADEIRYDD

Aled Davies

UWCH OLYGYDD

Iwan Evans

34 Lôn Pisgwydd

Caerfyrddin

SA31 1SN


07968 379119

TRYSORYDD

Jayne Woods

Brynmeusydd

Llangynnwr

Caerfyrddin

SA31 2PH

HYSBYSEBION

Eldeg Rosser

01267 221520

YSGRIFENNYDD

Hanna Hopwood Griffiths

DOSBARTHU

Pwyllgor Dosbarthiant

GWEFAN a MARCHNATA

Lowri Johnston

PROFLENNI

Alun Charles

Janice Williams

Lowri Lloyd

Fflur Dafydd

Cartrin Howells Lloyd

GOSOD AC ARGRAFFU

Gwasg Gomer

LLYWYDD ANRHYDEDDUS

Peter Hughes Griffiths

PANEL GOLYGYDDOL

Ceri Wyn Davies

Terwyn Davies

Nerys Defis

Helen Evans

Ioan Wyn Evans

Iwan Evans

Helen Gibbon


Mererid Hopwood

Gwawr Lewis

Elinor Wyn Reynolds

Sioned Snelson

GOLYGYDD Y MIS

Helen Evans

Ariennir yn rhannol gan

Lywodraeth Cymru

O Ddesg y Golygydd

Mae ymwelydd wedi dechrau galw gyda ni eleni eto. Titw ydyw – titw cynffon hir.

Aderyn bach du a gwyn sy’n ymweld ers tair blynedd. Rydym yn ei wylio drwy’r ffenest

yn hofran o flaen y drych sydd ar ochr y car yn gwylio aderyn ‘arall’ yn gwneud yr un

campau ag ef. (Sgil effaith anffodus yw’r baw y mae’n ei adael ar ddrws y car!) Wrth

ei groesawu eleni eto dyma ddechrau pendroni. Ble mae e wedi bod ers llynedd? Beth

mae e wedi ei weld? Ydy e yn galw gyda pobl tebyg i ni mewn gwlad bell a hwythau

yn eu tro yn dweud ‘Co fe wedi dod nôl to’. Ond eleni, ar hyn o bryd, dyma ychydig o

normalwydd mewn bywyd sydd wedi mynd yn afreal.

Dyma ni ag amser ar ein dwylo (glân). Diolch i’r Parch Beti Wyn James am ei neges

amserol ar y thema Golchi Dwylo. Beth wnawn ni tybed? Darllenias gyngor gan rywun

sydd wedi bod mewn lockdown ar i ni drial cael pleser yn y pethau bach cyffredin yr

ydym fel arfer yn eu hanwybyddu neu yn eu cymryd yn ganiataol. Neu mynd ati i wneud

y pethau sy’n cael eu gadael oherwydd diffyg amser fel arfer – rhoi trefn ar ddroriau, yr

atig, y garej. Erbyn i ni ddod trwyddi efallai bydd y ci wedi ei hyfforddi i safon Crufts a’r

plantos yn hedfan drwy eu harholiadau piano. Gwneud y gorau o’r amser.

Eisoes mae CÔR-ona wedi ei sefydlu ar Facebook a’r genedl yn llawn brwdfrydedd yn

ffilmio eitemau cerddorol i ddiddanu ein gilydd. Hwre am y we! Ie os ydy e’n gweithio

yn iawn. Ac nid pawb sydd â mynediad iddo cofiwch. Dyddiau hir unig a gofidus yw

realiti i nifer erbyn hyn sy’n dwysau oherwydd ansicrwydd ynglŷn â’r hyn sy’n digwydd

a’r ffaith na wyddom pryd y daw hyn i ben.

Am ein bod wedi dod yn gyfarwydd â phopeth yn digwydd ar unwaith, yr her i ni fydd

cadw i fynd. Mae popeth yn instant nawr a phawb yn frwd wrth ddechrau unrhyw beth.

Dyfalbarhau a dal ati yw’r sialens. Dysgu gwerthfawrogi arafwch amser a chrwydro’n

hamddenol am unwaith cyn camu nôl i’r rhuthr arferol. Geiriau doeth; bwriadau

clodwiw! Ond gewch chi weld – pan fydd hyn i gyd drosodd faint ohonom fydd wedi

gadael i amser lithro rhwng ein bysedd ac yn dweud ‘ddylen i fod wedi...’.

Helen Evans

Gofid Coronafeirws

Pan fydd haneswyr y dyfodol yn edrych yn ôl ar hanes ein cyfnod ni fe fydd yna rhaniad

clir yn 2020. Fe fydd yna flynyddoedd Cyn Corona a blynyddoedd Ôl Corona. Mae’r

haint wedi lledu ar draws y byd. Er mwyn atal yr haint mae’r llywodraeth wedi cyhoeddi

rheolau llym. Mae pawb i fod i aros adref a dim ond gadael y tŷ i nôl bwyd neu wneud

ymarfer corff. Mae’n anghyfreithlon i fod allan ar y stryd heb rheswm. Mae heddlu ar y

ffyrdd yn atal ceir a gofyn i bobol i fynd adref os nad yw eu siwrne yn allweddol. Mae’r

gyfundrefn iechyd o dan straen ac mae cannoedd o welyau newydd wedi eu gosod yng

Nghanolfan Hamdden Caerfyrddin, Canolfan Selwyn Samuel a Parc y Scarlets, Llanelli.

Mae pob digwyddiad cymdeithasol wedi ei ohirio. Ysgolion, capeli, eglwysi, busnesau

a siopau wedi cau. Does dim angladdau – dim ond gwasanaeth fer ar lan y bedd. Mae

Eisteddfod yr Urdd, Y Sioe Frenhinol a phob digwyddiad torfol wedi eu gohirio.

Ie, iechyd yw popeth. Wrth ail-drefnu ein blaenoriaethau i’r dyfodol mae’n rhaid i’r

llywodraeth fuddsoddi go-iawn yn y gwasanaeth iechyd. Rydym i gyd mor ddibynnol

arno.

Dyma’r rhifyn cyntaf erioed CWLWM i’w gyhoeddi yn ddigidol yn unig. Rydym am

ddiogelu iechyd ein dosbarthwyr a dilyn y canllawiau er mwyn atal llediad yr haint.

Bydd CWLWM yn cymryd hoe wedyn ac yn ail-gydio pan fydd y feirws wedi’i drechu.

Peidiwch diflasu ddarllenwyr annwyl! Daw eto haul ar fryn! Cadwch yn ddiogel...

Iwan Evans

3

LLANGAIN

Capel Cana

Roedd festri Cana yn llawn dop ar Fawrth 1af ar gyfer

dathliadau Gŵyl Dewi. Mwynhawyd cinio cawl blasus cyn

i’r Ysgol Sul ein harwain mewn oedfa hyfryd. Dyna oedd

prynhawn hwyliog a llawen. Diolch i bawb am ddod ac i

ferched Cana am baratoi ar ein cyfer.

Llongyfarchiadau mawr i Glanmor a Wendy Evans, Sŵn

yr Einion, Llangain ar ddathlu 50 mlynedd o briodas ar 4

Ebrill 2020. Dyma nhw 50 mlynedd yn ôl y tu allan i Gapel

Bethlehem, Pwll-Trap. Llawer o gariad wrth Iwan a Nerys

a’r teulu i gyd.

BANCYFELIN

Capel Bancyfelin

Roedd Capel Bancyfelin dan ei sang nos Sul 1 Mawrth

ar gyfer Cymanfa Ganu fodern arbennig iawn i ddathlu

Gŵyl Dewi. Cafwyd eitemau gwych gan Ysgol Bancyfelin,

Lewis Richards a Gareth Jones. Band Capel y Priordy

oedd yn cyfeilio ac Ann Davies yn arwain. Llywydd y

noson oedd Gwyneth Stephens, a chafwyd gair gan

Faer San Clêr, Y Cynghorydd Edmund Davies. Cyflwynyd

y noson gan Y Parchg Beti Wyn James. Diolch i bawb a

ddaeth ynghyd a diolch arbennig i noddwyr y noson.

Codwyd y swm anhygoel o £1,700 i Bwyllgor Apêl San

Clêr, Bancyfelin, Pwll Trap a Llangynnnin at Eisteddfod yr

Urdd Sir Gaerfyrddin 2021.

CAERFYRDDIN

O’r Priordy

Bu penwythnos Gŵyl Dewi yn un llawn bwrlwm! Ymunwyd

â’r Orymdaith ar y Sadwrn ac yna’r Oedfaon Undebol

ar y Sul. Yn y Gwasanaeth Plant yn Heol Awst yn y bore

cawsom anerchiad pwrpasol iawn ar gyfer pob oedran

gan y siaradwr gwadd, y gwyddonydd Dr Hefin Jones, ar

fod yn llawen, cadw’r ffydd a gwneud y pethau bychain.

Yna, yn yr hwyr buom yn rhan o’r Oedfa Gymun yn y

Babell Zion Newydd yng nghwmni’r pregethwr gwadd, Y

Parchedig Ddr Ainsley Griffiths. Yn ddiweddarach y noson

honno hefyd buom yn y Gymanfa Fodern lwyddiannus a

gynhaliwyd ym Mancyfelin dan arweiniad Ann Davies

gyda’r elw’n mynd at Eisteddfod yr Urdd Sir Gâr. Bu swper

Gŵyl Dewi’r capel yng Nghaffi Pethau Da yn achlysur

i’w gofio gydag araith ein gwestai, Rebecca Hayes,

cynhyrchydd gyda Chwmni Hyfforddiant Cyfryngau Sgript,

ar nodweddion cyfathrebu llafar yn llawn gwybodaeth

a hwyl! Cymerodd rhai aelodau ran yng ngwasanaeth

Cymraeg Dydd Gweddi’r Byd yng Nghapel yr Annibynwyr

Saesneg Heol Awst a chawsom awr ddifyr yng nghwmni’n

gilydd yn y Drws Agored. Cafwyd arweiniad arbennig gan

ein Gweinidog a chyfleoedd i drafod mewn isgrwpiau

yng nghyfres ddiweddaraf Agor y Gair, sef y sesiynau

Astudiaethau Beibliadd yn yr Atom. Edrychwn ymlaen yn

awr at y gyfres nesaf! Yn anffodus bu rhaid gohirio sawl

gweithgarwch, yn cynnwys oedfaon y Sul a’r Ysgol Sul a

PIP ond mae cynlluniau amgen ar waith i geisio cwrdd â’n

hanghenion ysbrydol drwy’r argyfwng. Mae’r rhain yn

gwneud defnydd llawn o dechnoleg fodern ac yn cynnwys

oedfa fyw ar fore Sul am 10 ar Wepryd (Facebook) gyda’n

Gweinidog. Bydd yr oedfa hefyd yn cyrraedd aelodau

drwy e-bost ac ar CD. Yn ogystal, mae grŵp o aelodau

iau’r capel wedi’u rhannu’n dimau ac ar gael i helpu

aelodau hŷn a bregus gyda’u siopa ac i sgwrsio â hwy.

Does ond gobeithio y gwelwn dro ar fyd yn fuan ac y daw

hindda wedi drycin!

4

l


Clod i’r Cyngor


CAERFYRDDIN

Mae’r llyfr newydd Genod Mae datblygiadau newydd ar S4C Clic yn golygu bod modd

Canolfannau bwyd i deuluoedd mewn angen

Gwych a Merched Medrus Dathlu i chi greu Gŵyl sianel Dewi bersonol eich hunain.

(Y Lolfa) gan Medi Jones- Yn rhan o’r datblygiadau bydd modd i chi greu proffiliau ar

Jackson yn cofnodi hanes gyfer y teulu, rhestr bersonol o raglenni a pharhau i wylio

14 o ferched ysbrydoledig o rhaglen o’r un man. Yn ystod mis Mehefin bydd gofyn

Gymru sydd wedi dylanwadu i chi gofrestru er mwyn defnyddio adnoddau S4C Clic.

ar ein cenedl.











Beasley, Amy Dillwyn, Kate Bosse Griffiths, Angharad Tomos, hefyd fel Nyth Cacwn a Tair Chwaer wedi dal dychymyg y

Jade Jones, Haley Gomez, Betsi Cadwaladr a Mair Russell-Jones. gwylwyr. Gallwch chi eu mwynhau eto ar S4C Clic.

Mae’r casgliad yn amrywio o ran lleoliad daearyddol a meysydd Bore Sul, 1 Mawrth 2020, bu Capeli ac Eglwysi Cymraeg

Llongyfarchiadau gwahanol gan gynnwys i Gyngor meddygaeth, Sir Gâr am addysg, sefydlu gwyddoniaeth,

pedair Tref Caerfyrddin yn dathlu Gwyl Ddewi mewn gwasanaeth

canolfan i'r plant a'r bobl ifanc yng Nghapel Heol Awst. Dyma lun

gydag

Newyddion llên, chwaraeon fwyd i deuluoedd a chelf.

Alun Charles

y Mae Dre

sydd yna mewn weithgareddau angen. llawn hwyl Dyddiadur Cwlwm

Mae'n

Dyddiadur Cwlwm

gydag a lliwgar Alun golygu ar Charles ddiwedd y bydd y gyfrol, plant sy’n sydd ymwneud â hawl i â gael phob prydau un o’r o'r plant / ieuenctid a gymerodd ran gyda'r Dr Hefin

Mae’r tymor drosodd ond nid prysurdeb. Ar wahân Mehefin

ysgol Jones o Gaerdydd y siaradwr gwadd. Cymerwyd rhan gan

adeiladu

Mae’r merched am tymor medrus. ddim chryfhau’r

drosodd hefyd Mae’r yn

garfan

ond gweithgareddau’n derbyn

ar

nid

gyfer

y cyflenwadau prysurdeb. cynnwys tymor nesaf,

Ar bwyd

mae

wahân posau, sych

pob

i Mehefin

i Cyfarfod Blynyddol Cymdeithas Gymuned Capel Dewi

math

adeiladu holiadur, fwydo'r gynlluniau

a chwilair chryfhau’r teulu a cyfan.

eraill

chelf. garfan Mae'r

ar waith

ar gyfer Cyngor

ar Barc

y tymor yn

Waun

nesaf, cydweithio

Dew mae

dyddiau

pob â blant 5 o Gapeli Heol Awst, Y Tabernacl, Y Priordy, Penuel

yn

Cyfarfod

yr Hen

Blynyddol

Ysgol am 7.00pm

Cymdeithas Gymuned Capel Dewi

bwydydd

hyn.

math Meddai Mae

o gynlluniau Medi Castell

amcanion Jones-Jackson, Howell eraill nodau’r

ar yn waith Cross “Dw clwb

ar Hands i Barc wastad yn

Waun i helpu

datgan wedi Dew

yn ymddiddori teuluoedd

glir

y dyddiau

fod yr ac Eglwys yn Crist; yr Hen Band Ysgol am Capel 7.00pm y Priordy oedd yn cyfeilio.

a Merched Wawr Rhanbarth Caerfyrddin yn trefnu Sioe

elfen

hyn. mewn allai Mae

gymdeithasol fod hanes amcanion yn merched. wynebu yn

a nodau’r anawsterau Mae greiddiol. gen clwb i Enghraifft gof ariannol yn o ymweld datgan o hyn ganlyniad â stad glir

yw’r

fod Erddig Ŵyl i'r yr Cawsom 7 fore bendithiol iawn yn diolch i Dduw am Dewi

Ffasiwn

Merched

gan

y Wawr

Me Rhanbarth

Luce, Jackie

Caerfyrddin

James, Bethan

yn trefnu

Jones

Sioe

yn

coronafeirws.

Bêl-droed

elfen a chael gymdeithasol fawr Gynradd o ddiddordeb yn

hynod

greiddiol. yn hanes lwyddiannus

Enghraifft y bobl grand o

gynhaliwyd

hyn fyny yw’r grisiau. Ŵyl

yn Sant. Ar hyn o Ffasiwn bryd Llwyn mae’r Iorwg,

gan Me côr Caerfyrddin.

& Luce, yn ymarfer Jackie

7.30pm

James, ar gyfer Bethan recordiad Jones yn o

ddiweddar

Bêl-droed Gynradd

ar cae 3G

hynod

gyda

o

nifer

lwyddiannus helaeth a

blant

gynhaliwyd

yn cymryd

yn

Yn anffodus, y Llwyn

Cyngerdd oherwydd Iorwg, Caerfyrddin.

gyda Robin y Feirws 7.30pm

Ethol

Mae'r Ond Beicwyr ysu canolfannau am

Huw Bowen Corona Tŷ bu’n Teires. rhaid Eglwys i ni

rhan.

ddiweddar Maer wybod Gorau’r mwy bwyd

Daw’r

ar

pwys

y cae

ar

3G a gyda Maeres am yn hanes cael Byd eu y merched treialu

cymdeithasol

nifer o helaeth Newydd

mewn oedd yn pedair byw

hefyd

o

i’r

blant

amlwg

yn cymryd emynau

mewn

LLANGAIN

fel casgliad arbennig ar gyfer Caniadaeth y Cysegr.

ysgol lawr grisiau uwchradd oeddwn yn y i – sir y bobol - Ysgol gudd. Bryngwyn A dyna, yn yn Llanelli, wir, ydi hanes Ysgol ganslo ein San Noson Pedr, Caerfyrddin. Gawl i ddathlu 7.00pmGŵyl Ddewi a oedd i

dau

rhan.

gynllun

Daw’r pwys

arall. Un

ar y

cynllun

cymdeithasol

yw’r ‘Teuluoedd

hefyd i’r amlwg

Ffwtbol’

mewn Rydym 8 hefyd Cyngerdd gyda edrych Robin ymlaen Huw Bowen at ddathlu a Tŷ Teires. ein Eglwys 15fed

Uwchradd y ferch ein y cenedl Frenhines ni – anweledig.” Elisabeth yng Nghaerfyrddin, neu Codi gymeryd Arian

lle San

Te Mefus Nos Pedr, Iau, Caerfyrddin.

yn Eglwys 19 Mawrth, 7.00pm

Llansteffan. a hefyd 2-5pm. ein Croeso Gwasanaeth

bawb.

‘Footie

dau gynllun

Families’

arall.

sy’n

Un

anelu

cynllun

at

yw’r

drosgwyddo

‘Teuluoedd

sgiliau,

Ffwtbol’

hyder

neu flwyddyn Hysbysewch fel côr! Cofiwch yn CWLWM

ddod draw i weld y côr yn canu

Ysgol Teuluol a oedd 12 Agor i’w Gair gynnal cyfarfod Sul cyntaf y Mamau. mewn cyfres newydd

chymhelliant

‘Footie

Cafodd Dyffryn

Families’

Medi ei Aman hysbrydoli blant

sy’n

2-5

anelu

yn Rhydaman wrth

oed

at

fod

drosgwyddo

ddarllen ac stori Ysgol

yn egnîol yn

sgiliau,

cyn Dyffryn gwely

gorfforol

hyder

Taf i’w Cynhaliwyd 8 Te noson Mefus yn elusenol Eglwys Llansteffan. lwyddianus 2-5pm. yn ddiweddar Croeso i bawb. yng

gydol

a yng Beth Ngŵyl am i chi Canol helpu'r Dre Cwlwm fis Gorffennaf drwy hysbysebu nesaf hefyd eich – disgwyl cwmni

yn Astudiaethau Beiblaidd yn yr Atom rhwng 11.00 bywyd.

chymhelliant merch Hendy-gwyn Anest,

Cynnyrch

i sy’n blant ar 6 oed.

meddwl

2-5 Daf “Roedd ac ar fod agor y

Ymddiriedolaeth

yn ddwy egnîol o ddydd ohonom yn gorfforol Llun wedi i ddydd bod

Cymdeithas

gydol yn Nghlwb y Cwins 12 Agor Caerfyrddin. y Gair - y cyfarfod Sioe cyntaf ffasiwn mewn gan cyfres Kathy newydd Gittins

‘mlaen yn ein papur yn fawr bro. iawn.

Gwener, 12.00


Bêl-droed

bywyd. darllen am Cynnyrch rhwng hanes 9am Simone

Cymru meddwl a 11.30am Biles,

phartneriaid

Ymddiriedolaeth Marie ac yn Curie cael ac eu Alicia rhedeg

eraill yw’r cynllun

Cymdeithas Alonso gan a o’r Dyma’r Bont-faen telerau: ac Arberth, ac Evans & Wilkins, Caerfyrddin ac

hwn.

12.00

Mae’n

Bêl-droed sylweddoli

seiliedig

Cymru nad oedd

ar yr

a dim phartneriaid gael yn

egwyddor fod

eraill Gymraeg

datblygu

yw’r yn

plant

cynllun trin a thrafod

ifainc

hwn. yna Ras Cyfrol

⅛

yn

10tudalen swper y Maer newydd ‘Desg Lydan’

staff y cyngor.

Noson blasus Gyrri. ac adloniant Black Ox, gan Abergwili. Clive Edwards Siaradwr a gwadd: Ceulyn

Dyma


llythrennog

Mae’n seiliedig

yn gorfforol

ar yr egwyddor

yr un mor

fod

bwysig

datblygu

i’w dyfodol

plant ifainc darllen

yn

10 gyfrol

(maint

Noson gyntaf

arferol):

Gyrri. o gerddi

£15

Black Ox, Geraint

am un

Abergwili. Roberts

mis, £40

Siaradwr o Gwmffrwd,

am 5 mis,

Dywedodd gwadd:

anturiaethau y a Cynghorydd chlodfori merched Cefin o Campbell, Gymru.” yr Aelod o'r Davies. Fe Codwyd £5,000 a rhannwyd elw rhwng Prostate

sy’n

£80 ddaeth y

fardd

flwyddyn tyrfa

Elw

Dafydd profiadol.

fawr i ganol

at Blaid

Llywelyn, Rydym

Caerfyrddin

Cymru.

Comisiynydd gyfarwydd

ar ddydd Llun

7.30pm

Heddlu Dyfed iawn

Gŵyl

Powys. â’i

Bwrdd ac

llythrennog Ar ysgrifennu. ddechrau Gweithredol yn ac Agwedd

gorfforol ar ddiwedd dros arbennig

yr Gymunedau:

y mor llyfr ar

bwysig mae cyllun enwau i’w

yw’r

dyfodol rhai cydweithio o â ferched darllen Cymru y a Pancreatic Cancer UK.

englynion

¼ Banc, tudalen: 6 Mai,

Elw yn

£40

at nhudalenau’r er y mwyn mis cefnogi

Blaid Cymru. 7.30pm papur Rasus hwn. y Geraint Maer. Mae’r sydd hefyd Rasus

"Mae'n rhieni,

ac Cymru ysgrifennu.

yn wedi’u enwedig

Agwedd rhestru, mewn

arbennig

ardaloedd ôl ar ymgyrch y

difreintiedig.

cyllun casglu yw’r cydweithio

Cynllun enwau arall ar â ½ 13tudalen: Bore £80 Coffi y mis yn yr Hen Ysgol Capel Dewi 10-12 Siaradwr

Bydd cymal bwysicach olaf Taith nag Merched erioed nawr OVO Energy, i ofalu y am ras y feicio rhai

yn atyniad

yw

rhieni,

penodi

yn enwedig

Pennaeth

mewn

Hyfforddi

ardaloedd

amser

difreintiedig.

llawn i’r clwb.

Cynllun

Swydd

arall 13paratoi gwadd

Bore colofn poblogaidd

Coffi Bro

i’w

yn

gyhoeddi.

yr Idole i bobl

Hen Ysgol a y Chwmffrwd dref a’r cylch

Capel Dewi i’r ers

10-12 CWLWM eu sefydlu

. Siaradwr bob

mwyaf ddechrau’r gwanwyn eleni. Meddai Medi:


newydd

yw

broffesiynol anghenus

penodi

yw

Pennaeth

fwyaf yn i ferched ein cymunedau.

hon fydd

Hyfforddi fantais

amser

Mhrydain, Mae'n

i’r clwb

llawn

a’r gymundeb

i’r

yn

clwb.

dechrau rhaid i

Swydd

ym ni ym mis. 1982 a’r cyfan wedi ei drefnu yn arbennig eleni eto gan


gefnogi “Roedd yr ymateb yn hollol wych! Derbyniais dros 300 fel ei

Atodiad 20 Rhydd: Ffair Haf £100 Ysgol y mis Dderwen. 5.00pm. Croeso cynnes gilydd.

newydd Mharc Caerfyrddin teuluoedd sy'n

Daw’n

yw hon

bosibl

a fydd ar 15 wynebu

drwy

o fantais Mehefin. anawsterau ariannol ac o Mr disgyblion O atgofion Noelwyn sydd plentyn Daniel â’u gwaith a’i i deithiau bwyllgor wedi ei tramor, gweithgar. enwebu o ar ddigwyddiadau

Dechreuodd gyfer gwobrau y

Cwtsh Myrddingymorth i’r clwb

nawdd

a’r

Rhaglen

gymundeb

Academi

fel ei 20

bawb.

Ffair Haf Ysgol Y Dderwen. 5.00pm. Croeso cynnes i

ganlyniad enwau

Cymdeithas

gilydd. LLANGAIN

Dyma’r

o

Daw’n tro

fewn gallai cyntaf

wythnos fod

Bêl-droed

bosibl i yn

drwy Daith anodd neu

Cymru

gymorth Merched

ddwy! iddynt Dw fwydo

a’i phwyslais

nawdd OVO

i am

Rhaglen Energy eu i ferched teuluoedd bach Ras

ar ddatblygu

Academi ymweld arloesedd allweddol Llyfr

Hwyl 5km i

bawb. Cyd-bwyllgor gyfarchion Merched

am 10 y teuluol bore Addysg Medrus

ac a yna chyfeillion, Cymru. cafwyd Fe rasus dyma enwebwyd i’r gyfrol plant

oherwydd Cymru Pencampwyr pêldroed

20 Sesiwn Werin. Tafarn Pen Baedd, Heol Awst,

Codi

Cymdeithas â Sir Gaerfyrddin

berchenogi’r y

Arian ieuenctid

Bêl-droed coronafeirws. Cymru

a

llyfr

bydd

yma ein gwlad.

Cymru y sir

Ydy,

a’i Mae'r – dyna

yn

mae’n

phwyslais croesawu rhain oedd y

amser

ar yn syniad

cyffrous

ddatblygu 100 deuluoedd, y tu ôl i oed

o feicwyr

i’r clwb

pêldroed

gwaith sy’n cynradd mynd Harri â’r ac Jones, darllenydd uwchradd, Iestyn o’i gan fro McAvoy enedigiol, gynnwys

20

Caerfyrddin.

Sesiwn Werin.

7.30pm

Tafarn Pen Mae’r a Cian y ar ras draws

y Baedd, llyfr Woodward hwyl Cymru fach

Heol newydd Awst, Genod o i

sydd gynnwys

proffesiynol eisoes

gymunedol!

ieuenctid

enwau yn gorau’r derbyn throi’n

ein

y

byd gwlad.

cloriau. incwm

ôl

ar

at

gyfer Ydy,

Rwy isel, tim

mae’n y cymal

am a allai

cyntaf,

amser

iddyn

olaf. fod nhw

mae’n

cyffrous mewn sylweddoli sefyllfa blant

dda

i’r

gweld

clwb flwyddyn a thu oed hwnt. meithrin.

Caerfyrddin. 13; Cerddi gwaith caeth Derbyniodd

7.30pm Harri yw ei Griffiths gyfrwng pawb

Gwych ac fedal ac Alisha yn wrth y gyfrol

a Merched Davies orffen ceir

Medrus o y

Cynhaliwyd waeth noson elusenol lwyddianus yn ddiweddar yng 22 Parti Haf Maer Llansteffan yng Nghastell Llansteffan.

fod

yn bod

Bydd gymunedol! unrhyw

cynifer cymal fyth, heb beth

o’r 6 chwaraewyr y A ras fod throi’n yn

yn bai bosibl

dechrau arnyn ôl

addawol

at dim y nhw tim ond

ym wedi Mharc cyntaf, eu iddyn hunain, nhw

ymrwymo Caerfyrddin mae’n freuddwydio,

oherwydd dda chwarae

gweld ac yn y cwrs flwyddyn sawl ar dilyniant sgwâr 12 a y o dref. gwaith gerddi Llongyfarchiadau Laurie sy’n canu Thomas, o’r mawr galon.

Nghlwb 22 Parti

Croeso

Haf bawb.

Maer Llansteffan yng (Y Nghastell Lolfa) Bedwyr i Ei Dafydd fagwraeth

gan Thomas Jones

Llansteffan. Medi Jones a

cyfyngiadau

i’r

fod gweithio’n

Dre’r

cynifer

y Cwins

tymor

o’r chwaraewyr

Caerfyrddin.

nesaf bod

addawol

Sioe ffasiwn

hefyd ambell

wedi

wyneb

ymrwymo

gan Kathy

newydd,

i chwarae

Gittins

teithio drwy

galed a Gaerfyrddin, osodwyd a sianelu o Nantgaredig, ran eu gweithio hegni! Does

Brechfa, a theithio. dim

Abergorlech,

byd Hoffwn allan o ar Steffan yn ennill Rhydgaled Howells Ras 5K a

fel Croeso i o ysgogodd (16

bawb. flwyddyn munud 11 rhai 59 – pob o’r eiliad), cerddi

Jackson lwc i iddynt Jack a darlun Tremlett i cofnodi gyd. olew ar

hanes

o’r

Jeff ddiolch 24 Pwyllgor Apêl Caerfyrddin. Eisteddfod yr Urdd Sir Gâr.

chwaraewyr

i’r gyrraedd Dre’r Bont-faen

ac Eirlys tymor

canol Thomas,

ac nesaf Arberth,

cae

a bod

Chris Heol

ac hefyd Evans

Jones Bronwydd ambell & Wilkins, Lanelli

wyneb yw ac Maer

Caerfyrddin

Elliot

newydd, a Scotcher Maeres fel ac

Talyllychau, i bawb unrhyw

Llandeilo, sydd ferch. ynghlwm Os

Ffair-fach,

ydi merch wrth y o gwaith Bethlehem,

Sir Benfro hwn; yn staff gallu

Parc

y ddod Arholiadau

o Ysgol yn Rhydgaled ail (17 munud a baentiwyd 1 eiliad) ac yn i Frank 1969 Morgan ei ar frawd, ddod

yna 24 Pwyllgor

Clwb Pêl-droed

Apêl Caerfyrddin.

Caerfyrddin,

Eisteddfod 14 o ferched

Heol Prior

yr

am

Urdd ysbrydoledig

7.30pm

Sir Gâr. o

newydd chwaraewyr dringo swper

Hwlffordd.

mynydd tref

blasus canol

Mae’n Caerfyrddin. uchaf ac cae adloniant

argoeli’n

Chris y byd, Jones Mae

gan

dda

mi

am

fedri o Jeff

Clive Lanelli

dymor

di Edwards hefyd ac adnabyddus llwyddiannus.

Elliot wireddu a Scotcher Ceulyn

fel dy yn Garrod, drydydd sydd (17 munud ar glawr 2 eiliad). y

cyngor Cenedlaethol a'r holl Bannau wirfoddolwyr Brycheiniog sy'n – gweithio Y Mynydd gyda'i Du, Brynaman gilydd i Pob lwc i Clwb ddisgyblion Pêl-droed blwyddyn Edrychwn

Caerfyrddin, 11, Gymru Heol 12 y a Prior 13 ymlaen

sydd sydd am wedi 7.30pm ynghanol

barod

dylanwadu

Davies.

Cynghorydd dymunwn

o freuddwydion. Llyfr Hwlffordd. Codwyd Merched yr Tref un

Mae’n Y llwyddiant uchel

£5,000 cwbl argoeli’n ei sydd barch

a rhannwyd Medrus

hefyd eisiau dda ac wedi i’r

am ydi yr

Cynghorydd

dymor hunanhyder cyflawni

elw rhwng llwyddiannus. blynyddoedd

Prostate

Jeff ac Thomas, agwedd A Ydych at gyfrol. 27Rasus Bu 2020. Cyfarfod am flynyddoedd

helpu'r o’r Drws Agored yn Festri’r Priordy. Paned Uchaf, Garnant, rhai mwyaf Rhydaman, anghenus.” Penygroes, Gors-las, Cefneithin, eu harholiadau chi’n allanol defnyddio ar hyn o bryd.

Cymru Sgwrs am 10.30. Myfyrdod byr am 11.00am.

un

dymunwn hoelion

yr un

wyth

llwyddiant clwb, wrth

hefyd

iddo

i’r Cynghorydd

ddechrau tymor

Jeff Thomas,

27 Cyfarfod o’r Drws Agored yn ar Festri’r ein cenedl. Priordy. Paned a

maith bositif.” o

a

wasanaeth

Pancreatic Cancer

i Glwb

UK.

yn athro ac yn brifathro Ysgol

S4C Clic?

Os Pontyberem, oes angen i Carwe, chi gysylltu Trimsaran, â'r Pêl-Droed canolfannau Mae’r Pinged Caerfyrddin llyfr gan orffen bwyd, newydd ym ffoniwch a newydd nifer Mharc Genod o Mae Criced datblygiadau Sgwrs am 10.30. newydd Myfyrdod ar S4C byr Clic am 11.00am.

wrth

un o hoelion llyw fel

wyth

Maer

y clwb,

ein Tref!

wrth iddo ddechrau tymor newydd y Strade a nawr mae bellach Ceir yn hanes golygu bywyd bod modd a ffeithiau

fudiadau eraill. Dyma Jeff ac Eirlys Gwych a’r wyrion a Merched ar ôl eu Medrus taith i 28 Cyngerdd Fawreddog gan ‘A Choired Taste’ ac ‘Only

01267

wrth

Gwledig

y llyw

234567, Pen-bre.

fel Maer

rhwng

ein Tref!

8.30am a 6pm.

Llongyfarchiadau wedi 28

greu ymddeol sianel

Cyngerdd ond bersonol i

Men Aloud’.

Fawreddog yn dîm hynod eich criced

Theatr Lyric.

gan

hunain. blwyddyn

7.30pm

‘A diddorol 10

Choired Taste’ am am

ac Tori ennill

‘Only James

hanesyddol Bydd rhai ar o’r yr beicwyr afon o Gaerfyrddin gorau (Y yn Lolfa) i y Lanyfferi. byd gan gan Medi Dymunwn gynnwys Jones- Yn cystadleuaeth weithgar rhan o’r gydag Men datblygiadau Aloud’. Lord Ysgol Taverner Theatr Farddol bydd y Lyric. yn modd ddiweddar.

7.30pm Gwendoline i chi greu proffiliau a Margaret ar

Llyfr yn dda i chi Merched am y flwyddyn Medrus

sydd Jackson i ddod. yn cofnodi hanes Ydych gyfer 28 Taith Ddirgel Flynyddol Clwb Cinio Meibion Caerfyrddin.

pencampwyr Olympaidd, pencampwyr y Byd yn ogystal â Bwystfilod Caerfyddin, 28 Davies,

y teulu,

Manylion

Taith

chi’n Betty Bro gan rhestr Myrddin

Ddirgel Campbell, annog defnyddio bersonol

pellach

Flynyddol eraill Frances

o raglenni

gan Wyn

Clwb

Davies.

Cinio Hoggan, Meibion

S4C a pharhau

Laura

01267 237859

Caerfyrddin.

Clic? Ashley,

i wylio

Eileen

Mae’r 14 o ferched llyfr newydd ysbrydoledig Genodo

Mae Yn rhaglen y Beasley, datblygiadau llun o’r

Manylion (chwith un man.

Amy Dillwyn, newydd pellach i’r dde) Yn ystod

gan Kate ar gwelir Wyn S4C mis

Bosse Davies. Clic Brian Mehefin

Griffiths, yn 01267 golygu Jones bydd

237859 Angharad prif bod reolwr modd gofyn

beicwyr gorau Prydain a sêr y dyfodol yn beicio drwy’n sir i ddysgu’r gynghanedd. Mae

Tomos

Dathlu PONTARGOTHI

Bywyd Cenhadwr Gwych Gymru a sydd Merched wedi Pant-Teg

dylanwadu Medrus i Bwydydd i chi 29 chi Noson Dathlu 70 mlynedd CFfI Capel Iwan gyda Dafydd

29greu gofrestru

Jade Jones, sianel

Iwan

Noson Castell Haley bersonol Dathlu Howell, mwyn

Gomez,

Baldande

70 eich

ar

mlynedd noddwr defnyddio

Betsi hunain.

gae rygbi

CFfI Cadwaladr y

Dôl

Capel noson, adnoddau

Wiber,

Iwan a Mair Deryc S4C

Castellnewydd

gyda Russell-Jones

Dafydd Rees, Clic.

gan fanteisio ar ddau o’n cyfleusterau beicio cenedlaethol – hefyd yn fardd y mis, BBC

Mae

Marwolaeth

(Y ar ein Lolfa) cenedl. gan Medi Jones- Yn cadeirydd

Bydd rhan unrhyw

Mae’r o’r

Emlyn.

Iwan casgliad datblygiadau cangen

un a fydd

a Baldande Caerfyrddin

£8pm. yn amrywio bydd yn cofrestru

Tocyn

ar gae

£10. modd rygbi ran o

Croeso lleoliad Dôl i chi Prostate

rhwng

Wiber, greu bawb daearyddol Castellnewydd proffiliau 27

Cymru

Mai i

a

(16+) a meysydd ar 10

ein felodrom

capel diarffordd

hanesyddol

Pant-teg

yng Nghaerfyrddin

ger Felin-wen

a’n

yn

Cylchffordd

un o achosion Radio hynaf Cymru, yr Annibynwyr ym mis yn Ebrill Sir Gâr. Fe’i sefydlwyd union 350

o

Yn sydyn ar 17 Mai bu farw Elizabeth

Jackson Ceir hanes

Davies,

yn bywyd cofnodi a ffeithiau

Heol Cennen,

hanes gyfer chyflwynnydd

Awst

gwahanol

y yn teulu, cael

Emlyn. rhestr y

gan y

cyfle

£8pm. gynnwys noson, bersonol i ennill

Tocyn Helen

Teledu

meddygaeth, £10. o raglenni Croeso Mason,

Clyfar

i bawb a

addysg,

pharhau Sgrîn

cynrychiolydd

Lydan

(16+) gwyddoniaeth

i wylio 49”.

Gaeëdig

flynyddoedd

Genedlaethol

yn ôl i

newydd

eleni, ac

ym

un

Mharc

o’i meibion

Gwledig

enwocaf

Pen-bre.

yw’r Parchg 2020. Llongyfarchiadau John Thomas Jones i chi o fferm Ffos-y-gaseg, a aeth yn

genhadwr 29, 30 Sioe Hen Beiriannau. Cae Sioe Pontargothi.

Ffair-fach yn 70 mlwydd oed. Cofiwn

14 diddorol o ferched am

ei chymeriad

ysbrydoledig Tori James,

hoffus, ei

o rhaglen Dim ond

Pancreatic 29, llên, 30

o’r unwaith

chwaraeon Sioe Cancer Hen

man. sydd

Beiriannau. UK, Yn angen

a chelf. a Ellis ystod cofrestru

Mae Cae Evans mis

Sioe yna Pontargothi. cangen Mehefin ac mae’n

weithgareddau Caerfyrddin bydd cymryd

Mae’r cymal

i Fadagascar

79 milltir o hyd

yn 1922.

ymhell o fod yn wastad. Bydd yn Geraint a phob dymuniad da

gofyn

llawn o hwy

Ar

gwên barod a’i chefnogaeth i gymdeithas

Gymru Gwendoline sydd

Gymraeg

wedi a dylanwadu Margaret i munud

ei hardal

Prostate chi gofrestru neu ddwy.

Gorffennaf

a lliwgar Cymru ar a er Dros

ddiwedd threfnydd mwyn y misoedd defnyddio diwethaf

y gyfrol, y noson. adnoddau mae S4C S4C Clic. wedi

cynnwys

nos Sul

oddeutu

12 Mai

1,800

cynhaliwyd

medr o

oedfa

ddringo.

arbennig

Pob lwc

iawn

i’r beicwyr

i ddathlu i’r bywyd gyfrol. y cenhadwr, a hynny yng

sy’n

nghwmni

ymwneud

ei fab

â

Dr

phob

Philip

un o’r

Davies, Jones Betty Campbell, Frances Gorffennaf

enedigol ym Mhontargothi. Bu’n

ar Hoggan, ein

drysorydd

cenedl. Laura Ashley, Eileen Bydd rhyddhau

gweithar Capel

Marwolaeth unrhyw nifer un o gyfresi a fydd parod yn cofrestru ar S4C Clic rhwng gan 27 gynnwys Mai i Con 10

i gyd. Ewch

a’i fab

i’w

yntau

cefnogi

Christopher.

– a chofiwch

Cafwyd

chwifio’r

yr hanes

Ddraig

am

Goch.

fagwraeth Desg

merched

J.T. Lydan. a’i gyfnod Cyhoeddiadau

medrus.

caled

Mae’r

mewn

gweithgareddau’n

carchar fel Gwrthwynebydd

cynnwys posau

Beasley, Ar ddydd Amy Sadwrn Dillwyn, yr 11eg Kate o Bosse Fai ‘Iolo Morganwg ac Eisteddfod fawr Caerfyrddin 1819’.

Siloam ac yn gefnogol i nifer o

Ceir teithiodd Griffiths,

fudiadau’r

hanes

cylch.

bywyd criw Angharad o

Cynhaliwyd

a ferched ffeithiau Tomos, yr Awst Passionate,

Trist 9 holiadur, yw

yn cael Y

nodi

y Gwyll

Darlith

‘Iolo chwilair marwolaeth

cyfle a i ennill 35 Diwrnod.

Morganwg a chelf.

gan yr Athro

ac Eisteddfod y

Teledu Mae

Parchedig

Clyfar nifer

Geraint Jenkins,

fawr Leslie

Sgrîn o

Caerfyrddin Evans

Lydan hen gyfresi

Cydwybodol adeg y Rhyfel Byd Cyntaf gan Mary Howell, cyn i’r Barddas. Parchg Emyr Pris: Gwyn £7.95Evans

ac Angharad Jones roi braslun

Aberystwyth.

1819’. ar

49”.

22 o’i

Dim hefyd ond fel unwaith Nyth Cacwn sydd a angen Tair Chwaer cofrestru wedi ac dal mae’n dychymyg cymryd

y

Jade Côr ysgol yrfa Jones, fel i Seingar

Stadiwm cenhadwr Haley Gomez, y – Seintiau y cyfan Betsi i Newydd Cadwaladr gyfeiliant

ei hangladd yn Siloam ar 30 Mai.

diddorol yng nifer a

Pob bendith

am Mair Nghroesoswallt o Russell-Jones.

i’w

Tori sleidiau

mab

James, ar y sgrin i

Aled

Ebrill fawr.

Meddai yn Yna, 90

Llwyn

Darlith mlwydd Medi

adroddodd

Iorwg,

gan Jones-Jackson, yr oed.

Caerfyrddin.

Athro Dr Cofiwn Jones Geraint am

7.30pm. “Dw

straeon H Jenkins, i ei wastad gyfnod o’i Aberystwyth. adnabyddiaeth

wedi hapus ymddiddor fel

munud gwylwyr. neu Gallwch ddwy. chi Dros eu y mwynhau misoedd diwethaf eto ar Rhedwyr S4C mae Clic. y S4C Ras wedi Hwyl Y

5

a’i

Mae’r Canu chwarae bersonol yng

brawd

casgliad gêm o’i nghynhyrchiad dad,

Eric derfynol

yn

amrywio a fu farw cwpan

eu colled.

o o’r ran yn opera

Diolch

Gwendoline Llundain lleoliad ysgolion Fidelio

i Elonwy

daearyddol yn Cymru. 1952.

Phillips

a Llwyddodd a Margaret meysydd

am yr

Ficer mewn Eglwysi Llwyn hanes Llanllwch, Iorwg, merched. Caerfyrddin. Llangain Mae gen 7.30pm. a Llangynog i gof o ymweld yn y â 1980au

rhyddhau stad Erddig 17

10 nifer Noson o gyfresi Dathlu Gŵyl parod yr ar Orsedd. S4C Clic Dadorchuddio gan gynnwys plac, Con

Davies, gwahanol Gwahoddwyd y Yn tîm y llun dan Betty isod gan 15 Campbell, i gynnwys guro y gwelir côr ysgol gan Dr Frances meddygaeth, Cwmni Philip Pencoed Jones Hoggan, Opra o 4 Cymru addysg, yn gôl Laura y i canol, 0. i fod gwyddoniaeth,

Felly, Ashley, yn gyda’i merched rhan Eileen fab o’u y tu a 1990au. ôl iddo, y Yn Parchg wreiddiol Emyr o Lyn Glandŵr Evans roedd (chwith) yn a’r Offeiriad Parchg cefn Emyr

BRO IDOLE A CHWMFFRWD

Merched y Wawr Glannau Pibwr

Ar Chwefror 29ain bu criw o’r aelodau yn cario baner ein

Cangen ym Mharéd Gŵyl Ddewi yn y dref. Diolch i bawb

am gymryd rhan a chefnogi’r fenter flynyddol. Roedd hi’n

werth gweld y strydoedd yn llawn cerddwyr a chefnogwyr

wedi dod i ddathlu Dydd ein Nawddsant.

Llwyddodd Eirwen Jones a Marilyn Davies o’r gangen

gefnogi’r mudiad wrth fynychu’r Egin yn y dref i geisio

torri record i goginio’r Gacen Gri fwyaf yn y byd. Y bwriad

oedd i geisio pobi Picen 30 cilogram a llwyddwyd i dorri’r

record gyda’r gacen yn pwyso 28.8 cilogram. Roedd y

ddwy wedi cael amser wrth eu bodd i gyfarfod â Michelle

Evans-Fecci o’r Great British Bake-off ac mae ganddynt

luniau arderchog i brofi hynny.

Oherwydd ei bod yn amser pryderus i bawb yn

ein cymundedau, penderfynwyd gohirio nifer o

weithgareddau a digwyddiadau cenedlaethol a lleol

y gangen ac ni chynhelir yr un cyfarfod ffurfiol tan fis

Medi. Bydd yr ysgrifenyddes yn cadw mewn cysylltiad â’r

aelodau i rannu gwybodaeth.

Cymdeithas Ddiwylliannol Capel Penygraig

Dathlwyd Gŵyl ein Nawddsant yn y dull arferol ar Chwefror

27ain a bu’r gwragedd yn brysur yn paratoi lluniaeth yn y

festri. Daeth nifer ynghyd i fwynhau’r swper a diolchodd

Heuddwen y cadeirydd i bawb a fu’n weithgar gyda’r

bwyd a harddu’r byrddau. Cafwyd cyfraniadau diddorol

a phwrpasol gan Geraint a Rhiannon i ddiweddu’r noson

a llwyddwyd i godi swm teilwng at gronfa’r Gymdeithas.

Ar Fawrth 12fed cafwyd ymweliad unwaith eto â’r

Ganolfan Bowlio Deg yn Nhre-Ioan a mawr fu’r cystadlu

ar y noson. Cafwyd tipyn o drafod wrth y bwrdd swper yn

y Llwyn Iorwg ar ddiwedd y noson a diolch i’r gwesty am

y croeso a’r lluniaeth hyfryd.

Capel Penygraig

Oherwydd yr argyfwng Coronafeirws ni chynhelir

gwasanethau na chyfarfodydd yng Nghapel Penygraig

am gyfnod amhenodol. Gellir cael gwybodaeth bellach

neu gymorth gan y swyddogion a’r aelodau drwy gysylltu

gyda’r Ysgrifennydd Meinir James ar 01267 231517 neu

trwy ebost ar - meiwj12@gmail.com

CYNWYL ELFED

Ysgol Cynwyl Elfed

Bu’n dymor prysur arall yn yr ysgol. Aeth disgyblion

y Cyfnod Sylfaen ynghyd â disgyblion Cyfnod Sylfaen

Llanpumsaint ac Abernant i Neuadd Llanpumsaint ar

gyfer diwrnod Codi Ymwybyddiaeth Ailgylchu gyda Llinos

Mair, Wenfro. Cafwyd diwrnod arbennig yn gwneud

gwahanol weithgareddau. Ymwelodd PC Cath â disgyblon

yr Adran Iau i sôn am Ddiogelwch y We. Fel rhan o waith

Ysgol Goedwig bu’r disgyblion yn cymryd rhan yng

nghynllun cofnodi adar yr RSPB yn ystod mis Ionawr.

Llongyfarchiadau i Alfie Tough fu’n cynrychioli’r ysgol yn

ail rownd Cogurdd yn Ysgol Bro Myrddin yn ddiweddar.

Da iawn ti.

Yn anffodus oherwydd y tywydd, ni lwyddwyd i gymryd

rhan yn nathliadau Gŵyl Ddewi yng Nghaerfyrddin ond

braf oedd gweld y disgyblion yn eu gwisg Gymreig neu

grys Cymru ar y dydd Llun canlynol.

Trefnodd y Cyngor Ysgol brynhawn te a gweithgareddau

ar Fawrth 3ydd i godi arian i Awstralia yn dilyn yr argyfwng

tanau. Braf oedd gweld cynifer wedi dod ynghyd i

gefnogi’r ymdrech. Llanwyd dau fap o’r wlad gydag arian

mân hefyd.

Daeth cyfnod Eisteddfod Gylch yr Urdd a braf oedd gweld

cynrychiolaeth dda o unigolion yn y rhagbrofion. Bu Leah

Defis yn cystadlu yn yr eisteddfod yng nghystadleuaeth

llefaru Bl 3 a 4 y diwrnod canlynol. Llongyfarchiadau i

Abel Rees am ddod yn gyntaf a Megan Evans am ddod

yn ail yng nghystadlaethau dawnsio unigol i Fechgyn /

Merched Bl 9 ac Iau. Yn anffodus, bu’n rhaid canslo pob

eisteddfod o hynny ‘mlaen. Troi am Gaerdydd wnaeth

nifer o ddisgyblion Bl 5 a 6 y diwrnod canlynol gyda

rhai o ddisgyblion Llanpumsaint ac Abernant. Cawsant

amser bendigedig a dychwelyd y noson ganlynol. Diolch i

aelodau o staff y dair ysgol am eu gofal ohonynt yn ystod

y ddeuddydd.

Roedd hi’n ddiwrnod Sports Relief ar ddydd Gwener,

Mawrth 13eg a braf oedd cael cwmni Steff o gwmni

Sgiliau am y dydd. Cafodd pob disgybl gyfle i fod yn rhan

o’r gweithgareddau a phawb wedi mwynhau. Yn amserol

iawn, cyrhaeddodd bag yn llawn o nwyddau chwaraeon y

diwrnod cynt o ganlyniad i gasglu sticeri Aldi yn gynharach

yn y flwyddyn.

6

7

18

07876 274 792




Eisiau nodi digwyddiad yn nyddiadur Cwlwm?

Eisiau cyfrannu pwt newyddion, stori neu lun?

Cysylltwch gyda ni ar e-bost:


18

07876 274 792








4

PONTARGOTHI






Marwolaeth








englynion hyn er cof amdani:

Tristwch yw colli trysor - un a fu

Yn fywiog, llawn hiwmor;

Bydd bwlch ar ôl y blaenor

Ar Sul yn Siloam rhagor.

Mis Mai a’n siomodd eto - a dwyn mam,

Un dyner o’r henfro;

Ddoeth un, fe ddaeth yr huno,

Duw roes hon i ni dros dro.

Y

B

c

c

P

P

M

T

E

F

a

g

N

a

G

C

o

“

y

y

4

PONTARGOTHI









Marwolaeth























Marwolaeth





gwlad ym mhatrwn ei gyfeillion Islwyn John a George

Noakes. Diolch iddo am ei garedigrwydd, ei gefnogaeth

a’i gadernid. Cyhaliwyd angladd preifat yn Amlosgfa Parc

Gwyn ar 7 Mai. Pob cydymdeimlad â Keith a Nesta a’r teulu.

Claddwyd ei weddillion yn hedd mynwent Ystrad Fflur wrth

ochr ei ddiweddar briod Jennie.

“Mae’r ddeulwch sy’n y ddaear dan bwysau mynor du,

yn ymgymysgu’n ddistaw, a’r Hen Ysgarwr hy

yn methu rhwystro ailuno dau gariad dyddiau fu.”

Gwasanaeth Towio ac Adfer

LANGAIN

odi Arian

ynhaliwyd noson elusenol lwyddianus yn ddiweddar yng

ghlwb y Cwins Caerfyrddin. Sioe ffasiwn gan Kathy Gittins

’r Bont-faen ac Arberth, ac Evans & Wilkins, Caerfyrddin ac

na swper blasus ac adloniant gan Clive Edwards a Ceulyn

avies. Codwyd £5,000 a rhannwyd yr elw rhwng Prostate

ymru a Pancreatic Cancer UK.


wydydd Castell Howell, noddwr y noson, Deryc Rees,

deirydd cangen Caerfyrddin o Prostate Cymru a

yflwynnydd y noson, Helen Mason, cynrychiolydd

ancreatic Cancer UK, a Ellis Evans cangen Caerfyrddin o

rostate Cymru a threfnydd y noson.

arwolaeth

ist yw nodi marwolaeth y Parchedig Leslie Evans ar 22

brill yn 90 mlwydd oed. Cofiwn am ei gyfnod hapus fel

icer Eglwysi Llanllwch, Llangain a Llangynog yn y 1980au

1990au. Yn wreiddiol o Glandŵr roedd yn Offeiriad cefn

wlad ym mhatrwn ei gyfeillion Islwyn John a George

oakes. Diolch iddo am ei garedigrwydd, ei gefnogaeth

’i gadernid. Cyhaliwyd angladd preifat yn Amlosgfa Parc

wyn ar 7 Mai. Pob cydymdeimlad â Keith a Nesta a’r teulu.

laddwyd ei weddillion yn hedd mynwent Ystrad Fflur wrth

chr ei ddiweddar briod Jennie.

ae’r ddeulwch sy’n y ddaear dan bwysau mynor du,

n ymgymysgu’n ddistaw, a’r Hen Ysgarwr hy

n methu rhwystro ailuno dau gariad dyddiau fu.”








ar ein cenedl.




































bositif.”

M

i

Yn

g

rh

i

B

A

D

m

rh

P

h

g

H

B

y

D

⅛

£

¼

½

T

A


Y



bositif.”

LLANGAIN

odi Arian







n y llun (chwith i’r dde) gwelir Brian Jones prif reolwr


adeirydd cangen Caerfyrddin o Prostate Cymru a

hyflwynnydd y noson, Helen Mason, cynrychiolydd



arwolaeth

rist yw nodi marwolaeth y Parchedig Leslie Evans ar 22










Mae’r ddeulwch sy’n y ddaear dan bwysau mynor du,










ar ein cenedl.




































bositif.”

M

i

Y

g

r

i

B

A

D

m

r

P

h

g

6



Gwledig Pen-bre.












cynhyrchiad o unig opera Beethoven, Fidelio. Cyfieithwyd yr

opera yn uniongyrchol o’r Almaeneg gan ein prifardd lleol,

Mererid Hopwood. Mae Cwmni Opra Cymru yn ymfalchïo

yn y ffaith eu bod yn cymryd opera at y bobl yn iaith y

bobl, ac felly dyma Fidelio yn mynd ar daith o amgylch

cymunedau Cymru gyda chôr Seingar yn canu yn Theatr y

Lyric, Caerfyrddin a’r Memo yn Y Barri.

Rhan o’r corws oedd y côr, ond braint oedd hi i ddau aelod

gael rhannau unigol yn ogystal – Gerwyn Rhys a Lewis

Richards. Dyw’r côr erioed wedi canu opera o’r blaen – nifer

ohonom heb erioed wrando ar opera, felly roedd yn brofiad

newydd. Ond saff dweud bod gan opera, neu Beethoven o

leiaf, ffans newydd!

Cyfnod byr iawn gawsom i ddysgu’r holl ddarnau, a chael

ein dysgu ein symudiadau dridiau yn unig cyn perfformio

ar y llwyfan, ond fe wnaethom i gyd fwynhau’r profiad yn

enfawr, a chael rhannu llwyfan gyda thalent operatig ifanc

aruthrol. Mae’r tonau’n dal i fynd o gylch ein pennau,

a’r newyddion da yw bod y cwmni wedi ein gwahodd i

berfformio â nhw’r flwyddyn nesaf eto.

Côr Seingar

14

C

L

c

B





dan 15 oed yr ysgol yw pencampwyr Cymru. Braf oedd

gweld y merched mewn cit newydd sbon ar gyfer y diwrnod

a diolch i’r noddwyr sef cwmni Teifi Forge.

Llwyddiant Eisteddfodol

Llongyfarchiadau i Steffan Jones o flwyddyn 12 a ddaeth

yn ail yn nhlws llenyddiaeth Eisteddfod Llangadog a Lois

Campbell a ddaeth yn 3ydd.

Ysgrifennwr medrus

Llongyfarchiadau i Evan Burke o flwyddyn 12 am ddod yn

ail yng nghystadleuaeth genedlaethol Cadw Cymru’n Daclus

gyda’i erthygl newyddiadurol ar ddiogelu’r amgylchedd.

Pencampwraig Cymru

Llongyfarchiadau i Amelia Dawber o flwyddyn 9 am fod yn

bencampwraig Cymru yn y gwregys melyn Taekwando am

2019.

Llwyddiant yn y Princiaplity

Llongyfarchiadau enafwr i dîm rygbi hŷn yr ysgol ar ei

fuddugoliaeth o 46 i 12 yn erbyn ysgol Basaleg yng ngêm

derfynol fâs ysgolion Cymru. Diolch yn fawr i’r noddwyr –

Bysiau Ffoshelig a Chastell Hywel. Roedd hi’n braf gweld yn

agos i 600 o ddisgyblion a llu o rieni wedi teithio i Gaerdydd

i gefnogi’r bechgyn. Diolch hefyd i Aled Griffiths, ein cynswyddog

rygbi am hyfforddi’ii gêm olaf i’r ysgol.

Eisteddfod yr Urdd

Dros yr hanner tymor bydd 29 o gystadleuwyr yn teithio

i Gaerdydd i gystadlu mewn llu o gystadlaethau amrywiol.

Arhoswch tan y Cwlwm nesaf i glywed yr hanes. Rhaid

nodi ein bod wedi cael newyddion am enillydd cyntaf yr

ysgol gyda Annell Dyfri yn ennill cystadleuaeth Cyfansoddi

blwyddyn 12 a 13.

Gwobrau arloesodd Dylunio a Thechnoleg

Llongyfarchiadau i’r Adran Ddylunio a Thechnoleg ac i’r

C

G

B

B

Y

A

w

b

t

f

l

a

M







Arholiadau



Criced




Croesawyd Eurig Salisbury a Gruffudd Owen i’r Adran

Gymraeg y tymor hwn i gwrdd â’n tîm Talwrn y Beirdd,

Bwystfilod Bro Myrddin. Bydd y criw ifanc o ddisgyblion

Blwyddyn 8 a 9 yn cystadlu yn erbyn Ysgol y Preseli,

Ysgol Llangefni ac Ysgol Glan Clwyd ddiwedd Mehefin yn

Aberystwyth. Dros yr wythnosau diwethaf mae’r disgyblion

wedi elwa’n fawr wrth dreulio amser yng nghwmni’r

beirdd, yn dysgu am fesurau amrywiol megis y delyneg, y

triban a’r gân. Cawsant gyfle i gynganeddu a chydweithio

fel tîm i rannu a mireinio syniadau. Daeth sawl haiku a

limrig cofiadwy iawn i law. Hoffem ddiolch i’r ddau fardd

am eu hamser a’u cymorth ac am ysbrydoli Bwystfilod Bro

Myrddin! Edrychwn ymlaen at y cystadlu.

Mae capel diarffordd Pant-teg ger Felin-wen yn un o achosion

o flynyddoedd yn ôl i eleni, ac un o’i meibion enwocaf yw’r P


Ar nos Sul 12 Mai cynhaliwyd oedfa arbennig iawn i ddathlu

Jones a’i fab yntau Christopher. Cafwyd yr hanes am fagwrae

Cydwybodol adeg y Rhyfel Byd Cyntaf gan Mary Howell, cyn i’r

yrfa fel cenhadwr – y cyfan i gyfeiliant nifer o sleidiau ar y sgri


Yn y llun isod gwelir Dr Philip Jones yn y canol, gyda’i fab y tu

Gwyn Evans (dde), gydag aelodau o hen deulu Ffos-y-gaseg oed

ar gyfer yr oedfa.


Yn yr hen lun isod mae J.T.Jones gyda’i ail wraig y genhades Ffr

wraig gyntaf, Emily Bowen o Borth Tywyn yn Madagascar yn 1

Roedd yr achlysur ym Mhant-teg yn arbennig o berthnasol gan

2018-19 ar gyfer prosiectau ym Madagascar, ac i nodi bod 20

Gohirio Eisteddfod yr Urdd

Yn sgil gohirio Eisteddfod yr Urdd eleni oherwydd argyfwng Covid-19 dyma lwyddo

i gael gair gyda Aled Rees, Cadeirydd Eisteddfod yr Urdd Sir Gâr.

Diolch i ti Aled am dy amser. Ti yw Cadeirydd Eisteddfod yr Urdd Sir Gaerfyrddin.

Yn sgil argyfwng Feirws Corona mae Eisteddfod yr Urdd eleni wedi ei gohirio tan

flwyddyn nesaf. Ai yn 2022 bydd Eisteddfod yr Urdd Sir Gaerfyrddin felly?

Ychydig o fanylion sydd gennym ar hyn o bryd. Mae'r Urdd wedi cymryd y penderfyniad

doeth i ohirio Eisteddfod eleni ac felly, ie bydd angen i ni aros am flwyddyn arall cyn

croesawu’r Eisteddfod i Sir Gâr.

A beth am yr Wyl Gyhoeddi a oedd i fod yng Nghaerfyrddin ar 3ydd Hydref eleni?

A yw hon wedi eu gohirio tan Hydref 2021?

Un o'r prif resymau dros gynnal yr Wyl Gyhoeddi yw i ddenu sylw pobl yr ardal at yr Eisteddfod. I godi ymwybyddiaeth

a brwdfrydedd pobl yr ardal at yr hyn sydd i ddod. Yn amlwg mae amseru hyn yn bwysig felly eto mae'n gwneud

synnwyr i ohirio'r cyfan am flwyddyn tan bydd popeth yn dychwelyd at rhyw fath o normalrwydd.

Mae'r pwyllgorau testun wedi bod yn brysur iawn yn paratoi. A fydd y cyfan yn trosglwyddo i 2022?

Mae'r pwyllgorau testun wedi gweithio'n galed a'r cyfan mwy neu lai yn ei le. Rwy'n siwr y bydd pob pwyllgor yn

awyddus i adolygu unrhyw ddewis o ddarn ac mi fydd yn bosib gwneud hyn yn ystod yr amser ychwanegol sydd

gennym nawr.

Ydych chi wedi creu nwyddau gyda’r dyddiad arnyn nhw?

Oes - ma' 'da ni chwech hwdi yn tÿ ni â'r flwyddyn 2021 arnyn nhw! Fel wedes i wrth fy mhlant fy hunan mi fydd rhain

yn unigryw ac oleia y byddwn ni wedi cael digon o ddefnydd allan ohonyn nhw cyn i'r Eisteddfod gyrraedd yn 2022!!

A beth am waith Pwyllgorau Apêl lleol? Bydd ganddynt flwyddyn ychwanegol yn awr i gasglu arian?

Mae nifer o'r pwyllgorau apêl lleol wedi gweithio'n hynod o effeithiol gan godi symiau anrhydeddus yn barod. Yn

naturiol mae hyn yn rhoi mwy o amser i ni i godi'r arian i gyrraedd targedau ond rhaid cofio na fydd hi'n bosib i wneud

hyn yn ystod yr wythnosau nesaf beth bynnag felly bydd angen yr amser ychwanegol. Rwy'n gobeithio y bydd yn

gyfle yn fwy na dim i gynnal gweithgareddau yn enw'r Eisteddfod y bydd pobl ond yn rhy barod i'w cefnogi wedi

iddynt orfod cadw pellter am gyfnod ac y bydd pawb yn gwneud eu gorau i gyrraedd a phasio targedau er mwyn i ni

fedru darparu Eisteddfod i'w chofio yn ardal Llanymddyfri.

Ac yn olaf beth am bawb sydd eisoes wedi mynd ati i ddysgu darnau Eisteddfod yr Urdd Dinbych? Ai yr un darnau

bydd y flwyddyn nesaf?

Mi fydd angen i'r rhai sydd wrthi'n trefnu'r Eisteddfod honno i feddwl am hynny. Yn amlwg oherwydd categorïau

oedran os yw'r darnau'n parhau bydd rhai plant wedi dysgu eu gwaith yn barod ac eraill yn gorfod mynd ati i ddysgu

darnau newydd am eu bônt wedi symud i gategori oedran gwahanol.

NEBO

Dathlu Gŵyl ein Nawdd Sant

Dathlwyd Gŵyl ein Nawddsant eleni ar 28ain Chwefror.

Croesawyd pawb yn aelodau, cymdogion a ffrindiau i’r wledd

gan Catrin Evans, Llywydd y Gymdeithas. Eleni y plant fu’n

gyfrifol am yr adloniant, cyfraniad a werthfawrogwyd gan

bawb oedd yn bresennol. Mae hon yn noson gymdeithasol

bwysig yn hanes y Gymdeithas a’r ardal a diolchodd y

llywydd i bawb am lwyddiant y noson.

A ninnau ‘nawr yn ynysig yn ein cartrefi, edrychwn yn ôl a

gwerthfawrogwn werth nosweithiau fel y rhain. Edrychwn

ymlaen yn hyderus y daw eto haul ar fryn i’n haelodau oll ac

i bawb yn ardal Nebo.

Pen-blwydd Hapus

Llongyfarchiadau i Daniel Powell, 11 Gelli Newydd, Gelli Aur

ar ei ben-blwydd yn 90 oed. Daniel yw aelod hynaf Nebo.

Dathlwyd y garreg filltir hon yng nghwmni ei deulu, ffrindiau

a chyd-aelodau. Ymlaen i’r 100 ‘nawr Daniel.

18

07876 274 792





















G

18

07876 274 792






















G

4

PONTARGOTHI








D

C

Marwolaeth

















Yn

B

ca

ch

Pa

P

M

Tr

Eb

Fi

a

gw

N

a’

G

C

o

“M

yn

yn

PONTARGOTHI

LLANGAIN








Codi Arian







Marwolaeth
























Marwolaeth















LANGAIN

di Arian



r Bont-faen ac Arberth, ac Evans & Wilkins, Caerfyrddin ac


vies. Codwyd £5,000 a rhannwyd yr elw rhwng Prostate



ydydd Castell Howell, noddwr y noson, Deryc Rees,

deirydd cangen Caerfyrddin o Prostate Cymru a

yflwynnydd y noson, Helen Mason, cynrychiolydd

ncreatic Cancer UK, a Ellis Evans cangen Caerfyrddin o

ostate Cymru a threfnydd y noson.

arwolaeth

ist yw nodi marwolaeth y Parchedig Leslie Evans ar 22

rill yn 90 mlwydd oed. Cofiwn am ei gyfnod hapus fel

cer Eglwysi Llanllwch, Llangain a Llangynog yn y 1980au


lad ym mhatrwn ei gyfeillion Islwyn John a George


i gadernid. Cyhaliwyd angladd preifat yn Amlosgfa Parc

yn ar 7 Mai. Pob cydymdeimlad â Keith a Nesta a’r teulu.

addwyd ei weddillion yn hedd mynwent Ystrad Fflur wrth

hr ei ddiweddar briod Jennie.

ae’r ddeulwch sy’n y ddaear dan bwysau mynor du,

ymgymysgu’n ddistaw, a’r Hen Ysgarwr hy

methu rhwystro ailuno dau gariad dyddiau fu.”







ar ein cenedl.




































bositif.”

M

i c

Yn

gy

rh

i

By

Aw

Di

m

rh

Pa

he

gw

H

B

y

D

⅛

£

¼

½

T

A


Y

arwolaeth




























bositif.”

£

¼

½

T

A

LLANGAIN

odi Arian













arwolaeth





















ar ein cenedl.




































bositif.”

M

i

Y

g

r

i

B

A

D

m

r

P

h

g

H

B

y

D

⅛

£

¼

½

T

A


Y

6













Gwledig Pen-bre.
































F

y

y

y

M

R

o

b

c

a

d

y

a

Côr Seingar

Pencampwyr Cymru

d

a

g

fl

fl

S

A

P

e

C

L

c

B

Cwtsh Myrddin












Ysgrifennwr medrus




Pencampwraig Cymru



2019.









Eisteddfod yr Urdd






blwyddyn 12 a 13.



C

G

B

B

Y

A

w

b

t

f

l

a

M

isgyblion sydd â’u gwaith wedi ei enwebu ar gyfer gwobrau

rloesedd Cyd-bwyllgor Addysg Cymru. Fe enwebwyd

waith Harri Jones, Iestyn McAvoy a Cian Woodward o

wyddyn 13; gwaith Harri Griffiths ac Alisha Davies o

wyddyn 12 a gwaith Laurie Thomas, Bedwyr Thomas a

teffan Howells o flwyddyn 11 – pob lwc iddynt i gyd.

rholiadau

ob lwc i ddisgyblion blwyddyn 11, 12 a 13 sydd ynghanol

u harholiadau allanol ar hyn o bryd.

riced

longyfarchiadau i dîm criced blwyddyn 10 am ennill

ystadleuaeth Lord Taverner yn ddiweddar.

wystfilod Bro Myrddin

roesawyd Eurig Salisbury a Gruffudd Owen i’r Adran

ymraeg y tymor hwn i gwrdd â’n tîm Talwrn y Beirdd,

wystfilod Bro Myrddin. Bydd y criw ifanc o ddisgyblion

lwyddyn 8 a 9 yn cystadlu yn erbyn Ysgol y Preseli,

sgol Llangefni ac Ysgol Glan Clwyd ddiwedd Mehefin yn

berystwyth. Dros yr wythnosau diwethaf mae’r disgyblion

edi elwa’n fawr wrth dreulio amser yng nghwmni’r

eirdd, yn dysgu am fesurau amrywiol megis y delyneg, y

riban a’r gân. Cawsant gyfle i gynganeddu a chydweithio

el tîm i rannu a mireinio syniadau. Daeth sawl haiku a

imrig cofiadwy iawn i law. Hoffem ddiolch i’r ddau fardd







yrfa fel cenhadwr – y cyfan i gyfeiliant nifer o sleidiau ar y sgrin




ar gyfer yr oedfa.


Yn yr hen lun isod mae J.T.Jones gyda’i ail wraig y genhades Ffr

wraig gyntaf, Emily Bowen o Borth Tywyn yn Madagascar yn 19

Roedd yr achlysur ym Mhant-teg yn arbennig o berthnasol gan

2018-19 ar gyfer prosiectau ym Madagascar, ac i nodi bod 20

e

a

y

ff

h

Aled Rees

Cyngerdd i’w gofio!

Ar nos Wener y 6ed o Fawrth fe gynhaliwyd cyngerdd arbennig gyda chorau Bro Myrddin yng nghwmni Tri Tenor

Cymru. Braf oedd gweld Theatr y Lyric dan ei sang unwaith eto gyda phob tocyn wedi eu gwerthu. Cafwyd gwledd

o ganu gyda chyfraniadau gan y côr hŷn, y côr merched hŷn, y parti bechgyn iau, y côr iau, y parti merched iau, y

parti bechgyn hŷn, y côr staff a’r Tri Tenor wrth gwrs. Braf oedd gweld bron i 200 o ddisgyblion a staff ar y llwyfan i

gyfrannu at lwyddiant y noson. Arweiniwyd y noson gan y Pennaeth Dr Llinos Jones a chafwyd anerchiad pwrpasol

iawn gan y llywydd, y Parchedig Beti Wyn James. Cafwyd tipyn o dynnu coes a chyfraniadau arbennig gan y Tri

Tenor. Braf oedd cloi’r noson gyda’r Tri Tenor a’r côr hŷn yn cyd-ganu Sosban Fach, trefniant gan y cyfeilydd Caradog

Williams. Diolch arbennig i’r ddwy arweinyddes, Mrs Nia Evans a Mrs Meinir Richards. Diolch hefyd i noddwyr y

noson sef Castell Howell a bysiau Ffoshelyg. Noson i’w chofio yn sicr.

Rownd cyn-derfynol nesaf

Llongyfarchiadau i dîm pêl-droed merched bl 9 a 10 Ysgol Bro Myrddin am gyrraedd rownd cyn-derfynol cwpan

ysgolion Cymru yn dilyn ei buddugoliaeth yn erbyn Ysgol Croesyceiliog o 3-2.

8

Creu peiriant anadlu mewn wythnos

Dr Rhys Thomas

Mae Dr Rhys Thomas o Landeilo yn Uwch Ymgynghorydd

yn Ysbyty Glangwili, Caerfyrddin. Dros gyfnod o wythnos

fe ddyfeisiodd Rhys beiriant anadlu newydd bydd yn

achub cannoedd o fywydau drwy pwmpio ocsijen

ychwanegol i waed dioddefwyr Coronafeirws.

Ar y nos Sadwrn 21 Mawrth fe gafodd y peiriant ei brofi

am y tro cyntaf yn Ysbyty Tywysog Philip yn Llanelli, ac

fe lwyddodd i wella’r claf gymaint fel nad oedd yn rhaid

iddo fynd i’r uned gofal dwys.

Mae peiriant anadlu Dr Rhys Thomas wedi ei gynllunio ar

gyfer gwella symptomau cleifion cyn iddyn nhw fynd yn

waeth a gorfod mynd i’r uned gofal dwys. Felly mae gan

y peiriant y potensial i leihau llwyth gwaith unedau gofal

dwys ysbytai Cymru yn sylweddol.

Y gobaith yw creu 100 o’r peiriannau anadlu’r dydd, ac ar

23 Mawrth roedd 80 o’r peiriannau ar eu ffordd i’r pedwar

ysbyty sydd â’r nifer fwyaf o ddioddefwyr Covid-19 yng

Nghymru.

Roedd y peiriannau hyn am gael eu defnyddio ar gleifion

yng Nghaerdydd, Casnewydd, Abertawe a Llanelli i weld

a ydyn nhw yn cael yr un budd o’r ddyfais ag a gafodd y

claf cyntaf yn Ysbyty Tywysog Philip.

Bu Rhys yn gwrando ar gyngor a phrofiadau meddygon

yn ardal Bergamo o’r Eidal, sydd wedi bod yn brwydro’r

coronafeirws ers wythnosau, er mwyn cael gwell syniad

o’r her.

“Roeddwn i’n gwrando ar un o’r prif ddoctoriaid yn yr

Eidal yn siarad am y clefyd” meddai.

“Eglurodd mai un o broblemau y clefyd yw cael ocsijen i

fewn i’r gwaed. Mae’n amlwg bod Llywodraeth y Deyrnas

Unedig eisiau cael mwy o ventilators mewn i unedau gofal

dwys. Ond s’dim rhaid cael ventilator i gael ocsijen i fewn

i’r gwaed. Rydych chi’n gallu cael peiriant arall i wneud

hynny. Roeddwn yn meddwl bod angen i ni newid ein

strategaeth. Yn lle creu mwy o ventilators ar gyfer unedau

gofal dwys roedd angen creu rhywbeth cyn i gleifion fynd

i unedau gofal dwys. Mae nifer gwelyau mewn unedau

gofal dwys yn brin, ac mae problemau staffio. Bydd y

cleifion yn gallu edrych ar ôl eu hunain gyda’r peiriannau

newydd hyn gan lleihau pwysau ar y staff.”

Cafodd Dr Rhys yr her i greu’r peiriant newydd gan

Arweinydd Plaid Cymru, Adam Price, a bu’n gweithio gyda

pheiriannydd sydd â ffatri yn Rhydaman sy’n arbenigo

ar greu dyfeisiadau plastic i fowldio haearn. Dyma’r tro

cyntaf i’r meddyg gwrdd â Maurice Clarke o gwmni CR

Clarke Technology ond o fewn diwrnod o gydweithio

roedden nhw wedi creu’r prototeip cyntaf o beiriant

anadlu. Crewyd tri prototeip o fewn 30 awr, ac mi wnaeth

Dr Rhys brofi’r peiriant ar ei hun – er gwaetha’r perygl

oedd ynghlwm â hynny. Erbyn nos Sadwrn 21 Mawrth

roedd yr wythfed prototeip yn Ysbyty Tywysog Philip,

Llanelli yn achub bywyd.

Mae Dr Rhys yn grediniol bod creu’r peiriant brawf bod

modd i Gymru sefyll ar ei thraed ei hun. Meddai:

“Dw i’n teimlo fod hwn mor bwysig i Gymru hefyd, achos

‘ni byth yn tynnu ein hunain lan yng Nghymru. Ond

mae cymaint o dalent gyda ni fan hyn. ’Sdim eisiau i ni

gael help oddi wrth America neu China. Ni gyd yn gallu

gwneud hyn ein hunain. Gallen ni byth fod wedi gwneud

hyn yn dibynnu ar America neu China neu hyd yn oed

Lloegr. Rydym ni wedi penderfynu ei wneud e’, ac ryden

ni yn gallu ei wneud e’ o Rydaman. Ac os ydym ni yn gallu

gwneud y peiriannau anadlu yma yn Rhydaman, ryden ni

yn gallu eu gwneud nhw unrhyw le.”

Mae Dr Rhys yn llawn clod i’w gydweithwyr yn Ysbyty

Tywysog Philip, Llanelli, lle profwyd y ddyfais am y tro

cyntaf. Meddai:

“Mae’n rhaid i mi ddweud diolch i’r doctoriaid a’r nyrsus

yn Llanelli. Mae’n nhw’n anhygoel, yn gweithio mor galed

dan amodau mor galed. Mae’n nhw mor ddewr. Mae’n

nhw mor awyddus i wneud yn siŵr fod pobol yn gwella.”

Y peiriant anadlu newydd

Diolch i Dr Rhys Thomas ac i holl weithwyr y gwasanaeth

iechyd am eu gwaith di-flino yn ystod y cyfnod tywyll

yma. Rydym yn gweld yn awr pa mor allweddol

bwysig yw staff ac adnoddau Ysbyty Glangwili a holl

canolfannau iechyd lleol.

[Erthygl wedi ymddangos gyntaf yn Golwg. Diolch am

ganiatâd i'w argraffu]

9

10




















c

’r

r

a

y

r

e

Mae’n rhyfedd meddwl bod rhan gyfan o’n diwylliant –

ffrwyth, seidr, perllannau - bron â mynd i ddifancoll ond

iddi gael ei hadfer ar y funud ola’. Mae dros 40 o fathau

unigryw Cymreig o afal bellach wedi eu hachub, gyda

pherllan dreftadaeth newydd yn Ardd Fotaneg Cymru, a

llyfr diweddar Carwyn Graves, ‘Afalau Cymru’, yn rhoi hanes

afalau Cymru dan glawr. Ond beth, tybed, yw arwyddocâd

ehangach hyn oll, y tu hwnt i feysydd planhigion a garddio?

Golwg benodol iawn sydd gennym ni Gymry ar ein

diwylliant ein hunain, a’r hyn sy’n deilwng i’w gyfri’ fe

rhan o’r ‘pethe’. Byddwn ni’n tueddu i ganolbwyntio a

gerddoriaeth, barddoniaeth a phethau tebyg, a hynny

weithiau ar draul agweddau eraill fel pensaernïaeth a

bwyd. Ond yn y gorffennol byddai’r pethau hyn yn tueddu

i gydredeg, fel yng ngherdd Lewis Glyn Cothi i gastel

Dryslwyn yng nghanol y 15fed ganrif:

‘Iddo fo mae neuadd falch

Ac yn wengaer gan wyngalch

A o gylch ogylch i hon

Naw o arddau yn wyrddion

Perllanwydd a gwinwydd gwyr,

Derw ieuainc hyd yr awyr’

Sôn mae Lewis yma am lys Dryslwyn fel canolbwyn

diwylliannol, lle mae gwahanol elfennau bywyd da yn

dod ynghyd; pleser byd natur, pensaernïaeth gain, blas i’

genau a sŵn geiriau ar y glust. Ac y mae’r un yn wir trwy

gydol ein hanes celfyddydol, mewn gwirionedd.

Dyma rai o’r enwau llenyddol yn llyfr ‘Afalau Cymru’ sy’n

trafod afalau yn eu gwaith – Y Mabinogi; Tudur Aled; Iolo

Morganwg; D J Williams; R Gerallt Jones. Maen nhw yno

yn un edefyn mewn brodwaith gymhleth a chyfoethog

Mae afalau’n rhan o ddeunydd y llenorion hyn – yn rhan

o’r byd maen nhw’n ei bortreadu, yn ei foli.

Efallai bod ein treftadaeth gyfoethog ym maes yr afal yn

rhoi cyfle i ni ailystyried cwmpas ein byd diwylliannol

Digwyddodd hyn i raddau eisoes, wrth gwrs, wrth

gategorïau newydd ddod ar raglen yr Eisteddfod, a

chyfryngau newydd gael eu mabwysiadu gyda newid

technolegol. Ond o barhau â hynny, o wneud lle i arddio

neu goginio neu amryw o bethau eraill o fewn ‘diwyllian

Cymraeg’, nid yn unig ehangu cwmpas y diwylliant hwnnw

y byddwn ni, ond hefyd gwmpas y sawl geith ymroi iddo.

Mae ‘Afalau Cymru’ gan Carwyn Graves ar gael mewn

siopau llyfrau da ar draws y sir am £6.95 ac ar y we

trwy wefan y cyngor llyfrau, gwales.com Mae Carwyn

yn gweithio ar ei lyfr nesa ar adfywio treftadaeth bwyd

Cymru ar gyfer ein hoes ni.

o fyw, mewn sefyllfaoedd gwledig, a’u portreadu drwy

ddefnydd o liwiau’r hydref. Yn amlwg roedd ei fagwraeth

mewn pentref gwledig yng nghanol Sir Frycheiniog a’i

fwynhad o fynychu marchnadoedd ceffylau yn ddylanwad

cryf ar ei arddull. Mewn cyferbyniad roedd y lluniau a

gafwyd o waith Meirion yn gwerthfawrogi golygfeydd

naturiol arfordir gorllewin Cymru. Wrth bortreadu pobl,

sylwyd ar ei ddefnydd o’r golau i adlewyrchu cymeriad yr

unigolyn yn y llun. Pwysleisiodd bwysigrwydd dal ambell

ddigwyddiad sydyn neu ystum cymeriad unigolyn, sydd wedi

gosod sail i rai o’i luniau. Medrai’r aelodau adnabod nifer

o’r cymeriadau o’r ystum oedd yn cael ei gyfleu. Dangosodd

enghreifftiau o waith comisiwn mae wedi ‘u cyflawni ac

ambell lun gyda hanes diddorol neu gefndir digri yn perthyn

iddynt. Geraint Roberts a dalodd ddiolch ar ran yr aelodau

i Meirion a Joanna am gyflwyniad arbennig o ddiddorol, a


O’r Priordy

Roedd y cwrdd ar ddechrau Wythnos Cynmorth Cristnogol

yng ngofal Pobl Ifainc y Priordy (PIP) a Phlant yr Ysgol Sul.

Bu’n oedfa aml-gyfwng ac yn gymorth i ni ddod i ddeall

arwyddocâd yr wythnos yn well, yn enwedig cyflwr

gwragedd yn Sierra Leone. Bu nifer o’n haelodau hefyd yn

rhan o dim y dref a fu’n casglu o dŷ i dŷ yn ystod yr wythnos.

Bu’n fraint i ni gael croesawu’r Cwrdd Chwarter atom a

chafwyd cyfarfodydd buddiol, gyda Band y Priordy a’r Parti

Bechgyn, dan arweiniad Meinir Lloyd, yn cymryd rhan. Y

siaradwr gwadd yn y Gymdeithas oedd Llyr Huws Gruffydd,

un o blant y Priordy, ac Aelod Cynulliad Rhanbarth Gogledd

Cymru. Olrheiniodd ei ‘wythnos waith’ fel Aelod Cynulliad yn

hynod gelfydd a diddorol ac ysgogodd amryw o gwestiynau

a’u hateb yn fedrus. Ein pleser yn ystod ein hoedfa Gymun

oedd derbyn y Cynghorydd Emlyn Schiavone’n aelod.

Mae Emlyn newydd orffen tymor llwyddiannus fel Maer

ein tref gyda Beti-Wyn yn gaplan iddo, Ac yng Nghyfarfod

Blynyddol Cyngor Tref Caerfyrddin i sefydlu’r Maer newydd,

y Cynghorydd Jeff Thomas, penodwyd Beti-Wyn unwaith

eto’n gaplan. Does ryfedd fod awch y plant i fynd o’r

capel i’r Festri un bore Sul yn amlwg iawn gan mai gwers

Feiblaidd drwy goginio oedd yr arlwy! Hyfryd oedd y wên ar

wynebau’r plant wrth iddynt fynd adre’n cario’u teisennau

deniadol ar ffurf crud a wyneb y baban Moses yn wên i

gyd arnynt. Diolch yn arbennig i Jayne Woods, Elin Wyn,

Jac Thomas a Syfi Rolant am eu harweiniad a’u cymorth.

Bu’r Priordy’n un o dri chanolfan yng Nghymru i lansio’r

gyfrol Yr Alwad sy’n cynnwys hanes galwad dros ugain o

weinidogion ac offeiriadon i’r Weinidogaeth Gristnogol

yng Nghymru. Un o’r golygyddion yw Beti-Wyn a chafwyd

gair gan sawl un o’r cyfranwyr yn ystod y cyfarfod. Cawsom

ymuno â chyrddau pregethu Cana, gyda’r Parchedig Emyr

11





yr Orsedd:













Tocyn £7.

n

n

d

y

d

l

n

g

o

u

s

u

i

fi

s

l

g

d

r

d

’r

n

d

y

a

l i

.

â

u

.

y

i

a

r

.

i

n

b

,

y

?

’r

ig

n

Eisteddfod

Caerfyrddin
















Beirdd.

Gŵyl yr Orsedd

Gwasg Gomer

11





yr Orsedd:













Tocyn £7.

l

s

i

s

l

r

r

i

.

.

i

r

.

i

,

r

Eisteddfod

Caerfyrddin
















Beirdd.

Gŵyl yr Orsedd

Gwasg Gomer

Golchi Dwylo

Mae’r Coronafirws sy’n sgubo’n ara bach ar draws ein

byd wedi hawlio’r penawdau ers wythnosau ac arwain at

banig mawr mewn amryw o ffyrdd, a phobl wedi tyrru i’r

siopau i brynu bwyd a nwyddau. Mae gwylltineb y prynu

a’r silffoedd gwag wedi achosi i’r banciau bwyd ddioddef

mewn amryw o lefydd ym Mhrydain.

Dywedwyd wrthym dro ar ôl tro taw’r ffordd orau i atal

y feirws rhag lledu yw drwy wneud rhywbeth mor syml

ond anghenrheidiol â golchi’n dwylo'n dda. Digon o ddŵr

a digon o sebon am ugain eiliad ar y tro o dan y tap dŵr.

Yr hyn sy’n eironig yw tra bo’r cyfrifoldeb am olchi’n

dwylo’n angenrheidiol er mwyn ceisio atal yr haint rhag

lledu, mae’r term ‘golchi dwylo’ hefyd yn idiom y byddwn

yn ei ddefnyddio i ddisgrifio person sy’n pellhau oddi

wrth gyfrifoldeb arbennig. Os yw rhywun yn peidio â

chymryd cyfrifoldeb mwyach, fe ddywedwn ei fod e neu

hi’n golchi dwylo ohono. Gwelir digon o enghreifftiau yn

y byd o bobl sy’n golchi’u dwylo o gyfrifoldebau o bob

math.

Wrth i ni nesáu at y Pasg, gallwn ddwyn i gof hanes un yn

y Testamnet Newydd yn golchi’i ddwylo o’i gyfrifoldeb.

Pilat oedd ei enw.

Ar ôl tair blynedd a hanner o bregethu, roedd Iesu’n

gwybod bod ei amser ar y ddaear yn dirwyn i ben.

Ar ei noson olaf, daeth Iesu a’i ddisgyblion at ei gilydd

i ddathlu gŵyl y Pasg. Ar ôl anfon Jwdas i ffwrdd, fe

sefydlodd Iesu ddathliad newydd, sef Swper yr Arglwydd.

Roedd gan Iesu lawer i’w ddweud wrth ei ddisgyblion

y noson honno. Rhoddodd orchymyn newydd iddynt

garu’i gilydd. Roedd pethau ofnadwy ar fin digwydd,

ond fe ddywedodd Iesu wrthynt am beidio â phryderu.

Gweddïodd yn daer drostynt. Yna, ar ôl canu Salmau

aethant allan i dywyllwch y nos.

Yng ngardd Gethsemane, penliniodd Iesu a gweddïodd o

waelod ei galon. Cyn bo hir, cyrhaeddodd criw o filwyr,

offeiriaid ac eraill i’w arestio. Dangosodd Jwdas i’r milwyr

pwy oedd Iesu drwy fynd ato a’i gusanu. Wrth i’r milwyr

rwymo Iesu, rhedodd y disgyblion i ffwrdd. O flaen uchel

lys yr Iddewon, fe wnaeth Iesu ddatgan mai ef oedd Mab

Duw. Barnodd y llys ei fod yn euog o gabledd ac yn haeddu

marwolaeth. Llusgwyd Iesu gerbron y Llywodraethwr

Rhufeinig Pontius Pilat. Er nad oedd Pilat yn meddwl bod

Iesu’n euog, rhoddwyd Iesu yn nwylo’r dorf a oedd yn

gweiddi am ei waed.

Yna, aeth Pilat ati i gyflawni’r weithred symbolaidd o

olchi’i ddwylo o flaen y dyrfa, gan ddweud nad oedd yn

euog o waed Iesu. Golchi’i ddwylo o’r cyfrifoldeb yn llwyr.

Ac onid ydyn ni’r un mor euog o bryd i’w gilydd o olchi’n

dwylo o’n cyfrifoldebau a throsglwyddo’r cyfrifoldeb i

eraill?

Mae hanes Pilat yn golchi’i ddwylo’n

cyfeirio fy meddwl ar unwaith at y

ffenest liw arbennig hon a osodwyd

yn fy mam eglwys, sef Hebron Clydach

er cof am y diweddar Barchg Gareth

Thomas, gweinidog ffyddlon a ffrind

da i ni i gyd. Mae’r ffenest bellach

wedi’i hadleoli yng Nhapel y Nant,

Clydach, wedi i eglwys unedig newydd

gael ei hagor yno rai blynyddol yn ôl.

Y sbardun i lunio’r ffenest oedd

pregeth gan y Parchg Gareth Thomas

yn seiliedig ar yr adnod yn Efengyl

Luc ‘y mae ysbryd yr Arglwydd arnaf,

oherwydd iddo f’eneinio i bregethu

newydd da i dlodion… i gyhoeddi rhyddhad i garcharorion

… i gyhoeddi blwyddyn ffafr yr Arglwydd.’

Gwelir yn y ffenest gynrychiolaeth o bedwar cylch o bobl

y mae’r byd wedi bod yn euog o olchi’i ddwylo ohonynt:

yr Iddewon, y bobl dduon, yr Indiaid Cochion a Chymru

a’r Iaith Gymraeg (plentyn yn gwisgo’r ‘Welsh Not’).

Mae’r pedwar cylch yn cael eu portreadu yn y ffenest

o fewn cadwyn, yn arwydd o’u caethiwed. Ond gwelir

hefyd y Groes yn torri’r trwy’r gadwyn ac yn rhyddhau’r

bobl. Ie, tra bo rhai’n golchi’u dwylo o gyfrifoldebau,

caiff Cristnogion eu galw i ysgwyddo’r cyfrifoldeb o ochri

gyda’r gwan a’r diamddiffyn.

Ac un cyfrifoldeb na ddylen ni olchi’n dwylo ohono heddi

yw atal y Coronafirws rhag lledaenu.

Dyma gyfle i weld ein cymdeithas ar ei gorau’n cynnal a

chynorthwyo’n gilydd yn ymarferol ac yn weddigar ac nid

yn golchi’i dwylo o anghenion y sawl sydd o’n hamgylch.

Na, nid amser i olchi’n dwylo o’n cyfrifoldebau yw hwn,

ond er mwyn gwneud ein gorau dros eraill, rhaid golchi’n

dwylo’n dda!

Beti-Wyn James

18

07876 274 792

































Gorffennaf










12.00







bawb.


Caerfyrddin. 7.30pm


Croeso i bawb.

















meini’r Orsedd a’r ffenest liw, lansio cyfrol ‘Yr Ŵyl, y

Dre’ a Iolo’. Y Llwyn Iorwg, Caerfyrddin. 7.00pm

11 Cyfarfod Blynyddol Papur Bro CWLWM.

12 Noson ‘Cerddi’n Cerdded’ . Taith gerdd a chân o Feini’r

Orsedd yn y parc i’r Llwyn Iorwg lle cynhelir Noson

Dafarn gyda Gwilym Bowen Rhys. Cwrdd yn y Parc am

7.00pm

13 Gŵyl Canol Dre, Parc Myrddin, Caerfyrddin.

11.00am – 8.00pm

14 Gŵyl y Sul Sbesial. Yr Egin, Heol y Coleg, Caerfyrddin.

2.00pm-3.30pm

18

07876 274 792


































Gorffennaf











12.00







bawb.


Caerfyrddin. 7.30pm


Croeso i bawb.























7.00pm


11.00am – 8.00pm


2.00pm-3.30pm

4

PONTARGOTHI

LLANGAIN








Codi Arian







Marwolaeth
























Marwolaeth















LLANGAIN

Codi Arian













Marwolaeth




















ar ein cenedl.




































bositif.”








ar ein cenedl.









































Hysbysewch yn CWLWM


yn ein papur bro.

Dyma’r telerau:


£80 y flwyddyn







17

























bositif.”

Hysbysewch yn CWLWM


yn ein papur bro.

Dyma’r telerau:


£80 y flwyddyn











ar ein cenedl.













































Hysbysewch yn CWLWM


yn ein papur bro.

Dyma’r telerau:


£80 y flwyddyn







6













Gwledig Pen-bre.
































Fe ddaeth tyrfa fawr i ganol Caerfyrddin ar ddydd Llun Gŵyl












at Rasus 2020.


Ras y Maer

Côr Seingar

Merched Blwyddyn 3 a 4

Rhedwyr y Ras Hwyl

Ar hyn o bryd mae’r côr yn ymarfer ar gyfer recordiad o

emynau fel casgliad arbennig ar gyfer Caniadaeth y Cysegr.

Rydym hefyd yn edrych ymlaen at ddathlu ein 15fed

flwyddyn fel côr! Cofiwch ddod draw i weld y côr yn canu

yng Ngŵyl Canol Dre fis Gorffennaf nesaf hefyd – disgwyl

‘mlaen yn fawr iawn.

Pencampwyr Cymru







Arholiadau



Criced




Cwtsh Myrddin












Ysgrifennwr medrus




Pencampwraig Cymru



2019.































Gwyn Evans (dde), gydag aelodau o hen deulu Ffos-y-gaseg oedd wedi dod o bell ac agos i ymuno â’r gynulleidfa sylweddol

ar gyfer yr oedfa.


FFYNNONDDRAIN

Dathlu Gwyl Ddewi yn Elim

Cafwyd noson ddiddorol a gwahanol wrth ddathlu Gŵyl

Ddewi yn festri Elim eleni. Croesawyd pawb at y byrddau

am swper gan Ann Walters, ysgrifennydd Cymdeithas y

Chwiorydd. Cyfeiriodd yn arbennig at y Maer a’r Faeres y

Cyng. Jeff ac Eirlys Thomas, a hefyd gynrychiolwyr Llyfrau

Llafar y deillion a’r cadeirydd Sulwyn Thomas. Cafwyd

gair pwrpasol a diddorol i agor y gweithgareddau gan y

Maer ac yna soniodd Rhian Evans am gyfraniad arbennig

y Llyfrau Llafar a bod y mudiad yn dathlu 40 mlynedd o

waith. Mwynhawyd gwledd wrth y byrddau a diolchodd

Ann i’r gwragedd am y bwyd

ac am eu gwaith. Wrth gyflwyno’r siaradwr gwadd

cyfeiriodd Ann at y llun dwylo o waith Aneurin, sydd

ar wal y festri, a gafwyd yn rhodd gan y teulu. Cafwyd

cyflwyniad hynod o ddiddorol gan Meirion, mab Aneurin,

sydd yn dilyn llwybr ei dad fel arlunydd. Rhoddodd

ddadansoddiad dadlennol o nifer o luniau’r ddau, gan

rannu cefndir ac arwyddocâd y cymeriadu yn y lluniau

a’r hanesion y tu ôl i hynny. Cafodd Meirion gymorth i

ddangos sleidiau gan ei nai Deio sydd yn un o blant Ysgol

Sul Elim, a’i briod Joanna sydd hefyd yn arlunydd. Llun

o’r capel a beintiwyd gan Joanna sydd ar glawr adroddiad

Elim eleni. Yn y llun a dynnwyd o’r gwahoddedigion a’r

gynulleidfa, y mae swyddogion y

gymdeithas chwiorydd, y Llywydd Anona Defis,

Ysgrifennydd Ann Walters a’r Trysorydd

Elisabeth Evans. Bu’r noson yn fodd i godi a chyflwyno

rhodd o £825 i waith llafar deillion.

CAERFYRDDIN

Clwb Cinio Meibion

Ar nos Wener olaf mis Mawrth daeth aelodau’r Clwb

Cinio, ynghyd â phartneriaid, i fwynhau eu cinio Dathlu

Gŵyl Dewi yng Nghlwb Rygbi'r Cwins. Roedd yno

wledd hyfryd yn eu haros a phawb yn canmol Kath a’r

gweinyddesau am ei ddarparu ac am baratoi’r ystafell

a’r byrddau yn briodol ar gyfer y noson. Diolch hefyd i

Geraint Roberts am osod baneri i addurno’r ystafell.

Offrymwyd y gras gan Alun Charles. Amrywiwyd ar yr

arferiad o siaradwr gwadd ar ôl y cinio, drwy gael noson

o adloniant. Roedd y cadeirydd, Brian Walters wedi

gwahodd y grŵp Ar Wasgar i’n diddanu. Criw o fechgyn

o ardal Pumsaint a’r cylch ydynt sy’n creu naws hwyliog

drwy eu caneuon a’u storiau ysgafn. Cafwyd amrywiaeth

eang o ganeuon ganddynt, rhai gwerin draddodiadol yn

ogystal â rhai ysgafn eu naws. Yn amlwg roedd pawb

wedi llwyr fwynhau’r noson. Codwyd £320 drwy raffl,

i’w gyflwyno i’r ‘Gwasanaeth Nam Synhwyrau Sir Gâr i

roi cymorth yn benodol i’r rhai sy’n dioddef o’r cyflwr

Retinitis Pigmentosa (R.P.). Mae Lowri Jones, un o’r

gweinyddesau, yn dioddef o’r cyflwr. Diolch i’r canlynol

am wobrau’r raffl: Kath a Mike, Clwb y Cwins; Bronwen

a Hywel Griffiths, Bronwydd; Brian a Helen Jones, Castell

Howell; Brian ac Ann Walters, Clunmelyn. Diolchodd

Brian Walters y cadeirydd i Ar Wasgar am adloniant

hyfryd, hefyd i gyfranwyr gwobrau’r raffl ac i Wyn Davies

yr ysgrifennydd am drefnu’r noson.

Oherwydd sefyllfa argyfwng coronafeirws, rhaid atal

cynnal cyfarfodydd y Clwb tan y bydd yn ddiogel i wneud

hynny. Am fanylion pellach, ffoniwch yr ysgrifennydd,

Wyn Davies ar 01267 237859

Dathlu Gwyl Ddewi yn Elim

11

EISTEDDFOD FACH CAPEL DEWI

Cafwyd noson hwylus dros ben yn Eisteddfod Fach 2020 gyda nifer fawr o blant a ieuenctid yn awyddus i gymryd

rhan yn y canu, llefaru, darllen ar y pryd, areithiau ar y pryd a chwarae offeryn. Diolch i’r beirniaid, Catrin Wyn

Hughes, Lowri Davies a Tanis Cunnick; yr arweinyddion Steffan Griffiths, Peter Bowen ac Helen Gibbon; cyfeilyddion

Geraint Rees ac Helen Gibbon am eu gwaith caled drwy’r nos. Llywydd y nos oedd Peter Bowen, cadeirydd Cyngor

Cymuned Llanarthne.

Cyflwynwyd tystysgrif i’r enillydd ym mhob cystadleuaeth yn ogystal â gwobr o £5 trwy garedigrwydd Cyngor Sir

Gâr, Cymdeithas Eisteddfodau Cymru a Chyngor Cymuned Llanarthne. Dyfernir Tarian Sialens McCall i’r rhai â’r nifer

mwyaf o dystysgrifau ar ddiwedd y noson ac eleni rhanwyd y darian rhwng Carwyn Axford a Beca Curry, Capel Dewi.

Darparwyd lluniaeth gan Mair Bowen. Mae Cymdeithas Gymuned Capel Dewi yn edrych ymlaen i weld pob un

flwyddyn nesaf eto.

Canlyniadau

Derbyn a Meithrin

Llefaru

Gwenllian Jones

Unawd

Gwenllian Jones

Blynyddoedd 1, 2

Llefaru

Unawd

Iwan Marc Thomas

Iwan Marc Thomas

Blynyddoedd / Years 3, 4

Llefaru

Gruffydd Rhys Roberts,

Unawd

Gwyn Llywarch, Llanddarog

Llawysgrifen Elen Lisle

Eitem offerynnol Gwyn Llywarch, Llanddarog

Blynyddoedd 5, 6

Llefaru

Beca Curry, Capel Dewi

Unawd

Bella Lima,

Llawysgrifen Beca Curry, Capel Dewi

Arlunio

Beca Curry, Capel Dewi

Eitem offerynnol Beca Curry, Capel Dewi

Cynradd

Darllen ar y pryd Gwyn Llywarch, Llanddarog

Deuawd Cari a Ffion

Araith ar y pryd Nia Thomas, Nantgaredig

Sgen Ti Dalent Awen, Nia a Beca

Blynyddoed 7, 8, 9

Llefaru

Gwenan Morris

Unawd

Celyn Richards

Deuawd Celyn a Gwenllian

Darllen ar y pryd Gwenllian Jones

Araith ar y pryd Gwenllian Jones

Eitem offerynnol Gwenno Evans

Blynyddoedd 10, 11 a 12

Llawysgrifen Megan Bryer

Darllen ar y Pryd Carwyn Axford

Araith ar y pryd Carwyn Axford

Eitem offerynnol Carwyn Axford

Uwchradd

Sgen Ti Dalent

Celyn Richards

Dros 18

Llawysgrifen

Arlunio

Sgen Ti Dalent

Agored

Darllen darn heb

atalnodi

Canu Emyn

Parti rhwng 4 a 12

mewn nifer

Côr, dros 12

mewn nifer

Dweud Joc

Helen Gibbon,

Enid McCall,

Aled Thomas, Caerdydd

Carwyn Axford

Carys Richards

Pedwarawd Caerdydd

Côr Caerdydd

Carwyn Axford

Llên

Brawddeg -

CYNEFIN Gaenor M Jones, Church Village

Gorffen Limerig

Gaenor M Jones, Church Village

Sentence – CYNEFIN

Gaenor M Jones, Church Village

Completing the Limerick

Delyth Lewis, Llangwyryfon

Côr Caerdydd

Côr Seingar

Carwyn Axford a Beca Curry gyda Tarian Sialens McCall.

Hefyd yn y llun mae’r llywydd Peter Bowen, cadeirydd Cyngor

Cymuned Llanarthne a’i wraig Mair; beirniaid: Catrin Wyn

Hughes a Lowri Davies; cyfeilyddion: Geraint Rees ac Helen

Gibbon a’r ysgrifenyddes Enid McCall.

Nid oedd y beirniad amrywiaeth Tanis Cunnick a’r arweinydd

cyntaf, Steffan Griffiths yn gyfleus pan dynnwyd y llun.

Yr Hen Ysgol dan ei sang, ac yn gwrando yn ddiwyd ar

feirniadaeth Catrin Wyn Hughes.

12

Enid McCall yn derbyn

rhodd oddi wrth Iwan

Evans, Uwch Olygydd

Cwlwm. Bu Enid yn

ohebydd lleol ac yn

dosbarthu’r papur yn y

pentref bob mis ers tua

35 mlynedd.

Ennillwyr Tarian Sialens McCall eleni

oedd Carwyn Axford a Beca Curry.

Hefyd yn y llun mae’r llywydd Peter

Bowen, cadeirydd Cyngor Cymuned

Llanarthne; Helen Gibbon ac Enid

McCall sydd wedi gweithio’n ddyfal

yn trefnu a chynnal yr Eisteddfod

Fach am dros 20 mlynedd.

Gwirionedd

Gwirionedd yw cyfrol gyntaf o ryddiaith Elinor Wyn

Reynolds – merch o’r dre ac un o Olygyddion Papur Bro

Cwlwm. Meinir Garnon James fu’n ei holi.

Cyfrol roedd rhaid i ti ei hysgrifennu oedd hon, yntefe?

Wel, mae’n teimlo felly erbyn hyn. Fe yrrodd rhywbeth i fi

sgrifennu’n bendant achos nawr, pan wy’n edrych ’nôl, alla

i ddim â chredu mai fi sgrifennodd hi. Fe ddaeth rhyw egni

o rywle i ’ngyrru i mlaen. Bu farw fy nhad, John Reynolds,

ar yr un penwythnos ag y gorffennais i fy nghyfnod gyda

gwasg Gomer. Doeddwn i ddim eisiau gorffen gweithio

gyda Gomer ond drwy gyfres o ddigwyddiadau anffodus,

daeth cyfnod yr adran gyhoeddi fel ag yr oedd hi i ben.

Gorffennais fy ngwaith ar brynhawn dydd Gwener, a bu

farw fy nhad ar fore Sul. Roedd gen i waith arall i fynd

iddo, sef fel swyddog cyhoeddiadau gydag Undeb yr

Annibynwyr Cymraeg, es i i fy ngwaith newydd ar fore

Llun gan esbonio y byddai’n rhaid i mi drefnu angladd. Ar

ôl y cyfnod limbo rhyfedd yna sydd rhwng marwolaeth ac

angladd, roedd yn rhaid mynd i’r gwaith a pharhau i fyw,

er fy mod i’n cael hynny’n beth rhyfedd iawn i’w wneud.

Dechreuais gydag Undeb yr Annibynwyr ac roedd pawb

yn raslon a hyfryd, ond roeddwn i’n ddiangor, wedi colli

dau beth pwysig, ac wyddwn i ddim beth i wneud â fi fy

hun.

Digwydd i mi weld Rhestr Testunau’r Eisteddfod

Genedlaethol a gweld mai testun y Fedal Ryddiaith oedd

‘Ynni’ ar gyfer Eisteddfod Genedalethol Caerdydd 2018.

Pan fu farw ’nhad, bu farw gyda’r fath egni, ac yna yn

sydyn ... wel, i ble’r aeth yr egni hwnnw, gwedwch?

Roeddwn i’n gwybod bod yn rhaid i fi ysgrifennu! Roedd

gen i rywbeth i anelu ato, doedd dim rhaid i neb wybod ...

Ac felly, prynais lyfr nodiadau a dechrau cadw nodiadau

o’r holl deimladau a’r holl feddyliau roeddwn i’n eu cael,

cadw cofnod o’r pethau oedd yn digwydd, yr hyn glywais

i, pob dim. Roedd gen i ffocws nawr a rhywbeth i’w

wneud.

Ar ddiwedd bob dydd, bydden i’n mynd mas i gerdded

drwy strydoedd Caerfyrddin liw nos, ac roedd y broses

fecanyddol honno’n rhyddhau fy meddyliau, yn fy

ngalluogi i i gael trefn ar bethau. Yn y nos hefyd y ces

i’r syniad y bysen i’n gweld ’y nhad wrth gerdded yn y

nos. Roedd rhan gyntaf y nofel yn ymwneud â dweud

hanes ei farwolaeth, yr ail ran yn trafod yr angladd ac yn

y drydedd ran, roedd e’n crwydro strydoedd Caerfyrddin

ac yna fydden i’n ei weld e yno, yn y nos, ac yn sgwrsio

ag e. Roedd yn ffordd i fi ei gadw fe’n fyw am ychydig yn

hirach.

Roeddwn i’n gwybod beth oedd diwedd y stori hefyd (er

nid stori yw hi mewn gwirionedd, jyst profiad) sef pan

fydden ni’n arllwys llwch ’nhad i ddŵr nant Iân uwchben

Ton Pentre yn y Rhondda – dyna oedd ei ddymuniad e –

ac y byddai egni ei enaid yn cael ei ryddhau i’r bydysawd.

Off â fi ’te ...

Bydden i’n ysgrifennu fesul paragraff, ac adeiladu’r profiad

frawddeg wrth frawddeg, fel pwytho cwilt clytwaith.

Roedd gen i tan ddiwedd Tachwedd i ysgrifennu 40,000

gair, a dyna ble’r oeddwn i’n ychwanegu mil ar fil o eiriau

... 20,000 ... 25,000 ... 30,000 ... nes cyrraedd 38,000 gair

a dod i stop. Posto’r gyfrol i’r steddfod ... wnes i ddim

ennill, Llyfr Glas Nebo enillodd ac mae honno’n gyfrol

ysgubol, ond fe gefais feirniadaeth dda ac o’r herwydd fe

benderfynais ei chyhoeddi hi. A dyma ni.

Pryd ddewisaist di’r teitl a beth yw ei arwyddocad?

O’n i’n gwbod yn reit gynnar yn y broses ysgrifennu beth

oedd y teitl i fod, sef Gwirionedd. Mae’r gair yn dod o

gerdd Waldo Williams, ‘Y Tangnefeddwyr’, cerdd sy’n sôn

am fomio Abertawe adeg yr Ail Ryfel Byd, ynddi mae’r

cwpled:

‘Mae Gwririonedd gyda ’nhad

Mae Maddeuant gyda ’mam.’

Roedd fy nhad yn ddyn o egwyddor a gredai mewn

gwirionedd. Roedd yn gyfreithiwr o ran ei waith ac yn

credu yn y gyfraith a chyfiawnder. Dyn a ddywedai’r

gwirionedd oedd fy nhad. Roedd y gerdd hon a’r cwpled

hwn yn golygu llawer iddo fe hefyd, achos mae ‘Mae

Maddeuant gyda ’mam’ wedi’i gerfio ar garreg fedd ei fam

yntau a phan ddaw’r amser, mi fyddwn ni’n ychwanegu,

‘Mae Gwirionedd gyda ’nhad’ i’r un garreg fedd o dan

enw ei fam.

Roeddwn i hefyd yn ymwybodol fy mod i am ysgrifennu fy

‘ngwirionedd’ fy hun wrth gofnodi’r profiad hwn. Dyma

oedd fy fersiwn i o brofiad rhiant yn marw (yn enwedig

yr ail riant), oherwydd roeddwn i hefyd yn ymwybodol

bod y profiad hwn yn un y byddai’r rhan fwyaf ohonom

yn mynd drwyddo’n hwyr neu’n hwyrach, y byddai pobl

eraill yn profi pethau’n debyg ac eto’n wahanol hefyd.

Dywedodd y grŵp, y Manic Street Preachers, ‘This is my

truth, now tell me yours.’ Roedd y geiriau hyn yn atseinio

yn fy mhen i hefyd. Dyma fy ngwirionedd i.

Profiad emosiynol oedd ei darllen, felly sut oeddet ti’n

ymdopi wrth ysgrifennu a thwy’r broses olygu?

13

14

Gorffennaf




bawb.


Caerfyrddin. 7.30pm


Croeso i bawb.























7.00pm


11.00am – 8.00pm


2.00pm-3.30pm

LLANGYNN

NEBO

Dyma sefyll yno gyda’r cludw

Murray Walker yn fy mhen

‘Champion the Wonder Hors

Gallaf rifo nifer yr emynau

Mae cymaint o emynau arbe

Edrychwch ar eiriau 758 i fyn

mae nifer o rai eraill. Os ydyc

chewch chi ddim gwell na Ben

Sanctus allan o Requiem, Fau

a byddwch yn ymlacio ac yn

Cofiwch mai rhywbeth byw

berffaith -ond sy’n aros amda

Tripledi Newydd

Cafwyd newyddion bendige

newydd i’r byd, ac yn benodo

Mae eu hefeilliaid, Lliwen a

Brychan Rheon a Nyfain Alaw

yn iach. Llongyfarchiadau en

â’r tri ac yn dymuno’r gorau i

Pwyllgor Apêl Llangynnwr: E

Daeth criw bywiog o bobl a

29ain o Ebrill yn Ysgol Llangy

chyrraedd ein targed ar gyfe

drigolion Llangynnwr ymuno

yn Ysgol Llangynnwr am 7.30

Dydd Gŵyl Mai a’r Ras Hwya

Yn ôl yr arfer bu’r Gymdeith

eleni i’r digwyddiadau a bu’r

Enillwyr y ras oedd: 1af Morg

Gysur Cledwyn Williams. Dio

yn arbennig am gefnogaeth

Gymdeithas ac Elusennau Lle

Gwellhad Buan

Mae aelodau Nebo yn dym

dreuliodd gyfnod yn yr ysbyt

RHIFYN Gorffennaf/Awst

Deunydd i Siop y Pentan erbyn

22 Mehefin

e-bostiwch:



Lywodraeth Cymru

HYSBYSEBION

Eldeg Rosser

01267 221 520

YSGRIFENNYDD

Hanna Hopwood

DOSBARTHU

Margaret ac Elwyn Griffiths

(01267) 234685

GWEFAN a MARCHNATA

Lowri Johnston

PROFLENNI

Alun Charles

Janice Williams

Lowri Lloyd

Fflur Dafydd

Catrin Howells Lloyd

GOSOD

Betsan Haf Evans

www.celfcalon.cymru

ARGRAFFU

Gwasg Gomer

LLYWYDD ANRHYDEDDUS


PANEL GOLYGYDDOL

Ceri Wyn Davies

Terwyn Davies

Nerys Defis

Helen Evans

Ioan Wyn Evans

Iwan Evans

Helen Gibbon


Mererid Hopwood

Gwawr Lewis

Elinor Wyn Reynolds

Sioned Snelson

GOLYGYDD Y MIS

Iwan Evans

Gorffennaf





bawb.


Caerfyrddin. 7.30pm


Croeso i bawb.























7.00pm


11.00am – 8.00pm


2.00pm-3.30pm

LLANGYNN

NEBO

cerddoriaeth y rhaglen rasio

Dyma sefyll yno gyda’r cludw

Murray Walker yn fy mhen

‘Champion the Wonder Hors

Gallaf rifo nifer yr emynau

Mae cymaint o emynau arbe

Edrychwch ar eiriau 758 i fyn

mae nifer o rai eraill. Os ydyc

chewch chi ddim gwell na Ben

Sanctus allan o Requiem, Fau

a byddwch yn ymlacio ac yn

Cofiwch mai rhywbeth byw

berffaith -ond sy’n aros amda

Tripledi Newydd

Cafwyd newyddion bendige

newydd i’r byd, ac yn benodo

Mae eu hefeilliaid, Lliwen a

Brychan Rheon a Nyfain Alaw

yn iach. Llongyfarchiadau en

â’r tri ac yn dymuno’r gorau i

Pwyllgor Apêl Llangynnwr: E

Daeth criw bywiog o bobl a

29ain o Ebrill yn Ysgol Llangy

chyrraedd ein targed ar gyfe

drigolion Llangynnwr ymuno

yn Ysgol Llangynnwr am 7.30

Dydd Gŵyl Mai a’r Ras Hwya

Yn ôl yr arfer bu’r Gymdeith

eleni i’r digwyddiadau a bu’r

Enillwyr y ras oedd: 1af Morg

Gysur Cledwyn Williams. Dio

yn arbennig am gefnogaeth

Gymdeithas ac Elusennau Lle

Gwellhad Buan

Mae aelodau Nebo yn dym

dreuliodd gyfnod yn yr ysbyt

RHIFYN Gorffennaf/Awst

Deunydd i Siop y Pentan erbyn

22 Mehefin

e-bostiwch:



Lywodraeth Cymru

HYSBYSEBION

Eldeg Rosser

01267 221 520

YSGRIFENNYDD

Hanna Hopwood

DOSBARTHU

Margaret ac Elwyn Griffiths

(01267) 234685

GWEFAN a MARCHNATA

Lowri Johnston

PROFLENNI

Alun Charles

Janice Williams

Lowri Lloyd

Fflur Dafydd

Catrin Howells Lloyd

GOSOD

Betsan Haf Evans

www.celfcalon.cymru

ARGRAFFU

Gwasg Gomer

LLYWYDD ANRHYDEDDUS


PANEL GOLYGYDDOL

Ceri Wyn Davies

Terwyn Davies

Nerys Defis

Helen Evans

Ioan Wyn Evans

Iwan Evans

Helen Gibbon


Mererid Hopwood

Gwawr Lewis

Elinor Wyn Reynolds

Sioned Snelson

GOLYGYDD Y MIS

Iwan Evans







Marwolaeth


















































bositif.”

17







ar ein cenedl.




































bositif.”















Hysbysewch yn CWLWM


yn ein papur bro.

Dyma’r telerau:


£80 y flwyddyn





















Hysbysewch yn CWLWM


yn ein papur bro.

Dyma’r telerau:


£80 y flwyddyn






17


















Hysbysewch yn CWLWM


yn ein papur bro.

Dyma’r telerau:


£80 y flwyddyn

















at Rasus 2020.


Rhedwyr y Ras Hwyl

Mae gan yr athronydd Americanaidd dylanwadol Noam

Chomsky ddamcaniaeth am drafodaeth wleidyddol

ddemocrataidd fodern, lle mae ochrau gwrthgyferbyniol yn

gwneud llawer o sŵn dros faterion gwleidyddol ond ar yr

un pryd yn cydfynd â’r sefyllfa wleidyddol. Roedd hyn yn

sicr yn wir yn ystod y blynyddoedd Llafur Newydd pan aeth

Tony Blair a Gordon Brown ati i weithredu polisïau roedd

y Torïaid yn fwy na pharod i’w croesawu, gan gynnwys

preifateiddio a rheoleiddio ysgafn. Does dim rhyfedd felly

eu bod yn cael eu galw’n feibion Thatcher.

Ers cael fy ethol, rwyf wedi colli cyfrif ar nifer y pleidleisiau

ar brif faterion y dydd, fel diwygio lles, llymder trwy bolisi

gwario, Trident, ac ymyrraeth dramor, lle mae Llafur wedi

cefnogi polisïau a oedd yn y bôn yn rhai Torïaidd.

Etholwyd Jeremy Corbyn yn Arweinydd Llafur ar sail

ymgyrch lle byddai’n gosod gwahaniaeth clir yn erbyn

consensws asgell dde San Steffan. Mae’n debyg bod Corbyn

yn gyfarwydd â gwaith Chomsky, gystal os nad yn well na fi,

ac felly mae wedi bod yn ddiddorol iawn i ddilyn strategaeth

Brexit y blaid Lafur dros y misoedd diwethaf.

Mewn gwirionedd mae gan Lafur union yr un polisi Brexit

â’r Torïaid. Ei brif nod, wrth gwrs, yw defnyddio’r argyfwng

presennol fel ffordd o orfodi Etholiad Cyffredinol. Byddai

hynny’n ymarfer dibwrpas oherwydd ar Brexit nid oes

modd gwahaniaethu rhwng sefyllfa’r ddwy brif blaid. Yr unig

wahaniaeth rhyngddynt yw’r geiriau - a fydd polisi masnach

y Wladwriaeth Brydeinig gyda’r bloc masnachu mwyaf

pwerus a phroffidiol yn y byd, sef yr Undeb Ewropeaidd, yn

seiliedig ar bartneriaeth tollau neu undeb tollau.

O ystyried y polisïau Torïaidd a Llafur mae’n anodd deall

pam nad ydynt wedi llofnodi cytundeb eto, ond mae’r

ddadl Brexit rhyngddynt bellach yn llawer mwy am sefyllfa

wleidyddol yn hytrach na pholisi.

Mae’r rhai sydd ar adain eithafol y blaid Dorïaidd a Nigel

Farage, yn galw am ddim trefniant o unrhyw fath ag Ewrop.

Maent yn gwneud hynny gan wybod y byddai cynhyrchwyr

Cymru’n cael eu taro’n ddifrifol gyda’r holl ganlyniadau

i swyddi a safonau byw ein gwlad. Mae asesiadau’r

Llywodraeth Brydeinig ei hun yn dangos degawd pellach o

doriadau i fuddsoddi cyhoeddus. Prin y credaf fod y math

hwn o hinsawdd economaidd yn debygol o fynd i’r afael â›r

dicter sy’n gyrru’r don o asgwrn cefn asgell dde sydd, wrth

gwrs, yn rheswm pam eu bod yn ei wthio. Mae angen pobl

ddig ar ‘populism’ asgell dde, ac mae chwalu safonau byw

pobl yn un ffordd o greu ac ysgogi llawer o bobl ddig. Mae

hyn yn beryglus ac yn rhywbeth y dylid ei herio’n syth.

Fodd bynnag, mae sefyllfa Brexit Llafur wedi agor drws

i aileni Nigel Farage. Mae cyfansoddiad y Blaid Brexit







Arholiadau



Criced




i

i

i














Mae capel diarffordd Pant-teg ger Felin-wen yn un o achos

o flynyddoedd yn ôl i eleni, ac un o’i meibion enwocaf yw


Ar nos Sul 12 Mai cynhaliwyd oedfa arbennig iawn i ddath

Jones a’i fab yntau Christopher. Cafwyd yr hanes am fagw

Cydwybodol adeg y Rhyfel Byd Cyntaf gan Mary Howell, cyn

yrfa fel cenhadwr – y cyfan i gyfeiliant nifer o sleidiau ar y s


Yn y llun isod gwelir Dr Philip Jones yn y canol, gyda’i fab y

Gwyn Evans (dde), gydag aelodau o hen deulu Ffos-y-gaseg

ar gyfer yr oedfa.


Yn yr hen lun isod mae J.T.Jones gyda’i ail wraig y genhades

wraig gyntaf, Emily Bowen o Borth Tywyn yn Madagascar y

Roedd yr achlysur ym Mhant-teg yn arbennig o berthnasol

2018-19 ar gyfer prosiectau ym Madagascar, ac i nodi bod

sion hynaf yr Annibynwyr yn Sir Gâr. Fe’i sefydlwyd union 350

’r Parchg John Thomas Jones o fferm Ffos-y-gaseg, a aeth yn

hlu bywyd y cenhadwr, a hynny yng nghwmni ei fab Dr Philip

raeth J.T. a’i gyfnod caled mewn carchar fel Gwrthwynebydd

i’r Parchg Emyr Gwyn Evans ac Angharad Jones roi braslun o’i

grin fawr. Yna, adroddodd Dr Jones straeon o’i adnabyddiaeth

tu ôl iddo, y Parchg Emyr Lyn Evans (chwith) a’r Parchg Emyr

oedd wedi dod o bell ac agos i ymuno â’r gynulleidfa sylweddol

g

Ffrengig Madeleine Hipeau, a’u plant Philip a Lilian. Bu farw ei

n 1926.

gan fod Undeb yr Annibynwyr yn cynnal apêl ariannol fawr yn

200 mlynedd ers i genhadon o Sir Gâr a Cheredigion fynd â’r

efengyl Gristnogol am y tro cyntaf i’r ynys anferth honno ger

arfordir dwyreiniol cyfandir Affrica. Er mwyn darparu’r Beibl

yn iaith pobl Madagascar, rhoiodd David Griffiths o Wynfe

ffurf ysgrifenedig i’r Falagaseg, a oedd yn iaith lafar, a thrwy

hynny undod i’r genedl.

Roedd y broses ysgrifennu yn un emosiynol i fi hefyd.

Sawl gwaith lefes i dros fy nghyfrifiadur ... Ond roedd yr

ysgrifennu yn rhoi rhywbeth i fi ganolbwyntio arno fe yn

ystod y broses o ddygymod â marwolaeth Dad. Roedd

hefyd yn ffordd i fi arllwys fy nheimladau i amdano fe

lawr ar bapur er mwyn gweud wrtho fe gymaint o’n i’n

ei garu fe, pa mor sori o’n i am fod yn rybish, a pha mor

sori o’n i nad o’n i’n gallu gwneud pob dim yn iawn ar ôl i

Mam farw. Fuodd e fyw am wyth mlynedd yn rhyfeddol,

ond roedd e’n unig ac yn hynod drist hebddi. Fe deimles

i mai dyma’r unig ffordd oedd gen i i wneud synnwyr o fy

holl emosiynau. Roedd ysgrifennu yn gwneud i fi deimlo’n

dda, yn gwneud i fi deimlo ’mod i’n gwneud cyfiawnder

â’r dyn hyfryd yma, ac â Mam hefyd – dau o bobl orau’r

byd (ond, wel fe fysen i’n gweud hynny ...).

Ond wy’n gwbod hefyd bod wherthin yn bwysig, ac

mae’r gyfrol yn ddoniol mewn mannau hefyd, yn sili hyd

yn oed. Roedden ni’n chwerthin fel teulu drwy’r adeg,

yn tynnu coes a neud jôcs, roedd hynny’n gorfod bod yn

rhan o’r gyfrol.

Ac wrth gwrs, roeddwn i’n cael siarad ag e yn y stori,

yn dechnegol roedd e’n dal i fod yn fyw felly. Fe roiodd

hwnna lawer o gysur i fi. Pytiau o sgyrsiau gawson ni

gyda’n gilydd dros y blynhyddoedd yw’r sgyrsiau gyda

’nhad yn y llyfr ar y cyfan, pethe bach di-bwys, pethe

di-ddim, ond pethe sy’n dangos agosatrwydd a chariad

teuluol, gobeithio. Wy’n teimlo y ces i ’nhad am 6 mis

ecstra o fywyd, sy’n fargen.

Roedd yn bwysig i fi blethu’r ffeithiol gyda ffantasi yn y

gyfrol, mae’r stori’n wir, ond dyw hi ddim yn wir hefyd.

Mae galaru yn boenus o bersonol. Ydyn ni’r Cymry yn

gyndyn i drafod ein profiadau yn agored?

Wy’n meddwl ein bod ni’n reit dda ar drafod galar yng

Nghymru, ac yn enwedig yn Gymraeg. Mae barddoniaeth

yn bwysig i ni, ac yn hynny o beth mae cerddi yn medru

rhoi mynegiant i ni ar gyfer y teimladau ofnadwy sy’n

golchi droston ni. Mae hiraeth yn beth mawr i ni Gymry

hefyd.

Peidiwch anghofio, os ydyn ni’n galaru, bod hynny’n

brawf i ni garu hefyd, achos mae’r galar yn dystiolaeth o

faint ein cariad ni. Dylai hynny fod yn gysur rhyfedd i ni.

Efallai mai’r hyn rydyn ni’n ei gael yn anodd i’w drafod yw

marwolaeth ei hun. Dyna pam roeddwn i am ddisgrifio

sut bu farw fy nhad. Roeddwn i am i bobl deimlo eu bod

nhw wedi bod yn dyst i rywbeth anferthol wrth ddarllen.

Roeddem ni’n tri yno, fi a ’nau frawd, ac roedd hynny’n

fraint. Dydyn ni ddim yn trafod marwolaeth, ac mae

angen i ni wneud.

Pwy sydd wedi dylanwadu fwyaf arnat fel llenor a

bardd?

O ran ysgrifennu’r gyfrol hon, mi fysen i’n dweud bod

Tony Bianchi wedi dylanwadu ar yr arddull. Roedd Tony’n

llenor ardderchog. Bues i yn angladd Tony, ddim yn hir

wedi i ’nahd farw, ac roedd hynny’n brofiad dyrchafol. O

ran dylanwadau eraill ar y gyfrol, roedd stori fer swrreal

Will Self, ‘The North London Book of the Dead’ (ble mae

dyn yn cwrdd â’i fam ar ôl iddi farw a dod i ddeall bod

pawb sy’n marw yn Llundain yn cael eu symud i ran arall

o’r ddinas) a chyfrol ryfedd o effeithiol Max Porter, Grief

is the Thing with Feathers (am ddyn y mae ei wraig yn

marw a daw brân i fyw i’w dŷ am gyfnod, mae’r frân yn

ddiredus a drygionus).

Yn Gymraeg hefyd, mae Un Nos Ola Leuad yn ddylanwad

mawr, yr ysgrifennu uniongrychol, cyflym y mae Caradog

Prichard yn ei wneud yn y person cyntaf. Y mae yna

wirionedd anferthol yn y gyfrol honno. Dylanwadodd y

gyfres deledu Fleabag ar y ffordd roeddwn i am ddweud

y stori hefyd, y ffordd uniongyrchol di-lol o rannu profiad

jyst rhwng dau, un person yn dweud yr hanes wrth un

arall.

Y mae mwy o ddylanwadau hefyd wy’n siŵr. O ran

barddoniaeth, pobl fel Menna Elfyn yn Gymraeg, yn

Saesneg: Maya Angelou, Emily Dickinson, Linda France,

y Mersey Poets (Brian Patten, Roger McGough, Adrian

Henri). Mae mwy, mwy, mwy ond alla i ddim meddwl

nawr ... Ond mae darnau bach o ddylanwadau yn dod

o bob cwr, bob dydd a thrwy’r amser, dyna sy’n gwneud

ysgrifennu yn brofiad mor ddiddorol, mae pob dim yn

medru bod yn ddylanwad.

Mae comedïwyr stand-yp yn ddylanwadol hefyd,

rhywbeth i’w wneud â’r delivery ... ac wy’n caru jôc dda.

Ydy’r ail nofel ar y gweill? Rhanna’r gyfrinach gyda

darllenwyr Cwlwm.

Olreit, wy’n folon gweud, ond dim ond wrth ddarllenwyr

y Cwlwm, iawn? Pidwch gweud wrth neb arall ... addo?

Mae gen i syniad am nofel ... mae hi’n wahanol i

Gwirionedd. Wy’n dal yn y broses feddwl ar hyn o bryd

ac yn gwneud tipyn o waith darllen ... Ond fe alla i weud

wrth ddarllenwyr y Cwlwm fy mod i wedi prynu llyfr

nodiadau eisoes, felly lwc owt!

Fel merch o Gaerfyrddin, disgrifia’r dref mewn 3 gair.

Alla i ddewis tri set o dri gair? Ife cafflo yw hwnna?

Dyma nhw: Jyst digon mawr. Eitha da wir. Ma popeth

yma.

07876 274 792

































Newyddion y Dre

gydag Alun Charles

D

M

G

07876 274 792

































Newyddion y Dre

gydag Alun Charles

D

M

G

PONTARGOTHI

L








C

C

N

o

yn

D

C

Marwolaeth


















Yn

B

ca

ch

P

P

M

Tr

Eb

Fi

a

gw

N

a’

G

C

o

“M

yn

yn

PONTARGOTHI

LLANGAIN








Codi Arian







Marwolaeth















Marwolaeth




LANGAIN

di Arian



r Bont-faen ac Arberth, ac Evans & Wilkins, Caerfyrddin ac










ar ein cenedl.
















M

i c

Yn

gy

rh

i

By

Aw

D

m

rh

Pa

he

gw


Y







arwolaeth


















































bositif.”

A

D

m

r

P

h

g

H

B

y

D

⅛

£

¼

½

T

A

LLANGAIN

odi Arian
















ar ein cenedl.




















M

i

Y

g

r

i

B

A

D

m

r

P

h

g

H

B


Y













Gwledig Pen-bre.























F

y

y

y

M

R

o

b

c

a

d

y

a


R

Côr Seingar

A

e

R

fl

y

‘

Pencampwyr Cymru

d

a

g

fl

fl

S

A

P

e

C

L

c

B

Cwtsh Myrddin












Ysgrifennwr medrus




C

G

B

isgyblion sydd â’u gwaith wedi ei enwebu ar gyfer gwobrau

rloesedd Cyd-bwyllgor Addysg Cymru. Fe enwebwyd

waith Harri Jones, Iestyn McAvoy a Cian Woodward o

wyddyn 13; gwaith Harri Griffiths ac Alisha Davies o

wyddyn 12 a gwaith Laurie Thomas, Bedwyr Thomas a

teffan Howells o flwyddyn 11 – pob lwc iddynt i gyd.

rholiadau

ob lwc i ddisgyblion blwyddyn 11, 12 a 13 sydd ynghanol

u harholiadau allanol ar hyn o bryd.

riced

longyfarchiadau i dîm criced blwyddyn 10 am ennill

ystadleuaeth Lord Taverner yn ddiweddar.

wystfilod Bro Myrddin







yrfa fel cenhadwr – y cyfan i gyfeiliant nifer o sleidiau ar y sgrin




ar gyfer yr oedfa.


Jobyn o Waith – Meleri Brown, Hafan Holistaidd

Mae Meleri Brown yn cynnig

triniaethau holistaidd yn ei

chartref yn Nebo ger Llanpumsaint.

Yn ogystal mae Miss Meleri yn

gweithio yn Ysgol Gynradd Cynwyl

Elfed ac yn yrrwr tacsi fel aml i

fam i’w merched Sara a Cerys gan

eu cludo i CffI Cynwyl neu Aelwyd

Hafodwenog, Dawnswyr Talog.

Hi wnaeth sefydlu meithrinfa Y

Gamfa Wen ac mae ganddi radd

Blynyddoedd Cynnar. Erbyn hyn

mae’n ffermio defaid gyda Mathew

ei gŵr ac mae’r teulu cyfan yn

cydweithio adeg wyna ac yn cael

llwyddiant yn cystadlu mewn sioeau. Digon i’w wneud

felly ond gyda’r merched erbyn hyn yn eu harddegau,

dyma Meleri yn penderfynu mynd ati i wneud rhywbeth

oedd wedi bod o ddiddordeb iddi erioed.

Pam wnest di benderfynu mynd i faes Adweitheg a

thriniaeth holistaidd?

O’n i’n gweld bod lot o bobl ifanc tua’r un oedran â’m

merched i yn gorfod mynd at y doctor am eu bod nhw

dan straen a chael tabledi antidepressents er mwyn delio

gyda’r broblem. O’n i’n meddwl bod rhaid bod ffordd arall

i helpu. Hefyd o’n i’n gweld bod mwy a mwy o bobl yn troi

at y math yma o therapi ar gyfer gwahanol broblemau.

Roedd diddordeb ‘da fi yn y math hwn o beth ers i mi gael

triniaeth adweitheg pan o’n i yn feichiog ac fe wnaeth fy

mhwysau gwaed ostwng. Dyw’r triniaethau yma ddim yn

disodli meddyginiaeth ond rwy’n teimlo y byddai’n dda

pe bai pobl yn trial ffordd naturiol o ddelio gyda problem

yn hytrach na meddwl mai tabledi yw’r unig ateb.

Sut oedd mynd ati i hyfforddi ar gyfer gwneud y gwaith?

Nôl ym mis Tachwedd 2018 fe ddechreuais ar gwrs

hyfforddi oedd yn cael ei gynnal yn Nghaerfyrddin ac

erbyn hyn rwy wedi cymhwyso i fod yn aelod o’r AOR

sef yr Association of Reflexologists. Fydden i yn cael

hyfforddiant un penwythnos bob mis am flwyddyn,

yn creu portffolio ac yn cael asesiad misol pan fyddai

rhywun dieithr yn dod ata i a finne yn gorfod canfod pa

broblemau oedd ganddyn nhw.

Mae’r hyfforddiant yn swnio’n drwm.

Ydy ond o’n i wrth fy modd. Doedd e ddim yn teimlo fel

gwaith o gwbl. O’n i’n joio.

Beth oedd y cam nesa?

Dyma addasu ystafell wely sbâr ar gyfer derbyn clientiaid.

Pa driniaethau wyt ti’n eu cynnig?

Adweitheg yn bennaf. Mae pwyntiau penodol ar y traed

- pressure points - ac os oes gwendid unrhyw le yn y corff

mae’r rhain yn teimlo fel bybls a dyna sut yr ydw i’n gallu

dweud beth sy’n bod ar rhywun. Wrth weithio ar rhain

dros amser fe fyddan nhw yn mynd gan fod y llif drwy’r

corff yn gwella. Yr hyn sy’n digwydd yw bod lymph yn y

corff yn symud . Er enghraifft os oes penglin tost gyda

rhywun, bydden i’n gweitho ar pressure point y benglin

15

ar y droed. Ond gall yr hyn oedd yn

atal y llif yn y benglin symud i rywle

arall felly mae’n rhaid ei ddilyn.

Mae’r corff i gyd wedi ei mapio ar y

droed.

Rwy hefyd yn cynnig reici, tylino pen Indiaidd (Indian

head massage), tylino aromatherapi, a therapi thermoclustiol

(ear candling). Rwy hefyd wedi gwneud

hyfforddiant ychwanegol er mwyn gofalu am berson trwy

ei beichiogrwydd ac am chwe mis ar ôl geni.

Pa mor effeithiol wyt ti’n ei feddwl yw’r math yma o

driniaeth?

Mae’r driniaeth yn gweithio am ei fod yn galluogi person

i ymlacio. Rwy wedi llwyddo i helpu merched oedd yn ei

chael hi’n anodd i feichiogi. Rwy hefyd yn teimlo ei fod yn

help mawr i bobl ifanc sy’n bryderus ac yn teimlo pwysau

cymdeithasol neu oherwydd gwaith ysgol drwy ymlacio’r

ymenydd a’r system nerfau. Mae iechyd meddwl yn

bwysig ac yn cael cryn sylw erbyn hyn. Mae teimlo’n

bryderus yn gallu arwain at symtomau corfforol ond mae

ymlacio’r meddwl yn medru lleihau’r rhain.

Tua faint o glientiaid sy’n dod i’r Hafan Holistaidd

Rwy’n gweld tua 20 o bobl ar hyn o bryd. Mae’r oedran

yn amrywio o bedair oed i rai yn eu wythdegau. Does dim

dal pam eu bod nhw yn dod yma . Mae rhai yn dioddef

poen corfforol , rhai yn teimlo’n isel a rhai â dim byd yn

bod ond yn elwa o gael cwta awr dawel yn canolbwyntio

arnyn nhw eu hunain.

Beth yw dy hoff beth am yr hyn yr wyt ti’n ei wneud?

Rwy’n teimlo fy mod i’n gallu helpu rhywun arall. Rwy’n

falch clywed bod rhywun yn gwella . Weithiau pan rwy’n

gweld rhywun am y tro cyntaf dwi ddim yn siwr os fydda i

yn gallu helpu. Ond ar ôl efallai’r pedwerydd neu pumed

ymweliad a bydd rhywun yn dweud eu bod nhw heb

teimlo cystal ers blynydde rwy mor hapus.

Fe wnaeth ateb Meleri i’r cwestiwn ola yn ddangos pa

mor arbennig yw Miss Meleri fel person. Doedd dim

son am arian poced ychwanegol na chlod i’w hunan

dim ond meddwl am les rhywun arall. Diolch byth fod

yr anian anhunanol a gofalgar yma i’w cael mewn pobl

fel Meleri, ei mam, Llinos, a hefyd yn Cerys ei merch

sydd hefyd yn bwriadu dilyn gyrfa yn y maes hwn. Yn

yr amser sydd ohoni rydym yn dibynnu cymaint ar bobl

fel hyn.

16

18

07876 274 792







Gorffennaf




















7.00pm


11.00am – 8.00pm


2.00pm-3.30pm

18

07876 274 792








Gorffennaf




















7.00pm


11.00am – 8.00pm


2.00pm-3.30pm

4

PONTARGOTHI





Marwolaeth























Marwolaeth






















Marwolaeth


















































bositif.”

17







ar ein cenedl.




































bositif.”















Hysbysewch yn CWLWM


yn ein papur bro.

Dyma’r telerau:


£80 y flwyddyn







17

bositif.”

17







ar ein cenedl.




































bositif.”















Hysbysewch yn CWLWM


yn ein papur bro.

Dyma’r telerau:


£80 y flwyddyn





6


Gwledig Pen-bre.
































Côr Seingar


Rhedwyr y Ras Hwyl

14

Criced















Ysgrifennwr medrus




Pencampwraig Cymru



2019.









Eisteddfod yr Urdd






blwyddyn 12 a 13.


























ar gyfer yr oedfa.


Yn yr hen lun isod mae J.T.Jones gyda’i ail wraig y genhades Ffrengig Madeleine Hipeau, a’u plant Philip a Lilian. Bu farw ei

wraig gyntaf, Emily Bowen o Borth Tywyn yn Madagascar yn 1926.

Roedd yr achlysur ym Mhant-teg yn arbennig o berthnasol gan fod Undeb yr Annibynwyr yn cynnal apêl ariannol fawr yn

2018-19 ar gyfer prosiectau ym Madagascar, ac i nodi bod 200 mlynedd ers i genhadon o Sir Gâr a Cheredigion fynd â’r






Dod i oed

Dymuniadau gorau i Wendy, Pengraig ar ddathlu ei

phenblwydd yn 18 oed ar y 7fed o Fawrth.

Pob hwyl a bendith arnat i'r dyfodol. (gweler image-1.jpg

e-bost arall)

Piano

Llongyfarchiadau

i

Gwenllian, Meillion ar

basio Gradd 1 ar y piano yn

ddiweddar. Da iawn a dal ati.

(gweler image 2 e-bost arall)

Gyrru, Gyrru, Gyrru

Llongyfarchiadau i Gwion,

Lan ar basio'r prawf gyrru

beth amser yn ôl. Os byddi

gystal tu ôl y whîl a dy

ddatcu, Henry, bydd dim

problem da ti.

Yr Urdd

Llongyfarchiadau i Megan,

Meillion ar gael teilyngdod

yn y ddawns stepio unigol

blwyddyn 9 a thano, i fynd

trwodd o'r Eisteddfod

Gylch, yn Neuadd San Pedr,

ar y 10fed o Fawrth, i'r

Eisteddfod Sir. Y trueni, bydd

dim Eisteddfod Sir eleni,

siawns eto blwyddyn nesaf!

(gweler image 3 e-bost arall)

Capel

Cynhaliwyd

gwasanaeth

Gŵyl Ddewi cydenwadol yr

ardal yng nghapel Bethel,

Cynwyl, brynhawn Sul 1af

o Fawrth. Llywyddwyd y gwasanaeth gan Teleri Bowen

gydag aelodau a phlant o'r gwahanol eglwysi yn cymryd

rhan. Cafwyd anerchiad gan Walford Gealy, Aberystwyth.

Yn dilyn yr oedfa, cafwyd te Cymreig yn y Neuadd

HERMON

Gymunedol wedi'i baratoi gan aelodau Bethel. Blasus!

Y Gymdeithas Ddiwylliadol

Nos Fawrth 25ain o Chwefror cynhaliwyd Dosbarth

Beiblaidd yng ngofal Guto.

Nos Fawrth 3ydd o Fawrth cafwyd Cawl Gwyl Ddewi. Yn

ystod y bwyta cafwyd llinell gyntaf i limeric gan Wyn,

Penralltdafan: 'Dewch i fwynhau y cawl yn Hermon'.

Cafwyd ugain ymgais, cafodd Guto a Sian y dasg o

ddyfarnu gyda Helen yn ennill.

Yn dilyn y cawl cafwyd gêm o Chwilen yng ngofal y ddwy

Beti a'r ennilydd oedd Gwenllian.

Dewch i fwynhau y cawl yn Hermon,

Cewch glonc a thê a danteithion.

Ac yna - fel Dewi!-

'Beetle Drive' da'r ddwy Beti;

Mae'r festri'n llawn asbri cyfeillion.

Nos Fawrth 10fed o Fawrth cynhaliwyd Dosbarth

Beiblaidd unwaith eto yng ngofal Guto.

Bydd dim gwasanaeth gyda'r eglwys yn Hermon nes y

bydd yn cael ei ystyried yn ddiogel i ymgynnull unwaith

yn rhagor. Cynhwysa hyn bob Sul, Cyrddau Gwener y

Groglith, y Gymanfa Bwnc ddiwedd Ebrill a chyfarfodydd

y Gymdeithas Ddiwylliadol.

Pwyllgor yr Henoed Cynwyl Elfed

Dosbarthwyd llythyr i bob person yn y gymuned dros 65

ml oed gan aelodau Pwyllgor yr Henoed yn cynnig help

dros y cyfnod hunanynysu sydd yn bodoli. Cafwyd llawer

un o'r gymuned yn barod i wirfoddoli er mwyn gallu

helpu pawb sydd ac a fydd yn gofyn am unrhyw help.

Cysylltwch â Beti ar 01267281439

Dymunwn bendith Duw ar holl bobol yr ardal ynghŷd

â holl ddarllenwyr Cwlwm yn ddiwahan drwy’r amser

anodd a chythryblus hwn gyda Covid-19 a'i effaith.















ar ein cenedl.



































17eg.

Cydymdeimlad



Diffibrilwyr









o fyw, mewn sefyllfaoedd gwledig, a’u portreadu drwy

ddefnydd o liwiau’r hydref. Yn amlwg roedd ei fagwraeth

mewn pentref gwledig yng nghanol Sir Frycheiniog a’i

fwynhad o fynychu marchnadoedd ceffylau yn ddylanwad

cryf ar ei arddull. Mewn cyferbyniad roedd y lluniau a

gafwyd o waith Meirion yn gwerthfawrogi golygfeydd

naturiol arfordir gorllewin Cymru. Wrth bortreadu pobl,

sylwyd ar ei ddefnydd o’r golau i adlewyrchu cymeriad yr

unigolyn yn y llun. Pwysleisiodd bwysigrwydd dal ambell

ddigwyddiad sydyn neu ystum cymeriad unigolyn, sydd wedi

gosod sail i rai o’i luniau. Medrai’r aelodau adnabod nifer

o’r cymeriadau o’r ystum oedd yn cael ei gyfleu. Dangosodd

enghreifftiau o waith comisiwn mae wedi ‘u cyflawni ac

ambell lun gyda hanes diddorol neu gefndir digri yn perthyn

iddynt. Geraint Roberts a dalodd ddiolch ar ran yr aelodau

i Meirion a Joanna am gyflwyniad arbennig o ddiddorol, a


O’r Priordy

Roedd y cwrdd ar ddechrau Wythnos Cynmorth Cristnogol

yng ngofal Pobl Ifainc y Priordy (PIP) a Phlant yr Ysgol Sul.

Bu’n oedfa aml-gyfwng ac yn gymorth i ni ddod i ddeall

arwyddocâd yr wythnos yn well, yn enwedig cyflwr

gwragedd yn Sierra Leone. Bu nifer o’n haelodau hefyd yn

rhan o dim y dref a fu’n casglu o dŷ i dŷ yn ystod yr wythnos.

Bu’n fraint i ni gael croesawu’r Cwrdd Chwarter atom a

chafwyd cyfarfodydd buddiol, gyda Band y Priordy a’r Parti

Bechgyn, dan arweiniad Meinir Lloyd, yn cymryd rhan. Y

siaradwr gwadd yn y Gymdeithas oedd Llyr Huws Gruffydd,

un o blant y Priordy, ac Aelod Cynulliad Rhanbarth Gogledd

Cymru. Olrheiniodd ei ‘wythnos waith’ fel Aelod Cynulliad yn

hynod gelfydd a diddorol ac ysgogodd amryw o gwestiynau

a’u hateb yn fedrus. Ein pleser yn ystod ein hoedfa Gymun

oedd derbyn y Cynghorydd Emlyn Schiavone’n aelod.

Mae Emlyn newydd orffen tymor llwyddiannus fel Maer

ein tref gyda Beti-Wyn yn gaplan iddo, Ac yng Nghyfarfod

Blynyddol Cyngor Tref Caerfyrddin i sefydlu’r Maer newydd,

y Cynghorydd Jeff Thomas, penodwyd Beti-Wyn unwaith

eto’n gaplan. Does ryfedd fod awch y plant i fynd o’r

capel i’r Festri un bore Sul yn amlwg iawn gan mai gwers

Feiblaidd drwy goginio oedd yr arlwy! Hyfryd oedd y wên ar

wynebau’r plant wrth iddynt fynd adre’n cario’u teisennau

deniadol ar ffurf crud a wyneb y baban Moses yn wên i

gyd arnynt. Diolch yn arbennig i Jayne Woods, Elin Wyn,

Jac Thomas a Syfi Rolant am eu harweiniad a’u cymorth.

Bu’r Priordy’n un o dri chanolfan yng Nghymru i lansio’r

gyfrol Yr Alwad sy’n cynnwys hanes galwad dros ugain o

weinidogion ac offeiriadon i’r Weinidogaeth Gristnogol

yng Nghymru. Un o’r golygyddion yw Beti-Wyn a chafwyd

gair gan sawl un o’r cyfranwyr yn ystod y cyfarfod. Cawsom

ymuno â chyrddau pregethu Cana, gyda’r Parchedig Emyr

11





yr Orsedd:













Tocyn £7.


Llyfryn newydd









Peniarth.

































y cwestiynau isod!



Tudur Aled?




tro cyntaf erioed?








Eisteddfod

Caerfyrddin
















Beirdd.

Gŵyl yr Orsedd

Gwasg Gomer

11





yr Orsedd:













Tocyn £7.


Llyfryn newydd









Peniarth.

































y cwestiynau isod!



Tudur Aled?




tro cyntaf erioed?








Eisteddfod

Caerfyrddin
















Beirdd.

Gŵyl yr Orsedd

Gwasg Gomer



Ffôn: 01267 222500


GEMDY

Colofn y Fenter

Panto’r Clwb Drama

Bu dros 30 o blant yr ardal yn brysur yn paratoi ac yn

perfformio panto gwreiddiol o’r enw ‘Miss Hyll, y gwcw

a’r allwedd’ ar y 26ain o Chwefror. Cafwyd gwledd o

ganu a dawnsio a llond lle o liw a hwyl wrth i’r plant

adrodd hanes pennaeth gas Ysgol Tre’r Tywi, Hilda Hyll.

Llanwyd ystafell ymarfer y Llwyfan gan berthnasau a

ffrindiau i aelodau’r Clwb Drama a chafwyd noson o

joio a chwerthin. Diolch o galon i’r plant am eu gwaith

caled, y rhieni am eu cefnogaeth a holl staff y Clwb

Drama am eu gwaith caled yn paratoi’r panto.

Cafwyd cerddoriaeth o’r safon uchaf gan y band,

Nicki Roderick, Rhys James a Bryn Richards. Diolch yn

arbennig i Elin Hughes am gyfarwyddo ac i Llew Davies

ein Rheolwr Llwyfan. Bu Gwyneth Morris, un o staff y

Fenter yn allweddol wrth baratoi’r gwisgoedd a diolch

hefyd i Ffen Evans, un o staff Theatr Genedlaethol

Cymru, a fu’n gyfrifol am y gwaith technegol.

Edrychwn ymlaen yn awr i weld y DVD a recordiwyd gan

gwmni Cyfryngau Glannant.

Dathliadau Gŵyl Ddewi Caerfyrddin

Fel rhan o ddathliadau’r dref bu aelodau o Gôr Myrddin

yn canu yn Eglwys San Pedr cyn yr orymdaith. Cafwyd

cyflwyniad swynol iawn o ddwy gân o dan arweiniad

Nicki Roderick a gyda Meinir Davies yn cyfeilio. Bu’r

aelodau wedyn yn canu’n llawen wrth orymdeithio

drwy Stryd y Brenin. Profiad cofiadwy iawn i’r aelodau.

Jambori Martyn Geraint

Daeth Martyn Geraint i gynnal jambori yn Neuadd San

Pedr ar ddiwedd Chwefror. Cafwyd, yn ôl yr arfer, wledd

o ganu a dawnsio a llond neuadd o blant a’u rhieni’n

ymlacio ac yn cael eu diddanu gan yr arbenigwr! Bu’r

plant yn dilyn Martyn o gwmpas y neuadd wrth ganu ac

ystumio anifeiliaid amrywiol. Roedd pawb wrth ei fodd!

Gig Cwrw

Trefnwyd Gig Gŵyl Ddewi yn nhafarn CWRW yn Stryd

y Brenin gyda 3 band poblogaidd. Cafwyd noson o

ddathlu ein Cymreictod yng nghwmni Los Blancos,

Mellt a Spectol Haul. Diolch i bawb a ddaeth i gefnogi.

Clwb Clecs

Ar Fawrth yr 11eg daeth Alun Charles, cyn athro ac

arolygwr, atom i’r Clwb Clecs. Bu’n sôn am dri lle yng

Nghymru, lle bu’n byw. Diolch iddo am roi o’i amser i

ddod atom ac am rannu ei wybodaeth gyda ni.

Clybiau a Gweithgareddau

Yn anffodus oherwydd y sefyllfa bresennol, ni fyddwn

yn cynnal unrhyw glybiau na gweithgareddau tan y

bydd yn ddiogel i ni wneud hynny. Fe’ch hysbysir pan

fydd y clybiau a’r gweithgareddau’n ail-ddechrau.

Ar y gweill...

Er mwyn cadw pawb yn brysur ac yn iach yn ystod y

cyfnod digyffelyb hwn, rydym wrthi’n paratoi nifer o

adnoddau a gweithgareddau i’ch cadw chi a’ch teulu’n

brysur ac yn hapus.

Rydym eisoes wedi cyhoeddi cystadleuaeth

ffotograffiaeth wythnosol lle bydd cyfle i blant a phobl o

bob oed i gystadlu. Bydd thema wythnosol i’ch difyrru.

Edrychwn ymlaen i dderbyn eich cyfraniadau, naill ai ar

y gwefannau cymdeithasol neu drwy e-bost at ceris@

mgsg.cymru.

Cadwch lygad ar ein gwefannau cymdeithasol lle

y byddwn yn cyflwyno mwy o weithgareddau gan

gynnwys: sesiynau ffitrwydd amrywiol; gweithdai radio;

sesiynau stori; canu gyda’r plentyn; crefftau; gweithdai

clocsio a clocsffit; yoga; llenyddiaeth; gwersi iwcalili;

coluro a choginio.

Am fwy o fanylion neu os oes gennych unrhyw

gwestiynau cysylltwch ar alma@mgsg.cymru

A chofiwch ein dilyn ar:

Facebook / Gweplyfr: Menter Gorllewin Sir Gar

Instagram: @MenterGSG

Twitter: @MenterGSG

17

18

CHWILAIR CHWARAEO

CHWILAIR CHWARAEON

a b p j b e i c i o b c r

n f ê l k l l w y t j r h

a b p j b e i c i o b c r i c e d

p ê l rh w y d l d ff i w l

n f ê l k l l w y t j r h s a f a

w w f ê ff o e e p e w s r

p ê l rh w y d l d ff i w l s e b r

d g a l w p y rh ê d d n rh

w w f ê ff o e e p e w s r g d g t

j l s t u h w y l i o ff y

d g a l w p y rh ê d d n rh i ff l i

ff e g p r s t b d g i w g

j l s t u h w y l i o ff y o t o a

ll n e y y t a y r h l n o

ff e g p r s t b d g i w g o i g u

rh e d e g l r d o a i ll p

ll n e y y t a y r h l n o t r r p

ê i g r b s o s e r f y i

rh e d e g l

t

r

d

d

h

o

b

a

i

i

r

ll

s

p

r

r

d

ff

a

o

w

t

n s

ê i g r b s

ch

o

i

s

t

e

c

r

i

f

i

y

n

i

m

i

u

g

s

t

g

o

o s

t d h b i r

h

s

o

r

c

d

i

a

n

w

n

n

w

s

o

i

i

o

m

d

o

dd

f t

ch i t c i i

rh

n

a

m

y

u

g

s

m

g

g

o

c

s

l

p

l

l

u

r

l

o

i i

h o c i n n a w w o r i l m h o r f e t r h e ff s u l c o o

rh a y g m g d c r l l l f u k l a i r i a d t e e s r i x s

a w r l h r e r e s l o o h d t c

d r l f k a r a t e r x s c o s o

Allwch chi ddarganfod yr 20 gair yma yn y chwilair?

Atebion fis nesaf.

darganfod yr 20 gair yma yn y chwilair?

esaf.

hwylio beicio neidio sgio

beicio reslo neidio criced sgio rhedeg dringo

criced nofio rhedeg pêlfasged dringo snwcer dawnsio

pêlfasged

golff

snwcer

rygbi

dawnsio

jiwdo pêldroed

rygbi

dartiau

jiwdo

hoci

pêldroed

karate pêlrhwyd

hoci karate pêlrhwyd

19

NEWYDDION Y DRE

A ninnau wedi dechrau ail ran y tymor mor dda drwy guro

Derwyddon Cefn, gartref, roedd gobeithion pawb yn uchel

ar gyfer ymweliad Airbus Brychdyn yr wythnos ganlynol.

Mae’r clwb o Ogledd-ddwyrain Cymru ar waelod yr Uwch

Gynghrair yn deg a mawr oedd y disgwyl am driphwynt

felly. Ond gêm ryfedd yw pêl-droed ac Airbus aeth adre

dan ganu wedi buddugoliaeth gymharol rwydd! Mae

hynny’n gadael y Dre yn un o’r safleoedd gostwng o’r

Uwch Gynghrair unwaith eto. Ond a fydd diwedd i’r tymor

hwn yw’r cwestiwn mawr! Os bydd, does ond gobeithio

y bydd y Dre yn barod amdani adeg ailddechrau. Mae

hyd yn oed y cefnogwyr mwyaf gobeithiol yn dechrau

cnoi’u gwefusau erbyn hyn! Cofiwch fechgyn, dim llacio

a gwnewch bopeth posibl i gynnal eich lefelau ffitrwydd!

Trist oedd clywed am golli Huw Miles Morgan, un o

‘aelodau oes’ ein clwb. Roedd Y Dre’n golygu cymaint i

Huw a phan oedd yn ei anterth byddai gwybodaeth am

y clwb, y chwaraewyr a’r gynghrair ar flaenau’i fysedd.

Diolch am ei ffyddlondeb i’r clwb dros flynyddoedd maith

ac am y fraint o gael ei adnabod. A thipyn o syndod, rhaid

dweud, oedd deall bod o leiaf 4.4 miliwn yn cael ei fetio

ar gemau Uwch Gynghrair Cymru bob penwythnos, sef

tua £735.000 ar bob gêm a chyfanswm o £143 miliwn y

flwyddyn. Yn ôl rhai, mae’r ffigyrau hyn yn adlewyrchu

llwyddiant cynyddol pêl-droed cynhenid Cymru. Llinyn

mesur go wamal a pheryglus yw hwnnw, ddywedwn i -

ond byddai’n ddiddorol gwybod beth yw’r ods ar y Dre i

aros i fyny serch hynny!

18

07876 274 792















7.00pm


11.00am – 8.00pm


2.00pm-3.30pm

18

07876 274 792















7.00pm


11.00am – 8.00pm


2.00pm-3.30pm

4


































Marwolaeth








































bositif.”

17




































bositif.”








Hysbysewch yn CWLWM


yn ein papur bro.

Dyma’r telerau:


£80 y flwyddyn





17

17
































bositif.”




Hysbysewch yn CWLWM


yn ein papur bro.

Dyma’r telerau:


£80 y flwyddyn





6
























Côr Seingar


Rhedwyr y Ras Hwyl

14












Ysgrifennwr medrus




Pencampwraig Cymru



2019.









Eisteddfod yr Urdd






blwyddyn 12 a 13.
















7






ar gyfer yr oedfa.










Adverts_Indesign.indd 1 02/10/2019 13:21

18

07876 274 792





Gorffennaf
















7.00pm


11.00am – 8.00pm


2.00pm-3.30pm

18

07876 274 792





Gorffennaf

















7.00pm


11.00am – 8.00pm


2.00pm-3.30pm

4

PONTARGOTHI

Marwolaeth























Marwolaeth















l

,

i

l

l

r







Marwolaeth















Beasley, Amy Dillwyn, Kate Bosse Griffiths, Angharad Tomos

Jade Jones, Haley Gomez, Betsi Cadwaladr a Mair Russell-Jones


gwahanol gan gynnwys meddygaeth, addysg, gwyddoniaeth

llên, chwaraeon a chelf. Mae yna weithgareddau llawn hwy

a lliwgar ar ddiwedd y gyfrol, sy’n ymwneud â phob un o’

merched medrus. Mae’r gweithgareddau’n cynnwys posau


Meddai Medi Jones-Jackson, “Dw i wastad wedi ymddiddor


a chael fawr o ddiddordeb yn hanes y bobl grand fyny grisiau


lawr grisiau oeddwn i – y bobol gudd. A dyna, yn wir, ydi hane








Cymru wedi’u rhestru, ar ôl ymgyrch casglu enwau a




Cymru berchenogi’r llyfr yma – dyna oedd y syniad y tu ôl

gynnwys enwau yn y cloriau. Rwy am iddyn nhw sylweddol

bod unrhyw beth yn bosibl dim ond iddyn nhw freuddwydio





bositif.”

17







ar ein cenedl.




































bositif.”















Hysbysewch yn CWLWM


yn ein papur bro.

Dyma’r telerau:


£80 y flwyddyn





17

17



ar ein cenedl.




































bositif.”











Hysbysewch yn CWLWM


yn ein papur bro.

Dyma’r telerau:


£80 y flwyddyn





6






























Côr Seingar


Rhedwyr y Ras Hwyl

14












Ysgrifennwr medrus




Pencampwraig Cymru



2019.









Eisteddfod yr Urdd






blwyddyn 12 a 13.
















7











ar gyfer yr oedfa.











Adverts_Indesign.indd 1 02/10/2019 13:21

Torri Record y Byd

Dyna le oedd yn yr Egin ar Chwefror 27ain! Daeth criw o

aelodau Merched y Wawr a Chlybiau Gwawr Caerfyrddin

at ei gilydd er mwyn ymdrechu i dorri record byd am y

gacen gri /picen ar y maen / Welsh Cake fwyaf yn y byd!!

Yno yn helpu oedd Michelle Evans-Fecci, merch leol a

ymddangosodd ar y rhaglen The Great British Bake Off

yn 2019 a Tan y Castell Bakery. Adeiladwyd mecanwaith

arbennig ar gyfer coginio’r gacen er mwyn medru ei throi

a choginio’r ddwy ochr.

Y record i’w maeddu oedd 26kg. Pwysau Welsh Cake

Caerfyrddin oedd 28.8kg. Llongyfarchiadau mawr.

Merched y Wawr yn bencampwyr y byd.

20

CWLWM 421 Ebrill 2020

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?