hæmus - Libraria pentru toti

Shpenshtjell’ ekonomike. Të shtrohen udhë tregëtare të njerëzishme prej
qeverisë për të bashkuar tërë qytetet e mbëllenj të Shqipërisë me njëri-jatërin.
Dhe me limanet e Shqipërisë. Të krijohen dhe të përmbahen prej qeverisë
shkolla bujqësie, mjeshtërie dhe kafshë-ritjeje në qytetet e mbëdhenj të
vendit.
Sundim Çqendralësor. Të ipet prej qeverisë një statut i cili të çkoqitë kufit’ e
vendit, i cili të mos përmbledhë brenda më pak se vilajetet e Shkodrës,
Kosovës, Janinës, Manastirit. Ky vent të qeveriset prej një parlamenti
Shqiptarësh me ministorë Shqipëtarë, nënë një përvendës të Sulltanit, i cili të
quhet Guvernor i Shqipëris’ (Arnautllëk valise). Shqipëria të mos ketë të
përbashkme me Turqinë veç ushtërinë, punet e luftës, dhe punët e jashtme.
Natyrisht, programi ka pësuar ndryshime në përputhje e në funksion të
kohërave. Ndryshimi më i parë qe kalimi nga kërkesa për autonomi në
kërkesën për pavarësi.
Gjatë gjithë jetës së saj, gazeta “Dielli” u shqua si një nga tribunat më të
rëndësishme të çështjes shqiptare. Ajo ka përkrahur lëvizjet për çlirimin dhe
pavarësinë e Shqipërisë, ka kundërshtuar politikën shoviniste të shteteve
fqinje ndaj Shqipërisë dhe ka propaganduar në vazhdimësi idenë e bashkimit
dhe të organizimit të popullit shqiptar në një shtet me një program të
përcaktuar politik, ekonomik, kulturor e arsimor, sipas modeleve të
demokracive perëndimore. Në gjirin e emigrantëve shqiptarë të Amerikës,
“Dielli” ka propaganduar në çdo kohë unitetin dhe dashurinë për njëri-tjetrin
dhe ruajtjen e traditave kombëtare. “Dielli” mbolli farën e qytetërimit midis
shqiptarëve. Ai ishte dhe mbeti tërë kohën malli, dashuria dhe krenaria e
shqiptarëve të Amerikës për atdheun, pjesë e jetës dhe e qenies së çdo
mërgimtari shqiptar. “Dielli” përshëndeti fitoren e Luftës Antifashiste të
popullit shqiptar përkrah Aleancës së madhe Antifashiste dhe përkrahu
kërkesën e Shqipërisë për t’u pranuar në OKB, por kritikoi zhdukjen e lirive
demokratike, politike, ekonomike e kulturore nga sistemi diktatorial Stalinist,
që u instalua nga Partia Komuniste dhe diktatori Enver Hoxha.
Pas rënies së diktaturës komuniste në Shqipëri, “Dielli” dha një ndihmesë të
vyer, me shkrimet e veta, për ndërtimin e demokracisë në Shqipëri, për
çlirimin e pavarësinë e Kosovës në drejtim të kërkesave për sigurimin e të
drejtave politike kombëtare, shoqërore, kulturore, etj. të shqiptarëve në
Maqedoni, Mal të Zi, Preshevë, Medvegje, Bujanovc, sipas ligjshmërisë
ndërkombëtare. Gjithashtu, herë pas here është shkruar për padrejtësitë
flagrante, që iu bënë e po i bëhen Çamerisë si dhe janë demaskuar
pretendimet absurde të qarqeve shoviniste greke, .tje dhe këtu, për të
ashtuquajturin Vorio-Epir.
Gjatë kësaj periudhe janë bërë përpjekje për të ndjekur gjurmët
jashtëzakonisht të pasura të traditës publicistike të “Diellit”, duke
520