hæmus - Libraria pentru toti

shpirtin dhe gjakun e një qenieje, sa të shndërrohet dëshpërimthi në një
vuajtje pa fund, e cila i shemb krejt jetën e kësotokshme.
Një personazh i Kutelit, Argjir Vlonjati, shprehet kështu për vashën që ka
rrëmbyer përjetësisht zemrën e mendjen e tij:
“E si hyri zbriti fellë e më fellë brenda në gjak e nuk doli më.
E kam edhe sot ja këtu brenda në zembër, pas kaqë gjëmë vjetë e pas kaq
lebete që më kanë parë sytë. E kam të gjallë e të bukur fort si qëmoti. E do ta
kem gjer rë më rritet lëndina mbi gjoks” 105 .
Në këtë pasazh flet një personazh që është “si shumë të tjerë” në galerinë e
personazheve kuteliane, ligjërimin e të cilit ne si lexues “ thjesht e dëgjojmë”,
ndërsa për një një qenie, e cila ia ka blatuar Zotit jetën e saj, duket se edhe
gjykimi ynë si lexues do të marrë tjetër kahje.
Humbja e së shtrenjtës së zemrës shoqëruar njëkohshëm me shembjen
tokësore të protagonistit, shndërrohet në arsyen kryesore të shkëputjes së
plotë të krijesës prej Krijuesit të saj.
Sipas Kierkegaardit 106 , ndjesia thelbësore që përcakton marrëdhënien mes
qenies dhe Hyjnisë është ankthi. Në këtë kontekst ai dallon ankthin e së keqes
dhe ankthin e së mirës (ose demoniakun).
Rasti i parë është ai kur qenia ndodhet në mëkat dhe ankthi i tij është drejtuar
nga e keqja. Kjo sjellje e vështruar nga një këndvështrim më i lartë, i përket
sferës të së mirës dhe prandaj qenia provon ankthin e së keqes.
Sjellja tjetër është ajo e demoniakut, kur qenia ndodhet në të keqen dhe
provon ankthin e së mirës.
Janë këto dy polet ndërmjet të cilave duket se transformohet personazhi ynë
prej Uratës-Tatë, në Tatën-Uratë, e mandej thjesht në Tatë.
Ankthi i madh që i shtrëngonte zemrën Tat Tanushit në vegimin hyjnor nuk e
pushton asfare qenien e tij pas rivendosjes së lidhjeve me botën reale.
Demoniaku nuk arrin të gjejë strehë brenda tij, dhe do të jetë ky shkaku që
pas vdekjes së Kalijes, atë do ta kaplojë parreshtur ankthi i së keqes, i cili do
ta çojë shkallë-shkallë drejt shkatërimit. Kurse rënia e Tatës nis të projektohet
kur mëkati hyn brenda tij si hop cilësor 107 . Urdheri hyjnor “lër dhimbjen
tënde dhe ruaj kopenë time” mbart thelbin e ndërkalimit të tij, nga mbretëria
qiellore (ku Urata nuk qe kurrë një qytetar i denjë), drejt rjetave të largneshit.
Në Bibël thuhet se njerëzit mund të zemërohen, por dielli kurrsesi nuk duhet
të perëndojë mbi inatin e tyre 108 , pasi kjo gjë përbën mëkat. Në këtë kontekst
mëria e Tatës është e pajustifikueshme dhe nis ta transformojë vetëdijen e tij
105
Mitrush Kuteli: Rrëfimi i pare i Argjir Vlonjatit në Prozë dhe vargje të zgjedhura
11, Shtëpia botuese”Mitrush Kuteli”, f.
106
Sorren Kierkegard: Koncepti i ankthit, Tiranë 2002, f.122
107
Po aty, f.65
108
Bibla: Efesianët, 4.26
476