WiT 1_2020 (53)promo

MEANDRY POSZUKIWAŃ NASTĘPCY BRADLEYA ❙ KRYZYS AMERYKAŃSKO-IRAŃSKI ❙ PÓŁ WIEKU ORP MEWA
Wojsko
i Technika
1/2020
Styczeń
CENA 14,50 zł
w tym 8% VAT
INDEKS 407445
ISSN 2450-1301
WWW.ZBIAM.PL
BEZPIECZEŃSTWO•UZBROJENIE•PRZEMYSŁ
Pocisk Strategic Fires
w świetle umów
rozbrojeniowych
12 grudnia ubiegłego roku
US Air Force opublikowały
nagranie wideo z próbnego
odpalenia prototypowego
pocisku balistycznego,
rozwijanego dla US Army
w ramach programu
Strategic Fires.
str. 16
Griemiaszczij
– nowa korweta
rosyjskiej floty
20 stycznia próby państwowe
zakończył Griemiaszczij, prototypowa
jednostka projektu 20385.
To okręt porównywalny pod względem
wielkości do ORP Ślązak,
ale znacznie lepiej od niego
wyposażony i uzbrojony.
str. 68

Z P R E N U M E R A T Ą S A M E K O R Z Y Ś C I
Atrakcyjna cena, w tym dwa numery gratis!
Pewność otrzymania każdego numeru w niezmiennej cenie
E-wydania dostępne są na naszej stronie oraz w kioskach internetowych
Wojsko i Technika: cena detaliczna 14,50 zł
Prenumerata roczna: 145,00 zł | zawiera 12 numerów
Lotnictwo Aviation International: cena detaliczna 16,50 zł
Prenumerata roczna: 165,00 zł | zawiera 12 numerów
Wojsko i Technika Historia + numery specjalne: cena detaliczna 18,99 zł
Prenumerata roczna: 190,00 zł | zawiera 12 numerów
Prenumeratę zamów na naszej stronie internetowej www.zbiam.pl lub wpłać należność
na konto bankowe nr 70 1240 6159 1111 0010 6393 2976
Skontaktuj się z nami: office@zbiam.pl
Zespół Badań i Analiz Militarnych Sp. z o.o.
Biuro: ul. Bagatela 10/19 00-585 Warszawa

12 grudnia ubiegłego roku
US Air Force opublikowały
nagranie wideo z próbnego
odpalenia prototypowego
pocisku balistycznego,
rozwijanego dla US Army
w ramach programu
Strategic Fires.
20 stycznia próby państwowe
zakończył Griemiaszczij, prototypowa
jednostka projektu 20385.
To okręt porównywalny pod względem
wielkości do ORP Ślązak,
ale znacznie lepiej od niego
wyposażony i uzbrojony.
w tym 8% VAT
INDEKS 407445
ISSN 2450-1301
Spis treści
26
36
Vol. VI, nr 1 (53)
STYCZEŃ 2020, NR 1.
Nakład: 14 990 egzemplarzy
MEANDRY POSZUKIWAŃ NASTĘPCY BRADLEYA
Wojsko
❙ KRYZYS AMERYKAŃSKO-IRAŃSKI ❙ PÓŁ WIEKU ORP MEWA
i Technika
1/2020
Styczeń
CENA 14,50 zł
WWW.ZBIAM.PL
BEZPIECZEŃSTWO•UZBROJENIE•PRZEMYSŁ
Spis treści WiT Styczeń 2020
Nowości z armii świata
Jarosław Brach, Przemysław Juraszek, Andrzej Kiński,
Bartłomiej Kucharski, Adam M. Maciejewski,
Łukasz Pacholski str. 4
NITRO-CHEM podsumowuje rok 2019 i zapowiada
zagraniczną ekspansję w 2020
Z Krzysztofem Kozłowskim, prezesem zarządu Zakładów
Chemicznych NITRO-CHEM S.A., rozmawia Łukasz Prus str. 9
Zmodyfikowana DANA-M z Grudziądza
Tomasz Wachowski str. 10
Pocisk Strategic Fires w świetle umów rozbrojeniowych
Adam M. Maciejewski str. 16
Meandry poszukiwań następcy M2 Bradley
Bartłomiej Kucharski str. 26
Irański system przeciwlotniczy Bawar-373
Tomasz Szulc str. 36
Amerykańsko-irański kryzys na Bliskim Wschodzie
Robert Czulda str. 44
56
System parków pontonowych PFM
Tomasz Wachowski str. 50
Nowości z sił powietrznych świata
Adam M. Maciejewski, Łukasz Pacholski str. 54
Black Hawki już w Wojskach Specjalnych
Andrzej Kiński str. 56
Pierwszy Grey Wolf w USAF
Łukasz Pacholski str. 58
Podpisanie umów offsetowych w programie AW101
Tomasz Wachowski str. 62
Kondor startuje
Łukasz Pacholski str. 64
Nowości z flot wojennych świata
Tomasz Grotnik, Łukasz Pacholski str. 66
Griemiaszczij – nowa korweta Wojenno-Morskowo Fłota
Tomasz Grotnik str. 68
Pół wieku Mewy
Tomasz Grotnik str. 76
76
Pocisk Strategic Fires
w świetle umów
rozbrojeniowych
str. 16
Griemiaszczij
– nowa korweta
rosyjskiej floty
Na okładce: Pierwszy egzemplarz zmodyfikowanej
152 mm haubicoarmaty DANA-M.
Fot. Wojskowe Zakłady Uzbrojenia S.A.
Redakcja
Andrzej Kiński – redaktor naczelny
andrzej.kinski@zbiam.pl
Adam M. Maciejewski
adam.maciejewski@zbiam.pl
Tomasz Grotnik
tomasz.grotnik@zbiam.pl
Łukasz Prus
lukasz.prus@zbiam.pl
Korekta
Monika Gutowska, zespół redakcyjny
Redakcja techniczna
Wiktor Grzeszczyk
Stali współprawcownicy
Piotr Abraszek, Jarosław Brach, Marcin Chała,
Jarosław Ciślak, Robert Czulda, Maksymilian Dura,
Miroslav Gyűrösi, Jerzy Gruszczyński,
Bartłomiej Kucharski, Hubert Królikowski,
Mateusz J. Multarzyński, Krzysztof Nicpoń,
Andrzej Nitka, Łukasz Pacholski, Paweł Przeździecki,
Tomasz Szulc, Tomasz Wachowski,
Michal Zdobinsky, Gabor Zord
Wydawca
Zespół Badań i Analiz Militarnych Sp. z o.o.
ul. Anieli Krzywoń 2/155, 01-391 Warszawa
office@zbiam.pl
Biuro
ul. Bagatela 10 lok. 19, 00-585 Warszawa
Dział reklamy i marketingu
Andrzej Ulanowski
andrzej.ulanowski@zbiam.pl
Dystrybucja i prenumerata
office@zbiam.pl
Reklamacje
office@zbiam.pl
Prenumerata
realizowana przez Ruch S.A:
Zamówienia na prenumeratę w wersji
papierowej i na e-wydania można składać
bezpośrednio na stronie
www.prenumerata.ruch.com.pl
Ewentualne pytania prosimy kierować
na adres e-mail: prenumerata@ruch.com.pl
lub kontaktując się z Telefonicznym
Biurem Obsługi Klienta pod numerem:
801 800 803 lub 22 717 59 59
– czynne w godzinach 7.00–18.00.
Koszt połączenia wg taryfy operatora.
Copyright by ZBiAM 2020
All Rights Reserved.
Wszelkie prawa zastrzeżone
Przedruk, kopiowanie oraz powielanie na inne
rodzaje mediów bez pisemnej zgody Wydawcy
jest zabronione. Materiałów niezamówionych,
nie zwracamy. Redakcja zastrzega sobie prawo
dokonywania skrótów w tekstach, zmian tytułów
i doboru ilustracji w materiałach niezamówionych.
Opinie zawarte w artykułach są wyłącznie opiniami
sygnowanych autorów. Redakcja nie ponosi odpowiedzialności
za treść zamieszczonychogłoszeń i reklam.
Więcej informacji znajdzieszna naszej nowej stronie:
www.zbiam.pl
www.facebook.com/wojskoitechnika
str. 68
www.zbiam.pl Styczeń 2020 • Wojsko i Technika 3

Opinie
NITRO-CHEM podsumowuje rok 2019
i zapowiada zagraniczną ekspansję w 2020
No właśnie, a czego możemy spodziewać się w roku 2020 i kolejnych latach?
Wiem, że bardzo zaawansowane są prace nad elaboracją amunicji mało
wrażliwymi materiałami kruszącymi.
NITRO-CHEM to nie tylko produkcja i sprzedaż, to także ośrodek badawczy,
w którym udoskonalamy technologie i szukamy nowych rozwiązań dla wojska
we współpracy z naszymi partnerami. Takie połączenie stawia nas w światowej
czołówce firm branży zbrojeniowej. Sukces przyniosły prace nad pierwszym polskim
mało wrażliwym materiałem kruszącym K-43. 120 mm pocisk moździerzowy
wypełniony środkiem minimalizującym skutecznie ryzyko niezamierzonej
detonacji otrzymał we wrześniu 2019 r. branżową nagrodę Defender na salonie
MSPO w Kielcach. Technologia wytwarzania kompozycji K-43 jest efektem badań
rozwojowych prowadzonych przez NITRO-CHEM we współpracy z Wojskową
Akademią Techniczną, a także testów wykonanych pierwszy raz w Polsce
zgodnie z normami NATO przez Wojskowy Instytut Techniczny Uzbrojenia.
Nie zwalniamy tempa. Planujemy kolejne projekty modernizacyjne i badawcze.
Chcemy zadebiutować także na nowych rynkach. Pracujemy nad tym, aby
w tym roku nasze produkty pojawiły się m.in. w Republice Południowej Afryki,
Arabii Saudyjskiej czy Tajwanie. Liczymy także na zwiększenie dostaw amunicji
dla SZ RP, w tym nabojów do 120 mm moździerza samobieżnego Rak.
Jesteśmy dumni, że jako jeden z zakładów Polskiej Grupy Zbrojeniowej S.A.
uczestniczymy w procesie modernizacji Wojska Polskiego. Praca na rzecz
obronności Polski i jej sojuszników to nasze kluczowe zadanie. Z roku na rok do
jednostek wojskowych i na poligony trafia coraz więcej nowoczesnej polskiej
amunicji i sprzętu. Rozwijanie zdolności krajowej produkcji wpływa realnie na
wzmocnienie bezpieczeństwa państwa.
Z Krzysztofem Kozłowskim, prezesem zarządu Zakładów Chemicznych NITRO-CHEM S.A.,
rozmawia Łukasz Prus.
Panie Prezesie, dziękuję za rozmowę. n
Rozmawiał Łukasz Prus.
Fotografie w artykule NITRO-CHEM.
Panie Prezesie, nie tak dawno skończył się rok 2019, czy może Pan z obecnej
perspektywy ocenić, jaki był on dla NITRO-CHEM-u?
W ciągu ostatnich 12 miesięcy umocniliśmy się na pozycji lidera w polskiej zbrojeniówce,
biorąc pod uwagę eksport. Materiały produkowane przez NITRO-
-CHEM S.A. trafiały nie tylko na rynki europejskie, ale także do Azji czy Stanów
Zjednoczonych. W 2019 r. strona amerykańska potwierdziła dalszą współpracę
i zamówienia w kolejnych latach o wartości około 100 mln USD.
W ostatnich latach w NITRO-CHEM-ie wdrożono kilka nowych procesów technologicznych
i produktów, np. bomby lotnicze Mk 82. Jakie znaczenie ma to
dla zakładów?
Ważnym wydarzeniem dla rozwoju NITRO-CHEM-u było uruchomienie w ubiegłym
roku linii produkcyjnej bomb Mk 82, jednych z najpopularniejszych w swej
kategorii na świecie, a w Siłach Zbrojnych RP wykorzystywanych np. przez samoloty
wielozadaniowe F-16 Jastrząb. Do Sił Powietrznych trafiło już 200 tego typu
bomb. Mk 82 używane są przez niemal wszystkie siły powietrzne państw należących
do Sojuszu Północnoatlantyckiego. Liczymy więc także na możliwość ich
eksportu.
Rok 2019 był rekordowy również pod względem wydatków na modernizację
przedsiębiorstwa. Remonty i rozbudowa pochłonęły ponad 30 mln PLN. Powstały
m.in. dodatkowe stacje węglowe, które eliminują substancje organiczne
ze ścieków produkcyjnych przekazywanych do oczyszczania. Chcemy utrzymać
w kolejnych latach wysoki poziom wydatków na modernizację i unowocześnianie
zaplecza technologicznego oraz infrastrukturalnego.
www.zbiam.pl Styczeń 2020 • Wojsko i Technika 9

Artyleria
Zmodyfikowana DANA-M z Grudziądza
Pierwsza 152 mm haubicoarmata samobieżna wz. 77 DANA zmodyfikowana w Wojskowych Zakładach Uzbrojenia S.A. do standardu DANA-M.
Tomasz Wachowski
Planowany od kilku lat proces przedłużenia
okresu użytkowania i modyfikacji 152 mm
haubicoarmat samobieżnych wz. 77 DANA
na podwoziu kołowym (w Wojskach Rakietowych
i Artylerii klasyfikowanych jako
armatohaubice – ahs), stanowiących obecnie
uzbrojenie pięciu liniowych dywizjonów
artylerii samobieżnej i pododdziałów
szkolnych Wojsk Rakietowych i Artylerii
Wojsk Lądowych, staje się faktem. W ubiegłym
roku Wojskowe Zakłady Uzbrojenia S.A.
wykonały naprawę główną połączoną z modyfikacją
pierwszego egzemplarza tego typu
sprzętu we współpracy z EG Polska Sp. z o.o.
Pod koniec roku zmodyfikowana DANA-M
przeszła pomyślnie badania typu, co otwiera
drogę do przeprowadzenia analogicznych
prac w kolejnych latach na następnych
egzemplarzach Dan, które poddawane będą
naprawom głównym z modyfikacją
w grudziądzkich zakładach.
Fotografie w artykule: WZU, Excalibur Army,
EG Polska, Andrzej Kiński.
Wojsko Polskie zakupiło w latach 1983–1987
w Czechosłowacji 111 egzemplarzy dział
samobieżnych wz. 77 DANA (Dělo Automobilní
Nabíjené Automaticky, działo na podwoziu
samochodowym z automatycznym systemem ładowania).
W tamtym okresie był to bardzo nowoczesny
sprzęt, niemający odpowiednika w Układzie
Warszawskim i pod wieloma względami przewyższający
samobieżne systemy artyleryjskie kalibru
155 mm państw NATO. W latach 1979–1989 w zakładach
ZTS Dubnica nad Váhom (obecnie Republika
Słowacka) wyprodukowano 672 takich dział. Dziś
Polska jest ich największym użytkownikiem, ponadto
znajdują się one w służbie także w: Azerbejdżanie
(zmodernizowane do standardu DANA-
-M1M), Libii, Czechach i Gruzji.
Dany są bardzo cenione przez polskich żołnierzy,
którzy mają nie tylko kilkudziesięcioletnie doświadczenia
w ich eksploatacji, ale mieli także okazję
wykorzystywać je bojowo. Od końca 2008 r.
– w ramach IV zmiany – cztery Dany realizowały
zadania wsparcia ogniowego Polskiego Kontyngentu
Wojskowego w Afganistanie. Misja polskich
artylerzystów w ramach NATO ISAF zakończyła się
w połowie 2014 r., podczas XIV zmiany kontyngentu.
Artylerzyści chwalą ich celność, niezawodność
i w pełni zautomatyzowany układ zasilania w amunicję,
a także dzielność terenową.
Systemy artyleryjskie cechują się stosunkowo
długim cyklem życia, a w armiach NATO wciąż używanych
jest wiele dział znacznie starszych od Dan
(np. 155 mm haubicoarmaty M109A3). Zatem „Danuśki”
– oczywiście poddawane planowym naprawom
i modyfikacji – mogą pozostać w linii jeszcze
przez wiele lat.
W Polsce za utrzymanie Dan w pełnej sprawności,
poza specjalistami z jednostek wojskowych
i okręgowych warsztatów technicznych, odpowiadają
przede wszystkim Wojskowe Zakłady
Uzbrojenia S.A. w Grudziądzu. W oparciu o dokumentację
oraz autorskie opracowania i z wykorzystaniem
własnej bazy remontowej, zakłady
realizują naprawy główne 152 mm haubicoarmat
samobieżnych DANA. WZU S.A. mają w tej sferze
25-letnie doświadczenie, gdyż pierwsze dwa systemy
artyleryjskie tego typu wyremontowano
w Grudziądzu w 1995 r. Do dziś wykonano 180
napraw głównych Dan, czyli niektóre trafiły do
WZU S.A. już dwa razy.
Naprawa główna kompletnego działa i naprawa
główna podwozia Tatra 815 VP31 realizowana
w WZU S.A. obejmuje m.in. zasadnicze systemy
i podsystemy. Gwarantuje ona przywrócenie pełnej
sprawności eksploatacyjnej, odpowiadającej
wymogom gotowości bojowej. W trakcie wykonywania
naprawy odtwarzana jest nie tylko
sprawność techniczna sprzętu, ale również zostają
przywrócone wszystkie jego parametry techniczno-bojowe,
w tym niezawodność działania.
Według zaleceń producenta okres między planowymi
naprawami głównymi wynosi 10 lat.
Biorąc pod uwagę potrzeby operacyjne związane
ze zmianami w sytuacji geopolitycznej w Europie,
a także harmonogram procesu przezbrajania
jednostek Wojsk Rakietowych i Artylerii w sprzęt
nowej generacji, wysokie walory taktyczne i eksploatacyjne
Dany oraz dostępność amunicji 152 mm,
za celowe należy uznać przedłużenie okresu ich
użytkowania w Siłach Zbrojnych RP na kolejne
lata. To zaś czyniłoby sensownym rozpatrzenie
28 Wojsko i Technika • Styczeń 2020
www.zbiam.pl

Broń rakietowa
Pocisk Strategic Fires w świetle
umów rozbrojeniowych
Adam M. Maciejewski
12 grudnia ubiegłego roku US Air Force
opublikowało nagranie wideo z próbnego
odpalenia prototypowego pocisku
balistycznego, rozwijanego dla US Army w
ramach programu Strategic Fires. Mimo
że nie ujawniono zbyt wielu szczegółów
odnośnie testu, jak i samej rakiety, dość
szybko zaczęły pojawiać się coraz
dokładniejsze informacje, gdyż odpalony
pocisk nie jest nową konstrukcją, a rozwój
tej kategorii pocisków balistycznych trwa
w Stanach Zjednoczonych od dekad.
Wizualizacja wyrzutni na podwoziu Oshkosh PLS. Albo
ta grafika to wczesna koncepcja, albo domysły, że SFM
zbudowano na bazie rakiety Castor IVB są błędne. Gdyż
PLS A1 jest co najmniej 0,5 m za wąski, aby zmieścić
trzy takie pociski w jednym rzędzie. Jest też za krótki,
a same sześć Castorów IVB (bez części bojowych,
pojemników) ważyłoby 68,4 t – o ok. 7 t za dużo.
Prototyp pocisku balistycznego Strategic Fires na stanowisku startowym Test Pad 01 w Vandenberg AFB tuż
przed odpaleniem 12 grudnia 2019 r. Nastąpił już zapłon silnika 1. stopnia.
Pocisk już w powietrzu. Poza filmem, z którego pochodzą te kadry nie ujawniono żadnego innego materiału zdjęciowego,
który zdradzałby detale konstrukcyjne.
Ilustracje w artykule: US Army, US Air Force,
US DoD, US MDA, WSMR, ESA, Orbital ATK/
/Northrop Grumman Innovation Systems,
Aerojet Rocketdyne Coleman Aerospace,
DARPA, Space Vector Corporation/Eric Grabow.
W
ydany przez US Air Force komunikat
był bardzo lakoniczny i ograniczał się
jedynie do podania miejsca i czasu
odpalenia pocisku. Pocisk balistyczny wystrzelono
z terenu Vandenberg Air Force Base w Kalifornii
o 08.30 czasu lokalnego. Rakieta spadła do Pacyfiku
po przeleceniu ok. 310 mil (czyli ponad 500 km).
Baza Vandenberg ma odpowiednie wyposażenie
naziemne, więc służy jako poligon rakietowy,
z którego co pewien czas są wystrzeliwane różnego
typu pociski, np. międzykontynentalne balistyczne
LGM-30G Minuteman III (w ramach okresowych
sprawdzianów ich gotowości bojowej)
czy przeciwbalistyczne GBI (w ramach testów
rozwojowych systemu GMD).
Strzelanie zorganizowano i przeprowadzono siłami
30 th Space Wing (30. Skrzydło Kosmiczne) z bazy
Vandenberg oraz Strategic Capabilities Office (SCO).
Samo SCO jest cokolwiek tajemniczą instytucją, powołaną
w 2012 r., która podlega bezpośrednio Departamentowi
Obrony. SCO ma dysponować rocznym
budżetem ~1,5 mld USD, a jego zadanie polega
na szukaniu i tworzeniu nowego uzbrojenia z wykorzystaniem
już dostępnych (także komercyjnie) rozwiązań
technicznych – taki recykling pomysłów, aby
skrócić czas rozwoju nowej broni.
W ubiegłym roku Pentagon zdradził, że planuje
włączyć SCO do DARPA (Defense Advanced Research
Projects Agency, Agencja Zaawansowanych
Projektów Badawczych w Obszarze Obronności),
głównie w celu połączenia budżetów obu instytucji
(budżet DARPA jest niespełna 2,5× większy). Jednak
nie trudno zauważyć, że DARPA to przeciwieństwo
SCO, czyli prace badawczo-rozwojowe, które
służą weryfikacji pewnych koncepcji lub pomysłów,
ale niekoniecznie prowadzą do wdrożenia
seryjnych wyrobów. Z drugiej strony dotąd nie było
słychać, aby prace prowadzone przez SCO zaowocowały
jakimikolwiek wdrożeniami nowych wzorów
uzbrojenia. Być może prototyp Strategic Fires
Missile będzie pierwszym.
Według oficjalnego komunikatu prototypowy
pocisk miał powstać w dziewięć miesięcy, licząc od
lutego 2019 r., kiedy Stany Zjednoczone „zawiesiły
swoje zobowiązania” w ramach „Układu o całkowitej
likwidacji pocisków rakietowych pośredniego
zasięgu” (ang. Treaty on Intermediate-range Nuclear
Forces – INF Treaty, ros. Dogowor o likwidaciji rakiet
sriedniej i mien‘szej dalnosti – RSMD). W rzeczywistości
Waszyngton jednostronnie wyszedł z INF
w marcu 2019 r.
Strategiczna artyleria US Army
Wraz z wycofaniem po 1988 r. z uzbrojenia pocisków
MGM-31A/B Pershing I/Ia i MGM-31C Pershing II,
US Army utraciła zdolność wykonywania uderzeń
rakietowych na większą głębokość niż taktyczno-
-operacyjna. Obecnie wyjątkiem jest armijne lotnictwo,
które ma do dyspozycji śmigłowce AH-64D/E
Apache/Guardian i bezzałogowce MQ-1C Gray Eagle.
Promień działania tych statków powietrznych przekracza
300 km, jednak są to maszyny o długim czasie
reakcji, lekko uzbrojone i podatne na zestrzelenie.
16 Wojsko i Technika • Styczeń 2020
www.zbiam.pl

Wozy bojowe
Meandry poszukiwań następcy M2 Bradley
M2 Bradley przeszedł już kilka modernizacji i pewnie czeka go jeszcze jedna lub dwie, posłuży bowiem do 2050 r. Jego ograniczenia powodują jednak, że potencjał rozwojowy
tej konstrukcji powoli dobiega kresu możliwości.
Bartłomiej Kucharski
Amerykański bojowy wóz piechoty
M2 Bradley jest w służbie od niemal
czterech dekad i pomimo kilku prób
US Army wciąż nie udało się wskazać
jego następcy. Szanse na to jednak rosną,
ponieważ obecnie prowadzone
postępowanie wydaje się nieco lepiej
rokować, aniżeli poprzednie.
Ilustracje w artykule: US Army, BAE Systems,
Rheinmetall, GDLS, Northrop Grumman Innovation
Systems, TARDEC, GVSC, CTC, Cummins, Textron,
QinetiQ, Elbit Systems, Ministerstwo Obrony Izraela.
Bojowy wóz piechoty M2 Bradley wszedł do
służby w 1981 r. jako jeden z elementów
Wielkiej Piątki US Army (obok czołgu podstawowego
M1 Abrams, śmigłowców AH-64 Apache
i UH-60 Black Hawk oraz rakietowego systemu
przeciwlotniczego MIM-104 Patriot). Był owocem,
realizowanego od pierwszej połowy lat 60., programu
nowego pojazdu bojowego piechoty MICV-65
(Mechanized Infantry Combat Vehicle, a później kolejnego
postępowania MICV-70). Od momentu
wdrożenia do służby wyrób FMC (Food Machinery
Corporation, obecnie część BAE Systems) do dziś
pozostaje podstawowym wozem bojowym piechoty
zmechanizowanej amerykańskich wojsk lądowych,
a jako „jądro” tzw. Bradley Family w nieodległej
przyszłości będzie jedną z dwóch głównych
gąsienicowych platform używanych w pancernych
brygadowych zespołach bojowych (Armored Brigade
Combat Team, ABCT). Nie zdobył większej popularności
poza US Army (jedynym poważniejszym
użytkownikiem zagranicznym jest Arabia Saudyjska,
która zakupiła 400 wozów wersji M2A2), ale uchodzi
niewątpliwie za jeden z symboli potęgi US Army.
W ciągu blisko 40 lat służby był wielokrotnie modernizowany,
pojawiło się również kilka pojazdów bliżej
lub dalej z nim spokrewnionych, by wskazać tylko
bojowe wozy rozpoznawcze M3 i M7 czy najnowszą
platformę wielozadaniową AMPV. Niemniej
wiek Bradleya daje już o sobie znać i możliwości modernizacyjne
wiekowego wozu dobiegają powoli
końca. Kolejne modyfikacje nie poprawiły w radykalnym
stopniu, niezbyt korzystnej dla amerykańskich
żołnierzy, sytuacji i dziś Bradley pod wieloma
względami ustępuje analogicznym bwp znajdującym
się w służbie europejskich sojuszników, nie mówiąc
o nowych konstrukcjach. Co prawda pozostanie
w służbie jeszcze długo – w końcu Siły Zbrojne
Stanów Zjednoczonych (Wojska Lądowe i Gwardia
Zanim Bradley wszedł do służby, w ramach programu ASM
US Army zleciła prace nad znacznie potężniejszym wozem,
który jednak ostatecznie nie powstał.
Po krótkiej fascynacji lekkimi platformami (program FCS MGV) US Army wróciła do koncepcji ciężkich wozów bojowych
– GCV. Zbyt ciężkich, a więc i zbyt drogich, jak się okazało.
26 Wojsko i Technika • Styczeń 2020
www.zbiam.pl

Obrona przeciwlotnicza
Pierwsza prezentacja kluczowych komponentów systemu Bawar-373 w 2016 r. Wyrzutnia z dwoma pojemnikami i anteną radiolokatora bez modułu interrogatora systemu „swój–obcy”.
Tomasz Szulc
Rzeczywiste możliwości przemysłu
zbrojeniowego Islamskiej Republiki Iranu
były i są przedmiotem licznych dyskusji
wśród analityków. Wiadomo, że Iran,
jeden z liczących się eksporterów ropy,
ma środki finansowe na zakupy gotowych
konstrukcji, technologii i usług
projektantów za granicą, ale liczne
sankcje międzynarodowe utrudniają
dostęp do wszystkich tych możliwości.
Na dodatek władze Iranu starają się
uniknąć uzależnienia od dostaw
uzbrojenia i jego komponentów
z zagranicy, co jest jak najbardziej
zasadne, a z drugiej strony, ze względów
propagandowych chciałyby, aby wszelka
nowa irańska broń uchodziła za dzieło
lokalnych inżynierów. Względy propagandowe
mogą także popychać decydentów
do organizowania mistyfikacji i dlatego
nie wszystko, co demonstrują irańskie
media, z pewnością jest działającą bronią.
W takich okolicznościach bardzo trudno
obiektywnie ocenić możliwości nowego
irańskiego uzbrojenia, kierując się jedynie
medialnymi relacjami.
Zdjęcia w artykule: Defa Press, Fars, IRNA,
ISNA, SNN, Internet.
Irański system przeciwlotniczy
Bawar-373
Obrona przeciwlotnicza ma dla władz
w Teheranie priorytetowe znaczenie.
Lądowy atak na to duże państwo jest
mało prawdopodobny i zupełnie niemożliwy
bez długotrwałego przygotowania, gromadzenia
sił w basenie Zatoki Perskiej i indoktrynowania
światowej opinii publicznej przeciw Iranowi.
Natomiast atak z powietrza jest możliwy niemal
w każdej chwili, przede wszystkim siłami lotnictw
Arabii Saudyjskiej i Stanów Zjednoczonych.
Irańskie lotnictwo myśliwskie jest słabe
i rozproszone – trudno byłoby mu zapewnić
skuteczną ochronę przestrzeni powietrznej, nawet
w przypadku ataku o ograniczonym charakterze.
Dlatego obrona przeciwlotnicza musi
opierać się na naziemnych stacjach radiolokacyjnych
i rakietowych systemach przeciwlotniczych.
Niezależnie od tego władze Iranu zdecydowały
się najpierw na rozbudowę rakietowego
potencjału ofensywnego.
W „spadku” po czasach szacha Mohammada Rezy
Pahlawiego w Siłach Zbrojnych Islamskiej Republiki
Iranu znalazły się liczne systemy MIM-23 HAWK,
które do dziś pozostają w linii bez zauważalnych
modernizacji (choć Irańczycy chwalą się takową,
określaną Mersad) i zestawy Rapier. I jedne, i drugie
są obecnie zupełnie przestarzałe i w najlepszym
przypadku mogłyby uzupełniać strukturę
obrony przeciwlotniczej zwalczając najłatwiejsze
cele. Obronę najpierw wzmocniono sprzętem
zakupionym w Chińskiej Republice Ludowej.
Były to bardzo już wtedy przestarzałe
systemy HQ-2 (kopie radzieckich S-75), które
z czasem nieznacznie zmodernizowano i nazwano
Sajjad-1 oraz trochę nowocześniejsze
FM-80 (Crotale), znane w Iranie jako JaZahra.
Nieco nowszy sprzęt sprowadzono z Rosji, począwszy
od lat 90. Były to systemy dalekiego
zasięgu S-200WE, w których liczbę kanałów celu
zwiększono, kupując dodatkowe stacje naprowadzania
rakiet (system Fadżr-8) i 29 samobieżnych
zestawów 9K331 Tor-M1. I jednych, i drugich
kupiono jednak tak mało, że mogły
posłużyć do ochrony dosłownie kilku obiektów.
Dopiero niedawno, bo w listopadzie 2016 r., dostarczono
pierwsze systemy S-300PMU-2, ale
w zupełnie symbolicznej liczbie (dwa zestawy
pułkowe) w stosunku do potrzeb.
Gdy pojawiły się pierwsze zdjęcia oryginalnych
irańskich rakietowych systemów przeciwlotniczych,
analitycy nie mieli właściwie żadnych wątpliwości
– były to dość prymitywne makiety, zarówno
wyrzutni, jak i samych pocisków. Bodaj tylko
nośniki były w miarę autentyczne, a co najmniej
36 Wojsko i Technika • Styczeń 2020
www.zbiam.pl

Polityka obronna
W irańskim systemie władzy za politykę bezpieczeństwa – w tym kontrolowanie Korpusu Strażników Rewolucji – nie odpowiada wybierany w wyborach powszechnych prezydent,
lecz polityczno-duchowy najwyższy przywódca, który jest równocześnie zwierzchnikiem sił zbrojnych.
Robert Czulda
W pierwszych dniach stycznia trwający od
czterech dekad konflikt pomiędzy Stanami
Zjednoczonymi a Islamską Republiką Iranu
wszedł w nową i niezwykle niebezpieczną
fazę – niespodziewane zabicie przez
Pentagon czołowego irańskiego generała
doprowadziło ze strony Teheranu do retorsji
– ostrzelania rakietami balistycznymi baz,
w których stacjonują w Iraku amerykańscy
żołnierze. Chociaż do eskalacji ostatecznie
nie doszło, to sytuacja pozostaje napięta.
Fotografie w artykule: FARS News, IRNA, ISNA,
Khamenei.ir, Ambasada Iranu w Warszawie, Biuro
Prasowe Premiera Iraku, Planet Labs Inc.
Amerykańsko-irański
kryzys na Bliskim Wschodzie
Na dzisiejszym Bliskim Wschodzie jest wiele
osi napięcia, a jedną z nich są złe relacje
pomiędzy Stanami Zjednoczonymi
a Islamską Republiką Iranu. Składają się na to zaszłości
historyczne i współczesne problemy,
w tym odmienne cele strategiczne w regionie.
Stosunek irańskich władz do Stanów Zjednoczonych
przedstawił najwyższy przywódca Iranu Ali
Chamenei, który w 2015 r. stwierdził: Ameryka jest
zagrożeniem. Obecnie największym zagrożeniem
na świecie jest amerykański reżim, który bez żadnych
oporów dokonuje destabilizujących interwencji,
jeśli uzna je za konieczne. Stany Zjednoczone
uczyniły świat niebezpiecznym miejscem. Według
retoryki decydentów w Teheranie za wszelkie
problemy w regionie odpowiada „międzynarodowa
arogancja”, na czele której stoi Ameryka,
gdzie władzę sprawuje „najokrutniejszy z rządów”,
jedynie udający wsparcie dla praw człowieka,
a w rzeczywistości spiskujący razem z „syjonistycznym
reżimem”, Arabią Saudyjską i Zjednoczonymi
Emiratami Arabskimi. Waszyngton jest również
oskarżany o stworzenie i wspieranie tzw. państwa
islamskiego.
Pomimo otwarcie antyamerykańskiej retoryki,
Teheran na ogół działa pragmatycznie i wyrażał
gotowość rozmów. Kilkukrotnie w ostatnich latach
pojawiała się szansa na zbliżenie. Przykładowo,
po atakach z 11 września 2001 r., Irańczycy –
trzy lata wcześniej rozważający jednostronną
inwazję na Afganistan – zaproponowali Amerykanom
współpracę przy obalaniu reżimu talibów.
Tak się jednak nie stało, na co wpłynęła antyirańska
polityka prezydenta George’a W. Busha, a kilka
lat później także antyamerykańska prezydenta
Mahmuda Ahmadineżada. Dopiero w czasach
Baracka Obamy – za pośrednictwem tajnego,
omańskiego kanału negocjacyjnego – nawiązano
rozmowy, czego efektem było podpisanie porozumienia
nuklearnego w 2015 r. Iran ograniczył
wówczas najbardziej kontrowersyjne elementy
swojego cywilnego programu jądrowego (konsekwentnie
zaprzeczając jakoby istniał wojskowy)
w zamian za zniesienie sankcji gospodarczych
oraz zapowiedź zdjęcia embarga na import broni
konwencjonalnej w ciągu następnych lat. Doszło
do ocieplenia relacji dwustronnych, ale
również zwiększonej obecności polityczno-militarnej
Iranu w regionie, co pozwoliło urzeczywistnić
przedstawioną w dalszej części artykułu
koncepcję „osi oporu”. W pewnym momencie
Irańczycy – między innymi dzięki działalności zabitego
w styczniu 2020 r. gen. Ghasema Sulejmaniego
– zdobyli niezwykle silne wpływy w Syrii, Iraku,
Libanie i Jemenie. Iran nadal prowadził również
Kluczowym obszarem z perspektywy Iranu jest Zatoka Perska – Teheran wielokrotnie
groził jej zamknięciem dla ruchu zbiornikowców.
Korpus Strażników Rewolucji Islamskiej dysponuje obecnie około czterema brygadami
piechoty morskiej. Korpus kontroluje również irańską obronę wybrzeża, w tym
lądowe wyrzutnie kierowanych pocisków przeciwokrętowych.
44 Wojsko i Technika • Styczeń 2020
www.zbiam.pl

Sprzęt inżynieryjny
System parków pontonowych PFM
Samobieżny prom powstały na bazie mostu pontonowego PFM, transportujący trzy kołowe bojowe wozy piechoty VBCI, z dobrze widocznymi długimi rampami najazdowymi.
Tomasz Wachowski
Francuska grupa przemysłowa CNIM
rozwija od ponad 40 lat zaawansowane
technicznie środki przeprawowe
dla wojsk lądowych. Konstrukcja i duża
nośność mostów pontonowych pozwala
na szybką przeprawę ciężkich pojazdów
przez różnego typu przeszkody wodne.
Wielokrotnie sprawdzone w warunkach
operacyjnych parki pontonowe
zwiększają mobilność taktyczną podczas
wykonywania operacji wojskowych
czy humanitarnych. System parków
pontonowych PFM pierwszej generacji
firmy CNIM jest od wielu lat w użyciu
sił zbrojnych: Francji, Włoch, Szwajcarii
oraz Malezji i w pełni odpowiada
oczekiwaniom Sił Zbrojnych RP.
Ilustracje w artykule: CNIM,
Ministerstwo Sił Zbrojnych Francji.
Pont flottant motorisé (PFM) – Zmotoryzowany
Most Pontonowy – został opracowany
na początku lat 80., kiedy stwierdzono,
że używany wówczas park pontonowy produkcji
amerykańskiej, wykorzystujący kutry, nie odpowiadał
już potrzebom operacyjnym pod względem
czasu ustawienia przeprawy i możliwości
przemieszczania się w terenie. W rzeczy samej,
systemy przeprawowe wywodzące się z okresu
II wojny światowej nie gwarantowały wystarczającej
elastyczności użycia, biorąc pod uwagę wymagany
czas dojazdu do przeszkody i budowy
przeprawy, aby zminimalizować możliwość przeciwdziałania
przeciwnika. Ponadto systemy przeprawowe
wykorzystujące kutry wymagają bardzo
licznej obsługi.
Projektując system parku pontonowego PFM
założono opracowanie wysokomobilnej konstrukcji,
łatwej i prostej do rozkładania oraz zwijania
niezależnie od typu przeszkody do pokonania,
aby zapewnić własnym oddziałom przewagę
taktyczną nad przeciwnikiem.
Cechy charakterystyczne parku
pontonowego PFM
❚ Szybkie ustawianie dzięki zaburtowym silnikom
zintegrowanym z pontonami i systemami
mocowania. Przeciętnie potrzeba 30 minut
do ustawienia 100-metrowego mostu niezależnie
od rodzaju brzegu. W terenie umożliwiającym
wodowanie kilku pontonów równocześnie
czas ustawienia przeprawy może zostać skrócony
do 15 minut.
❚ Przeprawa szybka i bezpieczna dzięki sztywnej
wstędze. W przeciwieństwie do parków pontonowych
typu Ribbon Bridge, park pontonowy
PFM nie deformuje się podczas przeprawy pojazdów
i pozostaje całkowicie sztywny (równy)
niezależnie od prędkości nurtu. PFM umożliwia
przeprawę ciągłą ponad 200 pojazdów na godzinę
zarówno w dzień jak i w nocy, niezależnie
od panujących warunków meteorologicznych.
❚ Brak potrzeby przygotowania brzegu przeszkody
dzięki rampie taktycznej. System PFM
może zostać dostosowany do naturalnych
brzegów rzek o wysokości do 3 m i w związku
z tym nie wymaga żadnych prac adaptacyjnych
ani inżynieryjnego przygotowania brzegów.
Cecha ta została potwierdzona podczas
wielokrotnego użycia parku pontonowego
PFM, w przeciwieństwie do innych parków
pontonowych, które były ustawiane dopiero
po przygotowaniu nabrzeża rzeki przez pododdziały
inżynieryjne, co bardzo wydłuża
czas budowy przeprawy.
❚ Rozwinięcie i zwinięcie parku pontonowego
dostosowane do rejonu przeprawy – swobodne
rozwinięcie (free launching) i rozwinięcie
w trybie kontrolowanym na płytkich wodach
w celu zagwarantowania integralności pontonów.
Podejmowanie pontonów parku PFM jest
możliwe z wody o silnym nurcie i na rzekach
o wysokości brzegu do 1,8 m.
❚ Wysoka mobilność parku PFM – PFM jest transportowany
przez zestaw składający się z ciągnika
w układzie 6×6 i ze zmotoryzowanej naczepy.
Typ ciągnika 6×6 może być wybrany przez
klienta. W przypadku Polski może nim być
np. Jelcz C662D.43 6×6, przewożący także czterech
członków obsługi. Naczepa została wyposażona
w hydrostatyczny napęd tylnych osi, co
umożliwia szybki dojazd do dowolnego rejonu
przeprawy, niezależnie od terenu czy stanu
brzegów.
Wdrożenie systemu PFM daje możliwość zmniejszenia
liczebności obsługi i uproszczenia logistyki,
ponieważ do ustawienia 100-metrowej przeprawy
wymaga tylko 11 pojazdów zamiast 20,
jak w przypadku parku pontonowego rodziny
Ribbon Bridge. PFM nie potrzebuje kutrów do
ustawienia i utrzymania przeprawy, zatem wymaga
nielicznej obsługi (42 osoby, wliczając kierowców
ciągników, do 100 m przeprawy i 26 osób do
promu klasy MLC100W). PFM jest więc rozwiązaniem
ekonomicznym.
Prom
Zaawansowany konstrukcyjnie i niezawodny park
pontonowy PFM może zostać rozwinięty jako
most pływający lub jako prom typu roll-on/roll-off.
W trybie promu zestaw silników zaburtowych
zapewnia dużą mobilność na wodzie.
Może on osiągnąć prędkość nawet 3,5 m/s w lichtowaniu
i 3 m/s przy obciążeniu maksymalnym.
50 Wojsko i Technika • Styczeń 2020
www.zbiam.pl

Wiroplaty wojskowe
Trzy z czterech śmigłowców Sikorsky S-70i Black Hawk przekazanych Wojskom Specjalnym 20 grudnia 2019 r.
Black Hawki już w Wojskach Specjalnych
Andrzej Kiński
20 grudnia 2019 r., w 1. Bazie Lotnictwa
Transportowego na warszawskim
Okęciu odbyło się uroczyste
przekazanie Siłom Zbrojnym RP
czterech śmigłowców wielozadaniowych
Sikorsky S-70i Black Hawk,
które wesprą działania
Wojsk Specjalnych.
Fotografie w artykule: Andrzej Kiński,
Leszek Chemperek/CO MON.
Generał brygady Sławomir Drumowicz, dowódca Komponentu Wojsk Specjalnych i Janusz Zakręcki, prezes zarządu Polskich
Zakładów Lotniczych Sp. z o.o. z Mielca, wymieniają się uprzednio podpisanymi aktami przekazania śmigłowców.
Akt przekazania śmigłowców, w obecności
m.in. prezydenta RP Andrzeja Dudy
i ministra obrony narodowej Mariusza
Błaszczaka, podpisali gen. bryg. Sławomir Drumowicz,
dowódca Komponentu Wojsk Specjalnych,
i Janusz Zakręcki, prezes zarządu Polskich Zakładów
Lotniczych Sp. z o.o. z Mielca, które wyprodukowały
wiropłaty.
Black Hawki dla Wojsk Specjalnych zostały zamówione
25 stycznia 2019 r. Zawarta wówczas
umowa z należącymi do korporacji Lockheed
Martin zakładami z Mielca dotyczyła dostawy
czterech maszyn wraz z pakietem logistycznym
i szkoleniowym. W skład pakietu logistycznego
wchodzi zapas części zamiennych i eksploatacyjnych
oraz sprzęt niezbędny do obsługi naziemnej
śmigłowców. Pakiet szkoleniowy obejmuje
z kolei kompleksowe szkolenie pilotów i personelu
technicznego. Śmigłowce zostały zamówione
w konfiguracji do prowadzenia powietrznych
operacji specjalnych, w której oprócz standardowego
wyposażenia producenta wejdą m.in.: wyposażenie
do lotów nocnych bez widzialności,
uzbrojenie i wyposażenie specjalistyczne zgodne
z wymaganiami użytkownika, wyposażenie
umożliwiające transport ładunków, wyposażenie
wspomagające ewakuację rannych, systemy
łączności i transmisji danych zgodne z wymaganiami
NATO, systemy nawigacyjne zgodne z wymaganiami
ICAO/NATO, systemy samoobrony
oraz osłony balistyczne śmigłowca i załogi.
Szczegółowe informacje dotyczące uzbrojenia
i specjalistycznego wyposażenia śmigłowców są
niejawne.
Całkowita wartość umowy wyniosła 683,4 mln
PLN brutto, a koszt pojedynczego śmigłowca
wraz z podstawowym wyposażeniem wynosi ok.
75 mln PLN brutto.
Dostawca sprzętu zobowiązał się do zapewnienia
należytej sprawności technicznej śmigłowców
przez cały okres ich eksploatacji.
Realizacja umowy podzielona została na kilka
etapów i ostatecznie zakończyć ma się w 2024 r.,
kiedy wykonane zostaną ostatnie przedsięwzięcia
szkoleniowe oraz związane ze wsparciem logistycznym.
Przekazanie śmigłowców 20 grudnia 2019 r.
kończyło pierwszy etap umowy, związany z dostawą
maszyn, które otrzymały dotąd tylko
niektóre elementy zaplanowanego wyposażenia
specjalistycznego oraz zestawu uzbrojenia.
Na pierwszy rzut oka widać było, że nie mają
one systemów samoobrony, głowic optoelektronicznych,
radarów pogodowych, a zestaw
zamontowanych anten systemów łączności
był standardowy dla maszyn wersji S-70i. Brakujące
elementy (nie jest powiedziane, że
wszystkie wspomniane wcześniej systemy
znajdą się w jego zestawie) wyposażenia mają
56 Wojsko i Technika • Styczeń 2020
www.zbiam.pl

Wiroplaty wojskowe
Pierwszy Grey Wolf w USAF
Pierwszy seryjny MH-139A Grey Wolf podchodzi do lądowania na lotnisku Duke Field bazy lotniczej Eglin na Florydzie, gdzie do końca lutego trafią cztery egzemplarze
w celu realizacji programu prób.
Łukasz Pacholski
19 grudnia ubiegłego roku na lotnisku
Duke Field bazy lotniczej Eglin
na Florydzie miała miejsce ważna
uroczystość – Boeing, będący głównym
wykonawcą umowy z Departamentem
Obrony Stanów Zjednoczonych,
dostarczył US Air Force pierwszy seryjny
egzemplarz wielozadaniowego
śmigłowca transportowego MH-139A.
Jednocześnie nadano mu nazwę –
– Grey Wolf (wilk szary). Co warte
podkreślenia, pomimo odpowiedzialnych
zadań, jakie przewidziano
dla tego wiropłata, nie jest on dziełem
Amerykanów, którzy – kolejny
raz – oddali pole europejskim
rywalom.
Fotografie w artykule: USAF.
Nowy nabytek US Air Force trafi do Air Force
Global Strike Command (AFGSC), dowództwa
odpowiadającego za odstraszanie
nuklearne, któremu podlegają bombowce strategiczne
zdolne do przenoszenia broni jądrowej
(8. Armia Powietrzna), a także bazy międzykontynentalnych
pocisków balistycznych (20. Armia Powietrzna).
Do ich ochrony AFGSC nadal dysponuje,
największą w strukturach Departamentu Obrony,
flotą śmigłowców Bell UH-1N Huey. To właśnie one
będą zastępowane przez nowe maszyny, czyli Boeingi
MH-139A Grey Wolf. Oferta amerykańskiego
potentata pokonała w rozpisanym w 2016 r. przetargu
Common Vertical Lift Support Platform (CVLSP)
propozycje dwóch innych oferentów, którzy proponowali
Departamentowi Obrony śmigłowce rodziny
UH-60 Black Hawk (Lockheed Martin z modelem
HH-60U, a także Sierra Nevada z używanymi i zmodernizowanymi
UH-60L). Decyzję o wyborze propozycji
Boeinga zakomunikowano 24 września 2018 r.
Sukces Boeinga nie byłby możliwy bez nawiązania
współpracy przemysłowej z europejskim koncernem
Leonardo. MH-139A to bowiem nic innego
jak jeden z najpopularniejszych wiropłatów kategorii
średniej na rynku, czyli AW139, choć dostosowany
do wymagań zamawiającego. Jednocześnie był
to drugi duży sukces, pomijając fiasko programu
VH-71A Kestrel, europejskich producentów śmigłowców
na amerykańskim rynku wojskowym. Szlak został
przetarty przez Airbusa (w zasadzie pierwszym
takim przypadkiem był zakup 102 francuskich śmigłowców
Aérospatiale SA.366 Dauphin 2, które jako
HH-65 Dolphin weszły w 1985 r. do służby w US Coast
Guard), który w ramach programu Light Utility
Helicopter dostarczył od 2007 r. ponad 300 wielozadaniowych
maszyn UH-72A Lakota, czyli H145.
Jednocześnie jest to pierwszy w ostatnim półwieczu
przypadek, gdy zupełnie nowy typ wiropłata
jest wdrażany do eksploatacji najpierw w US Air
Force – wcześniej ten rodzaj amerykańskich sił
zbrojnych kupował specjalistyczne wersje śmigłowców
eksploatowanych już wcześniej przez
US Army czy US Navy.
Jak wspomniano, zwycięstwo Boeinga i Leonardo
zostało ogłoszone 24 września 2018 r. Wówczas
wybrano nie tylko finalistę, ale zawarto też wstępny
kontrakt o wartości 375,55 mln USD, obejmujący
dostawę czterech pierwszych maszyn, integrację
wyposażenia specjalistycznego i pakiet logistyczny.
W opcji umowy jest zakup 80 kolejnych. Całość
ma pochłonąć ok. 2,4 mld USD, a dostawy zostać
zrealizowane do września 2031 r. Program ma także
„polski ślad”, bowiem struktury płatowców są dostarczane
do amerykańskiej montowni Leonardo
Helicopters w Filadelfii w stanie Pensylwania z Europy,
m.in. z należącej do Leonardo Wytwórni Sprzętu
Komunikacyjnego „PZL-Świdnik” S.A., a później
gotowe MH-139A trafiają do zakładów Boeinga
w Ridley Park, koło Filadelfii, gdzie montowane
jest wyposażenie wojskowe.
Pierwsze cztery maszyny dotrą na Florydę do
końca lutego tego roku, gdzie wejdą w skład, sformowanego
18 grudnia 2019 r., 7. klucza 413. Eskadry
Doświadczalnej USAF, jedynej jednostki
doświadczalnej specjalizującej się w testach nowych
typów śmigłowców amerykańskiego lotnictwa
wojskowego. Zadaniem jej personelu będzie
przeprowadzenie cyklu prób, oceny i wypracowania
procedur eksploatacji MH-139A. Później maszyny
trafią do bazy lotniczej Malmstrom w stanie
Montana w celu kontynuacji testów, tym razem
operacyjnych. Jest to jedno z docelowych
58 Wojsko i Technika • Styczeń 2020
www.zbiam.pl

Przemysł obronny
Tomasz Wachowski
8 stycznia 2020 r. w łódzkich
Wojskowych Zakładach Lotniczych nr 1
odbyło się uroczyste podpisanie umów
offsetowych pomiędzy dostawcami
śmigłowców AW101 ASW/CSAR dla
Brygady Lotnictwa Marynarki Wojennej
a polskimi podmiotami, które będą
realizować wsparcie eksploatacji
zamówionych śmigłowców.
Podpisanie umów offsetowych
w programie AW101
Ilustracje w artykule Leonardo.
Podpisanie umów offsetowych z ich wykonawcami stało się okazją do zaprezentowania kilku nowych wizji
śmigłowca AW101 w konfiguracji dla Marynarki Wojennej, w tym maszyny uzbrojonej w torpedy POP MU90.
Bazowa umowa offsetowa pomiędzy Skarbem
Państwa, reprezentowanym przez Ministerstwo
Obrony Narodowej, a Leonardo
MW Ltd. została podpisana 8 kwietnia ubiegłego
roku, miała wartość 395 882 751 PLN i będzie obowiązywać
przez 10 lat. Jej parafowanie otworzyło
drogę do zawarcia 26 kwietnia przez MON umowy
– z należącą do koncernu Leonardo – Wytwórnią
Sprzętu Komunikacyjnego „PZL-Świdnik” S.A. na
dostawę czterech śmigłowców AW101, przeznaczonych
do zadań zwalczania okrętów podwodnych
(ZOP), jednocześnie dysponujących funkcją
wykonywania bojowych misji poszukiwawczo-ratowniczych
(Combat Search And Rescue – CSAR).
AW101 mają zastąpić w Brygadzie Lotnictwa Marynarki
Wojennej najstarsze i najbardziej wyeksploatowane
maszyny Mi-14PŁ. Wraz ze śmigłowcami
zakupiono pakiety logistyczny i szkoleniowy. Koszt
transakcji wyniósł 1,65 mld PLN (380 mln EUR). Dostawa
śmigłowców, których montaż finalny zrealizują
zakłady Leonardo w Yeovil, nastąpić ma do
2022 r. W produkcji maszyn uczestniczyć będą także
zakłady ze Świdnika, które od kilku lat dostarczają
wiele elementów i zespołów do AW101, m.in.:
zespoły owiewek silników i przekładni, płyty sufitowe,
części kabiny pilotów, przegrody nosowe,
owiewki nosowe, przedziały awioniki z półkolami
i drzwiczkami po lewej oraz prawej stronie, płyty
tablic rozrządu, konsole pulpitu środkowego
i bocznego, tylne części kadłuba, rampy tylne do
ładowni.
Jeśli chodzi o umowę offsetową, obejmuje ona
dziewięć zobowiązań, podzielonych na trzy obszary.
Licencjodawcami są w niej, oprócz Leonardo
MW Ltd., także Thales DMS France SAS i Meccanica
per L’Elettronica e Servomeccanismi S.p.A.
Głównym beneficjentem umowy offsetowej stały
się, należące do Polskiej Grupy Zbrojeniowej,
Wojskowe Zakłady Lotnicze Nr 1 S.A. w Łodzi,
które zrealizują większość projektów, i w których
powstanie licencjonowane Centrum Wsparcia
Eksploatacji Śmigłowców Sił Zbrojnych RP. Będzie
ono odpowiedzialne za:
❚ administrowanie, kierowanie i koordynowanie
wykonywania czynności obsługiwania technicznego,
serwisowania i napraw śmigłowców
ZOP/CSAR wyposażonych w interaktywną elektroniczną
publikację techniczną oraz zapewnienie
kontynuacji asysty technicznej przez producenta
do końca umowy offsetowej, czyli przez
okres 10 lat;
❚ wykonywanie obsług technicznych na poziomie
O (Organizational Level) i I (Intermediate
Level) poprzez przeprowadzanie czynności
przygotowawczych, wstępnych, przedlotowych,
startowych i polotowych, jak również demontażu,
montażu i sprawdzania systemów, instalacji
i układów śmigłowca AW101;
❚ pozyskanie technologii i know-how do zdejmowania
oraz nanoszenia powłok malarskich śmigłowca
AW101, pozyskanie technologii i know-
-how do wyważania śmigłowca oraz określania
jego środka ciężkości.
Kolejnym odbiorcą offsetu będzie Centrum Morskich
Technologii Militarnych Politechniki Gdańskiej,
które uzyska zdolności: wykonywania obsług
technicznych do poziomu D (Depot Level)
śmigłowcowego systemu hydroakustycznego,
wykonywania obsług technicznych do poziomu
D systemu sygnalizacyjnego i wykonywanie
obsług technicznych do poziomu D systemu
pław hydroakustycznych.
Wartość projektów offsetowych realizowanych
przez WZL-1 to ponad 350 mln PLN, zaś przez Politechnikę
Gdańską ok. 40 mln PLN.
Warto w tym miejscu wspomnieć, że jeszcze
6 grudnia ubiegłego roku koncern Leonardo poinformował
o wykonaniu przez zakłady w Świdniku
pierwszej partii zespołów struktury płatowca
do pierwszego śmigłowca AW101 dla Marynarki
Wojennej – dolnej przedniej części kadłuba (podłoga
kabiny pilotów) i płyty sufitowej.
n
6 grudnia 2019 r. koncern Leonardo poinformował o wykonaniu przez WSK „PZL-Świdnik” S.A. pierwszej partii zespołów struktury płatowca do pierwszego śmigłowca
AW101 dla Marynarki Wojennej – płyty sufitowej (po lewej) i dolnej przedniej części kadłuba (podłoga kabiny pilotów, po prawej).
62 Wojsko i Technika • Styczeń 2020
www.zbiam.pl

Lotnictwo morskie
Łukasz Pacholski
31 grudnia Inspektorat Uzbrojenia
poinformował o zainicjowaniu fazy
analityczno-koncepcyjnej kolejnego
projektu związanego z modernizacją
lotnictwa morskiego. Celem programu
Kondor będzie wybór następcy obecnie
eksploatowanych śmigłowców
pokładowych Kaman SH-2G Super
Seasprite, będących pierwszymi
maszynami tej klasy w historii
polskiego lotnictwa.
Fotografie w artykule: Grzegorz Waletko/MW RP,
Tomasz Grotnik, US Navy, Airbus,
MoD/Crown Copyright.
Wzamieszczonym ogłoszeniu, zapraszającym
do udziału w planowanym dialogu
technicznym, Inspektorat Uzbrojenia
upublicznił kilka wstępnych informacji
opisujących przedmiot zamówienia. Kluczową jest,
że zamawiający planuje zakup od czterech do
ośmiu wielozadaniowych śmigłowców pokładowych
o maksymalnej masie startowej nie większej
niż 6500 kg. Podmioty zainteresowane udziałem
w dialogu technicznym mają czas na składanie
swych deklaracji do 21 stycznia tego roku, natomiast
sam dialog miałby nastąpić w okresie od
maja do lipca 2020 r. Ten termin może jednak ulec
wydłużeniu w przypadku, gdy zakładane cele nie
zostaną osiągnięte. Potencjalny następca SH-2G ma
dysponować zdolnością poszukiwania, śledzenia
i zwalczania okrętów podwodnych, a także radiolokacyjnego
wskazywania celów. Dodatkowo Inspektorat
Uzbrojenia chce zebrać informacje dotyczące
wsparcia logistycznego i szkolenia personelu.
Dialog techniczny ma w szczególności objąć ocenę
możliwości spełnienia przez oferowany sprzęt wojskowy
wstępnie określonych wymagań w zakresie:
systemów uzbrojenia, systemów łączności, systemów
ochrony, systemów identyfikacji, systemów
nawigacyjnych, systemów walki radioelektronicznej;
oszacowanie kosztów pozyskania, eksploatacji
i wycofania sprzętu; oszacowanie potrzeb czasowych
pozyskania sprzętu; sprecyzowanie uwarunkowań
dotyczących zabezpieczenia logistycznego,
bezpieczeństwa dostaw i szkolenia; określenie
zasad odbioru i nadzorowania jakości sprzętu. Jak
zatem widać, to dialog techniczny ma odpowiedzieć
na pytanie, jaki powinien być harmonogram
programu. Zgodnie z ramowymi zapisami zawartymi
w Planie Modernizacji Technicznej Sił Zbrojnych
RP na lata 2021–2035 śmigłowce Kondor powinny
znaleźć się w służbie ok. 2025 r.
Bazując na powyższych informacjach, a szczególnie
uwzględniając limit maksymalnej masy startowej,
lista potencjalnych dostawców śmigłowców
nie jest długa. Może objąć spółki Leonardo i Airbus
Helicopters oraz – ewentualnie – General Dynamics
Mission Systems Canada. Pierwsza z nich ma
w swojej ofercie wiropłat AW159 Wildcat, druga
Wśród zadań stawianych Kondorowi wymienia się m.in. zwalczanie okrętów podwodnych, zapewne z użyciem kierowanych
torped MU90, znajdujących się w arsenale Marynarki Wojennej.
Kondor startuje
może zaproponować dwa rozwiązania – maszynę
rodziny AS565 Panther lub, aktualnie rozwijany, śmigłowiec
H160M. Trzeci potencjalny uczestnik dialogu
może przedstawić Inspektoratowi Uzbrojenia
koncepcję gruntownej modernizacji używanych
przez Brygadę Lotnictwa Marynarki Wojennej
(BLMW) maszyn Kaman SH-2G Super Seasprite (szerzej
w WiT 11/2019). Nieoficjalnie mówi się jednak,
że ostatnia z opcji ma najmniejsze szanse na realizację.
W każdym razie przedstawiciele Dowództwa
Generalnego Rodzajów Sił Zbrojnych i BLMW w listopadzie
2018 r. gościli w Peru, gdzie uzyskali
szczegółowe informacje na temat prowadzonego
tam programu modernizacji śmigłowców SH-2G,
w którym głównym wykonawcą jest kanadyjska
firma. To zaś oznaczałoby, że program Kondor ukierunkowany
jest na pozyskanie fabrycznie nowych
wiropłatów, co zawęża wybór do wspomnianych
europejskich producentów. Pomimo swoich zalet,
taka decyzja może przynieść również pewne problemy,
o czym dalej.
Obecny potencjał BLMW w zakresie poszukiwania,
śledzenia i zwalczania okrętów podwodnych
oraz wskazywania celów (te ostatnie metodą „foniczną”,
bez zaawansowanych systemów transmisji
danych) obejmuje cztery wspomniane śmigłowce
pokładowe SH-2G (wyprodukowane w latach 1992–
–1993 na zamówienie Departamentu Obrony Stanów
Zjednoczonych, a dostarczone Polsce w ramach
procedury EDA w latach 2002–2003), a także
osiem maszyn bazowania lądowego Mi-14PŁ. 26
kwietnia 2019 r. Inspektorat Uzbrojenia zawarł kontrakt
z Leonardo, w wyniku czego BLMW wzbogaci
się do 2022 r. o cztery wielozadaniowe śmigłowce
morskie AW101. Wartość transakcji to 1,65 mld PLN.
Zakup ten ma pozwolić na zastąpienie najbardziej
wyeksploatowanych Mi-14 wersji ratowniczej PŁ/R
i ZOP-owskiej PŁ.
Bezpośrednią przyczyną zainicjowania programu
Kondor są spodziewane trudności związane
z dalszym utrzymaniem w sprawności maszyn
produkcji amerykańskiej. Na początku tego roku
zakończyło się bowiem wsparcie techniczne producenta,
które realizowane było za pośrednictwem
procedury FMS. Dotąd gotowość SH-2G
wynosiła ok. 50%. Jak będzie obecnie, zobaczymy
w najbliższych miesiącach. Oczywiście Kaman
i firmy z nim współpracujące dalej będą wspierać
eksploatację pozostających w użyciu śmigłowców
SH-2G (poza Polską mają je: Nowa Zelandia,
Egipt i Peru), ale już na zasadach komercyjnych.
Dalsze utrzymanie w linii może być ważne z jednego
powodu – klucz tych śmigłowców zapewnia
komponent lotniczy obu fregatom rakietowym
typu O. H. Perry. Wybór ich ewentualnego
następcy może pociągnąć za sobą dodatkowe
koszty związane z adaptacją wyposażenia, związanego
z bazowaniem śmigłowców na tych okrętach.
Jeszcze bardziej zastanawiająca jest kwestia
ograniczenia maksymalnej masy startowej śmigłowców.
ORP Ślązak, a więc jeden z potencjalnych
nosicieli nowych wiropłatów (w ograniczonym zakresie
wynikającym z braku hangaru) dysponuje
pokładem lotniczym certyfikowanym do przyjmowania
śmigłowca o masie do 10,6 tony. Potencjalni
następcy leciwych „generałów”, a więc fregaty
Miecznik (dwie, najwyżej trzy jednostki), znajdują się
na tak wczesnym etapie prac analitycznych, że
64 Wojsko i Technika • Styczeń 2020
www.zbiam.pl

Okręty wojenne
Projekt 20385 bazuje na sprawdzonym poprzedniku głównie w zakresie platformy. Odmienioną sylwetkę determinuje maszt zintegrowany IBMK, nowa, dłuższa nadbudówka,
spłaszczona pawęż i brak nadburcia na dziobie. Cechy te sprawiają, że Gremiaszczij wygląda smuklej od Stirieguszczego.
Griemiaszczij – nowa korweta
Tomasz Grotnik
Miał podnieść banderę Wojenno-
-Morskowo Fłota Federacji Rosyjskiej
25 grudnia ubiegłego roku, ale jego
testy na Północy przedłużyły się
do 20 stycznia. Chodzi
o Griemiaszczego, prototypową
jednostkę projektu 20385, stanowiącego
rozwinięcie dobrzej już znanej
i sprawdzonej konstrukcji –
– 20380 Korwiet-1. Logiczny krok
mający na celu wyeliminowanie
wad protoplastów powinien
doprowadzić do rozpoczęcia produkcji
seryjnej tych średniej wielkości
wielozadaniowych okrętów bojowych,
jakże potrzebnych WMF do zastąpienia
licznych i zupełnie już przestarzałych
małych okrętów ZOP oraz dozorowców,
zaprojektowanych i w większości
zbudowanych w czasach ZSRS i NRD.
Zamiast tego rosyjską banderę
podniosą… dwie takie korwety.
Ilustracje w artykule: Iwan Borodulin, Marcin Chała,
Aleksandr Karpienko, Said Aminow, SNSZ, Siewiernaja
Wierf’, Ministerstwo Obrony FR, forums.airbase.ru.
Wojenno-Morskowo Fłota
Korwety proj. 20380 były pierwszymi średniej
wielkości nawodnymi jednostkami du udokumentowania większych możliwości in-
„Bałtycką”, wygrała „Północna”, głównie z powo-
bojowymi zaprojektowanymi i zbudowanymi
westycyjnych i rozwojowych firmy. Kontrakt
w Federacji Rosyjskiej po rozpadzie
ZSRS. Opracowało je petersburskie Centralne
Morskie Biuro Konstrukcyjne „Ałmaz” pod kierownictwem
Igora N. Iwanowa. Projekt wstępny
uzyskał akceptację komisji WMF na początku
2001 r., zaś projekt techniczny korwety
został przyjęty 14 grudnia tegoż roku. W tym
samym czasie trwał przetarg mający wskazać
producenta okrętów. Kontrakt na budowę jednostki
prototypowej, a potem serii korwet, został
rozstrzygnięty na korzyść Zrzeszenia Produkcyjnego
Stocznia Północna z Petersburga
z Ministerstwem Obrony Federacji Rosyjskiej
podpisano 1 listopada 2001 r. Prototyp otrzymał
numer stoczniowy S-1001 i historyczną
nazwę Stierieguszczij. Jego stępkę położono
21 grudnia 2001 r., co było możliwe dzięki
wcześniejszemu przygotowaniu dokumentacji
technicznej niektórych partii kadłuba, przed
zatwierdzeniem projektu technicznego. Jednostki
zostały sklasyfikowane oficjalnie jako
wielozadaniowe okręty nawodne II rangi (bliskiej
strefy morskiej) w podklasie korwet.
Stierieguszczij okazał się okrętem uniwersalnym,
(OAO Sudostroitielnyj Zawod Siewiernaja uzbrojonym i wyposażonym wszechstronnie – jak
Wierf`), które pokonało m.in. petersburską
Stocznię Bałtycką (OAO Bałtijskij Zawod),
Stocznię Nadbałtycką „Jantar” z Kaliningradu
(OAO Pribałtijskij Sudostroitielnyj Zawod) i Stocznię
Zielonodolską im. A. M. Gorkiego (OAO Zielienodolskij
Zawod im. A. M. Gorkowo) z Zielonodolska.
Pomimo zaoferowania niższej ceny przez
na jednostkę tej wielkości. Nie przymierzając, był
odpowiednikiem naszego niedoszłego Gawrona.
Szczególny akcent położono na walkę podwodną,
instalując rozbudowany system hydrolokacyjny,
uzbrojenie torpedowe i przeciwtorpedowe,
jak też hangar śmigłowca ZOP. Nie oznacza to bynajmniej,
że okręt był pozbawiony wad.
Griemiaszczij w sierpniu 2019 r. W ujęciu burtowym widać nową koncepcję „jedynego masztu”. Podobne są realizowane na Zachodzie, np. we Francji czy Hiszpanii. Sensory zintegrowane
w IBMK „widzą” w zakresie 360° bez martwych stref wynikających z instalacji przeszkód – innych masztów czy kominów.
68 Wojsko i Technika • Styczeń 2020
www.zbiam.pl

Okręty wojenne
Mewa miała intensywną służbę. Przebyła ponad 800 000 Mm, dowodziło nią 20 oficerów, czterokrotnie wchodziła w skład zespołów NATO. Wbrew potocznemu nazewnictwu,
okrętów proj. 206FM nie klasyfikowano formalnie jako niszczyciele min. Do końca pozostały trałowcami bazowymi. 11 i 12 czerwca 1987 r. okręt przewoził
papieża Jana Pawła II z Gdyni do Sopotu i stamtąd do Gdańska. Wydarzenie to przyczyniło się do ochrzczenia Mewy „papieskim okrętem”.
Pół wieku Mewy
Tomasz Grotnik
30 grudnia ubiegłego roku w Porcie
Wojennym w Gdyni po raz ostatni
spuszczono banderę wojenną i proporzec
z flagsztoków trałowca bazowego
ORP Mewa. Ten zasłużony okręt nosił je
przeszło 52 lata. Choć z powodu
krótkiego epizodu przylgnęło do niego
emocjonalne określenie „papieski”,
to powinien zostać zapamiętany
z innych powodów. Stał się bowiem
pierwszym przekutym w metal
wcieleniem nowoczesnego okrętu
przeciwminowego w Marynarce
Wojennej RP, a także pierwszym
polskim okrętem w składzie
Sił Odpowiedzi NATO.
Fotografie w artykule: Tomasz Grotnik,
zbiory autora, SMW, CTM.
ORP Mewa służył w 13. Dywizjonie Trałowców
im. adm. floty Andrzeja Karwety,
wchodzącym w skład 8. Flotylli Obrony
Wybrzeża w Świnoujściu i bazującym w Gdyni.
8 lipca 2019 r. okręt wyszedł w morze po raz
ostatni, w pożegnalny rejs, zabierając na pokład
m.in. swoich poprzednich dowódców. Mewę wycofano
na podstawie rozkazu nr 195/DG RSZ szefa
Sztabu Generalnego Wojska Polskiego z 2 kwietnia
2019 r. Obecnie kontynuowane są przygotowania
do przekazania jednostki Agencji Mienia
Wojskowego, która podejmie próby jej zbycia
– zapewne w celu złomowania.
Mewa była przedostatnim z 12 trałowców
bazowych proj. 206F, zbudowanych w latach
1961–1967 w gdyńskiej Stoczni im. Komuny Paryskiej.
Stały się one pierwszymi jednostkami
przeciwminowymi polskiej konstrukcji powstałymi
w okresie powojennym. Opracowano je
w Centralnym Biurze Konstrukcji Okrętowych
nr 2 w Gdańsku. Była to udana konstrukcja, przewyższająca
wieloma parametrami eksploatacyjnymi
używane wówczas trałowce bazowe sowieckiego
proj. 254K/M. Nowe okręty miały
konstrukcję stalową, długość całkowitą 58,2 m
i wyporność pełną 470 t. Napęd stanowiły dwa
silniki wysokoprężne Fiat 2312SS (stąd „F” w numerze
projektu), zapewniające prędkość 18,4 w.
Wyposażono je w stację hydrolokacyjną Tamir-
-11M do wykrywania min kotwicznych i okrętów
podwodnych, trały mechaniczne, akustyczne
oraz elektromagnetyczne; uzbrojono w trzy
25 mm armaty 2M-3M, dwie zrzutnie bomb głębinowych
B-1; miały także możliwość stawiania
min morskich.
Zgodnie z projektem powinny służyć ok. 20 lat.
W wyniku wyeksploatowania ich mechanizmów
i sukcesywnego wprowadzania do linii 12 małomagnetycznych
trałowców redowych (przeklasyfikowanych
na bazowe) o konstrukcji z laminatu
poliestrowo-szklanego proj. 207P Indyk, a po nich
czterech w zmodernizowanej wersji 207M, w latach
1989–1994 spuszczono bandery na siedmiu
jednostkach proj. 206F. Proces ten jednak wstrzymano
w przypadku kolejnej piątki. Był to w naszym
kraju okres trudności ekonomicznych
i zmian politycznych. Okazało się, że na budowę
dalszych „plastusiów” w wersji 207M nie ma
środków, a tym bardziej na szybką realizację
planów produkcji okrętów przeciwminowych
76 Wojsko i Technika • Styczeń 2020
www.zbiam.pl