hæmus - Libraria pentru toti

Gjithsesi nuk do më vinte mirë që prania e këtyre ndër ne që merremi me ta,
në formën e botimeve, përkthimeve dhe dashurive, të na fshihte pas tyre. Tek
e fundit, siç e thotë Hygoi, ka një keqardhje më të thekshme se ajo përpara
një pallati që digjet; dhe kjo është kur digjet një kasolle.
Personazhi në vetën e parë sikur nënkupton edhe një formë autobiografike të
këtij romani.
Krenar Zejno: Personazhi, megjithëse në vetën e parë nuk shfaqet brenda në
kohë, as jashtë kohës, por tenton afërinë me narrativën legjendare, pa kufij
kohorë e vënde të përcaktuara, pra mundësisht ndër kohë. Nuk është njësh me
autorin dhe bile nuk i bindet këtij, përsaqë ndjek qejfe dhe nevoja krejt
personale. Mund të jetë një formë biografike edhe e njeriut të ri por jo vetëm,
dhe jo autobiografike. Mbase i rri më mirë e thënë: bio grafike. Ose vetëm
grafike, thjesht gjuhë. Por kjo nuk spjegon dot personazhin. E thënë me gjuhë
mekanike, personazhi këtu është si një bullonë e spanuar që rrotullohet e
liruar nga ingranazhet, por se lë karkasa e agregatit të dalë në hava dhe vjen
vërdallë pa ndonjë funksion të spikatur, si çdo gjë e qitur jashtë.
Mendon se legjenda do thërrasë për reflektim dhe brerje ndërgjegje masën e
lexuesit të prekur direkt, apo tërthorazi?
Krenar Zejno: Një libër nuk se duhet ta ketë qëllim këtë. Nuk e di fuqinë e
saj, por mendoj se në një vend civil, jo vetëm akti i vetëdjegjes në publik por
qoftë edhe gjesti i jashtëqitjes publike prej një shkrimtari, pavarësisht nga
dëmi i vogël material, nuk do liheshin thjesht e qetësisht në tymin apo të
pëgërën e tyre. Kjo nuk do të ishte e keqja e librit, por më së pari mënxyra
dhe zgjyra e shoqërisë.
Sidoqoftë, ne sot i kemi ende plagët e hapura për të pasur lluksin e
ndërgjegjes së vrarë, për më tepër përmes letërsisë. Shumë–shumë, meqë
jemi në “legjendë”, mund të ndjehem nip i Gjergj Elez Alisë dhe të shplaj
varrat e plagëve të mishëruara, si për të shpëtuar motrën a mbrojtur pragun,
pasi një shkrues i thjeshtë dhe aspak prej soji Noe- nip i Matuzalemit, që
mori përsipër të shpëtojë njerëzimin nga destruksioni total, nuk ndryshon dot
as botën përreth mëhallës.
Cfarë synon prej “legjendës” tënde?
Të kem një të ardhur të vijueshme. Një rentë është si mjerimi, thotë Celine,
zgjat tërë jetën.
86