hæmus - Libraria pentru toti

arbërisht për mua, por s’është shumë keq, nëse ndonjë arbëresh (ose ndonjë
shqiptar) më lexon mua. Pastaj, eventualisht, edhe shëmbulli i Bashkimit
Sovjetik, ndjesë pastë!, shëmbulli i enverhoxhianëvet etj. E kush dënon, bie
fjala, Italinë, Bashkimin Sovjetik etj pa analizuar saktësisht gabimet e
pushtetarëvet të këtyre vendeve, kush i dënon ato në bllok e në masë, harron
se një epokë e tërë historike s’mund të zhduket e bën vetëm demagogji për
kohortat e popullit që ende s’dinë, për arsye historike, se ç’është politika. Me
një fjalë, revolucioni im moral na thotë një gjë e vetëm një gjë: një grup
njerëzish, i vogël ose i madh, për shëmbull Lichtensteini ose Kina, nuk mund
të ketë sukses nëse nuk organizohet në një mënyrë racionale e praktike. E
mënyra racionale e praktike parashikon sjelljen morale, qëndrimin altruistik
tek një pjesë jo shumë e vogël e popullsisë.”
“E ky është, me siguri, burimi i parë i sistemit demokratik! E sistemi
demokratik nuk mund të afirmohet fare, kur bashkëbisedimi nuk praktikohet
rregullisht në çdo fushë të jetës. E, pra, sistemi demokratik nuk njeh as armiq
as miq: çdo qytetar që nuk do të shkatërrojë qëllimisht sistemin, është koleg i
dashur në luftën fisnike dhe bujare të politikës, e shprehje keqësuese
allaleninçe politikani demokrat zakonisht nuk do t’i përdorë. Këtë e bën, nëse
nevojitet vërtet, shkrimtari i lirë e pa asnjë detyrim politik. Edhe lëvdata të
shumta e të tepruara nuk janë aq të përshtatshme në sistemin demokratik:
politikani i madh i sotëm do të jetë nesër qytetar normal pa privilegje,
përndryshe demokracinë vendi në fjalë ende nuk e njeh.”
“E për Sali Berishën ju thatë se ai është akrobat hipik, desultor, siç quhej në
Romën e lashtë. A e konfirmoni edhe sot këtë mendim apo, me sa duket, ca
formulime tuaja janë me vlerë... provokuese... për të parë a lejohet kritika në
Shqipërinë e sotme?”
Këtu qesha gjatë, shumë gjatë e fort e, si thotë arbëreshi, me gjithë çauçan.
Edhe Krexja Muriqit qeshi me gjithë zemër. “Më lart thashë hapur se unë flas
e shkruaj arbërisht e shqip për vetveten. Dua të besoj, o Krexe, se ti më
kupton mua. S’kam vështirësi të them se Sali Berishën unë e çmoj lart e se
Shqipëria ka nevojë sot për një njeri të tillë, por edhe ai nuk është njeri i
përkryer. E në qoftë se në Shqipërinë e sotme kritika nuk lejohet ose nuk
pëlqehet, çdo koment është i tepërt nga ana ime. Dua të them vetëm se kritika
shumë herë i bëhet më mikut se armikut. Mirëpo, o Krexe, ti harrove se për
demokracinë evropiane e evropianoide fjalën e fundit ende nuk e thamë.”
“Me siguri ju mendoni se demokracia s’është e s’mund të jetë sistem i
përsosur, se demokracia nuk u garanton as punë, as mirëqënie të gjithë
qytetarëvet, se shumë të drejta janë më me vlerë teorike se praktike. Këtë e
keni thënë shpeshherë e unë ju kuptoj mirë. Megjithatë, sistemi demokratik
është më pak i keq se çdo sistem tjetër i praktikuar deri më sot, e kush do një
sistem më të mirë, duhet të bëjë më parë njerëzit më të mirë e pastaj, e
shoqëria e shteti bëhen vetvetiu më të mirë. Ju thatë edhe se sistemi
demokratik i garanton njeriut të drejtat individuale ose njerëzore, i siguron
552