hæmus - Libraria pentru toti

Antinjeriu ka triumfuar këtu përfundimisht dhe personazhi i Xheladin Beut
shndërrohet në simbol të atyre sundimtarëve të përgjakshëm, që janë në
gjendje të sakrifikojnë çdo gjë, për hir të të qenit “Zot”.
Ndihmësa të tillë të figurës bosht si; Sheqerja apo Rizai, kthehen në simbole
të “puthadorëve” që ndihmojnë në forcimin e despotizmit në një vend a
shoqëri të caktuar.
Kuteli arrin të krijojë në këtë mënyrë psikologjinë tipike të njeriut–zot, i cili
me vetëdije të plotë ka helmatisur ndjenjat humane të shpirtit të tij, duke
valëvitur triumfator “flamujt e Pashpirtshëmrisë”.
Koncepti i së keqes
Arsyeja thelbësore që i ndan në dy kampe të përkundërta besimtarët nga
profanët është konceptimi që secili syresh shfaq për përtejbotën. Të parët
besojnë se ekziston një tjetër jetë përtej vdekjes ndërsa të dytët e
kundërshtojnë me forcë bindjen absolute të besimtarëve.
Pavarësisht kësaj kundërshtie, tepër të rralla janë ato qenie humane që nuk
ndjenë thellë vetes një pështjellim të vërtetë ndjenjash (përzierje kjo me një
lloj frike e keqardhje), kur mendojnë largimin e tyre nga kjo botë. Por,
meqenëse ndodhemi në suazën e universit kutelian, e aq më tepër kur bëhet
fjalë për një rrëfim ku boshti qendror vërtitet rreth konceptit të së keqes,
termat e mësipërm do t’i trajtojmë në një mënyrë “rigorozisht dogmatike”,
duke pranëvënë konceptet e së mirës dhe të së keqes, përballë të qenit
besimtar apo profan.
Xheladin Beu bëhet kështu jo vetëm simboli i së keqes absolute, por ai na
shfaqet edhe si admirues i vërtetë i një idolatrie të sipërfaqshme e tokësore.
Mendimet e tij ndriçohen prej “diellit të dynjasë” (Baba Sulltanit) dhe mbi të
gjitha, ai ndjek pikë për pikë këshillat e babait e gjyshit të tij.
Le t’u kthehemi këtyre këshillave:
“Çdo gjë e gjallë që pillet, rritet e kullotet në dheun tënd është e jotja. Merre
e bëj ç’të duash”
“Preja kokën atij që mundohet ta ngrejë lart. Mos e prish me të madhin, kij
mendjen të shikosh nga fryn era e nga ngroh dielli” 127 .
Koncepti i së keqes, materializuar në të qenit zot mbi çifligje e mbi njerëz,
merr kështu përmasa më gjithëpërfshirëse, pasi krahas gjenerimit të së keqes
në brendi të qenies, ajo shndërrohet dhe në një “cilësi” të trashëguar. Në një
të keqe që duke u mbartur në gene, transmetohet “natyrshëm” nga njëri brez
në tjetrin.
127 Po aty, f.60-61
484