hæmus - Libraria pentru toti

Mezi e prisja që satira e mjeshtrit ta kishte pjellë nga prapanica. Dhe po prisja
që Rabelais ta zgjidhte si një rrugë e dy punë, me një gur dy zogj: pra, bashkë
me shpikjen e artit të ri- romanit, të na pararendte edhe profecinë mbi lindjen
e Njeriut të Ri.
Nuk ke ndonjë pendesë për këtë shpërfaqje të së keqes së krupshme?
Krenar Zejno: Jo dhe aq! Për mua të voglin do të mjaftonte fakti që vetë
Yahveh u pendua pse pat krijuar njeriun, duke parë me ç’ligësi shkonte drejt
së keqes ky ditëzi. Pastaj, e keqja mbetet arti bazë i njeriut, për më tepër këtu,
në një botë libër.
Cilat do të ishin linjat teorike ku rrugëton një subjekt romani i kësaj forme?
Krenar Zejno: Nuk është detyrë e imja në këtë rast ta di këtë, por po të thoja
nuk e di fare do të pretendoja edhe më tepër se ç’mund të jenë në fakt.
Megjithatë, do ta vija gishtin si në qull tek iluzioni darvinian dhe
materializmi marksist, prejardhja e përbashkët e llojeve dhe më tej shndërrimi
në një lloj të vetëm njeriu të ri. Ndoshta janë këto kollonat që mbajnë trupin e
“legjendës M”. Nga i njëjti lloj bëhen shumë lloje, por që prapë janë një. Dhe
nga shumë lloje sistemesh shkohet me shndërrim të forcuar tek i njëjti lloj.
Jashtëqitja bëhet status-simbol i gjithë kësaj, ndërsa ajo fjala “konkretisht”, e
cila përsëritet në një ritëm psallmoid, status-quo e gjëndjes që e mbart dhe
vijon si një cikël i mbyllur dhe rreth vicioz.
“ Njerëzore, tepër njerëzore” e thoshte Niçe, pra njerëzore me tepri, por jo pa
karar.
Me Darvinin zë fill ndoshta kthimi i vështrimit për nga vetja si aventurë
filozofike dhe arti. Ashtu si merr ngarkesë fiziologjike edhe vepra e Niçes
apo poezia e Rembosë, Bodlerit, të cilët qysh prej çastit gjenial të tyre nuk
panë më peisazhin nga një dritare, por përkundrazi, njeriun në hapësirën
brenda dritares, duke e vështruar dhe kqyrur atë nga jashtë. Siç mund ta
shohë lexuesi dritaren e dizenjuar të kopertinës në këtë libër. Dhe mandej për
të hyrë në brendësi të ndërtesës dhe kujtesës. Sa pa ardhur harresa e një epoke
terri obskurantist dhe pa u shpërfillur përfare ankimet e filozofisë mbi
“harresën e qënies” si dhe lutjen e saj për t’u kthyer e bërë bekçiu i qenies. Të
mos harrojmë, meqë jemi te harresa, edhe banalitetin e atij regjimi absurd të
cilin libri e trajton më direkt, ku bariu i qënies së re nuk lejohej të ishte vetë
qenia, por tjetërkush. Ndaj në këtë vëllim qënia synohet të shihet edhe nga
poshtë, nga jashtë qitja e saj, sidoqë edhe po qe se nuk shikohet ndonjë gjë e
madhe, ama të paktën thuhet ajo që duket.
84