hæmus - Libraria pentru toti

njëjtën kohë një ndjesi prehjeje. Ndryshimi qe ndodh tek lexuesi gjate
procesit kathartik eshte nje ndryshim ne shpirtin e lexuesit”.
Thelbësorja në interpretimin e Kajzerit është se ndryshimi që ndodh tek
lexuesi gjatë procesit kathartik është një ndryshim në shpirtin e lexuesit.
Një zhvendosje në suazën e universit kutelian do të na jepte të njëjtën
“paraqitje” të këtij procesi, veçse duke zëvendësuar me marrëveshje në një
rast të tillë “katharsisin e lexuesit”, me katharsisin që ndodh brenda
protagonistit, i cili rezulton të jetë gjithashtu një transformim shpirtëror.
Rreth këtij transformimi në novelën E madhe është gjëmë e mëkatit shkruhet:
“Kjo ish dhembje e madhe për Tatën, sepse ay mbante mbi supe barrën e
mëkatit. Dhe kjo shtohej dita me ditën, mbasi syri i tij shëkonte dhe mishi kish
dëshira. Po edhe atëherë kur syri i trupit mbyllej, shëkonte syri i zemrës. Dhe
dëshira ish gati për të shkrepur, sepse e lidhte për tokë me zinxhira të fortë i
amëshuari femëror dhe koha për katharsis nuk kish ardhur”
Katharsisi kutelian shndërrohet kështu ne një përsosje të shpirtit njerëzor në
rrugën drejt Hyjnisë. Raporti qenie-mëkat është boshti kryesor rreth të cilit
vërtiten rrëfimet Qysh e gjeti Ago Jakupi rrugën e Zotit, E madhe është gjëma
e mëkatit dhe Vjeshta e Xheladin Beut.
Pikënisjen fillestare, për t’i bërë pjesë të këtij punimi rrëfimet e
lartpërmendura, e kemi marrë prej studiuesit Kujtim Shala, i cili në trajtesën e
tij Kujtesa e tekstit shkruan:
“Ndërmjet tyre shfaqet relacioni i njohur si intratekstualitet- relacion
intertekstual brenda opusit të një autori. Jemi brenda frymës së krishterë.
Relacioni intratekstual shfaqet më i ngushtë ndërmjet Ago Jakupit e Tat
Tanushit” 4
Ky punim paraqet një tjetër mënyrë leximi të kësaj pjese të krijimtarisë së
Mitrush Kutelit, duke iu referuar prej kreut e deri në fund intertekstit biblik
që mbartet brenda tyre. Thënë ndryshe do të përshkruhet mënyra se si
protagonistët e dy rrëfimeve të para do të pësojnë katharsisin brenda tyre, si
dhe mungesa e plotë e këtij procesi në personazhin e Xheladin Beut.
Do të përshkruhet pra, katharsisi si prani dhe katharsisi si mungesë. Krahas
referimit të vazhdueshëm në Shkrimet e Shenjta, ky punim do të ketë në
themel të tijin edhe trajtimin e mëkatit sipas këndvështrimit filozofik.
Punimi ështëv ndarë në katër kapituj. Tri kapitujt e patë i korrespondojnë tri
analizave të rrëfimeve përkatëse. Ndërsa kapitulli i katërt trajton sërish
nocionin e mëkatit, veçse duke e shtrirë atë në një pjesë më të gjerë të
krijimtarisë kuteliane. Kapitulli i parë analizon personazhin e Ago Jakupit, i
cili shfaqet në vetëdijen e lexuesit si një ndryshim vetjesh në kohë të
ndryshme, apo si transformim i së njëjtës vetje përgjatë ketyre kohërave. Në
këtë rrëfim vihen përballë dy koncepte që shfaqen në kundërshti të plotë me
4 Kujtim Shala: Kujtesa e tekstit, Shtëpia botuese “Buzuku”, Prishtinë 2003, f.71
50