hæmus - Libraria pentru toti

kanë “shteruar fushën e së mundshmes” siç thotë Pindari, pra thënë vulgarisht
s’kanë ç’ta bëjë pasurinë e trashëguar.
Të dytët ndryshojnë nga të parët se arrijnë në vetëdijen e absurdit të
ekzistencës pasi u duhet të përpiqen fort çdo ditë, që t’i shpëtojnë ankthit të
konkurrencës pa të cilin s’mund të kuptohet shoqëria e sotme. Ndërkohë
shoqëria njerëzore nuk ishte e vetëdijshme për absurdin e ekzistencës së saj
në të gjitha stadet, ndaj dhe në këto raste ajo nuk i pranon këto teza. Kjo
shpjegon edhe dështimin e romanit në fillim dhe suksesin e bujshëm më pas.
Më 1942 preokupimi kryesor i njerëzimit qe lufta e përbotëshme dhe
shoqëria nuk kishte kohë për meditime. Martin Iden për t’i dhënë fund jetës
së tij u hodh në ujë, por aty për disa çaste e mbërtheu instinkti i shpëtimit, i
cili ish aq i fortë sa e bëri të harrojë arsyet që e detyruan të vepronte në atë
mënyrë. E njëjta gjë ndodh edhe me shoqërinë njerëzore e cila në pragje
katastrofash ka si preokupim kryesor shpëtimin. Në këtë rast zëri i njeriut të
mençur, meditimi i të cilit ka rrokur absurdin e gjithçkaje është i
papranueshëm ndërsa mendjet e mëdha profetike përsërisin vazhdimisht atë
që mendojnë se kanë zbuluar.
Në vitet ’50 njeriu i perëndimit “po shteronte fushën e së mundshmes”
standarti i jetës qe ngritur mjaft dhe preokupimi i secilit ishte t’ia kalonte
shokut ndërsa mungonte preokupimi i përgjithshëm. Dihet që shoqëria në
tërësi ka nevojë të ketë preokupimin e saj, e kur ky mungon ajo i drejtohet
mendjes, e mendja të çon tek absurdi.
Njeriu i perëndimit po bëhej i vetëdijshëm për absurdin e vetes. Në këtë kohë
bërtasin Sartër e Kamy dhe shoqëria gjen tek ata profetët e absurdit.
Personazhi absurd
Personazhi kryesor te “I huaji” është Merso, një njeri absurd. Ai është
personazh kryesor në kuptimin se fati i tij na ndjek nga fillimi romanit e deri
ditën e gjyqit, por nëse kemi parasysh filozofinë e autorit dhe gjithë
strukturën e veprës në tërësi, atëherë bëhet e qartë se personazhi kryesor i
romanit mund të ish quajtur fare mirë edhe Emanuel, Raimond, Marie..., por
mund të ishin edhe gjykatësi, hetuesi, avokati...
Merso nuk është gjë tjetër veçse një fragment absurd i një realiteti po aq
absurd. Kjo s’do të thotë që të gjithë personazhet e veprës janë të njëjtë apo të
ngjashëm, përkundrazi të gjithë personazhet e romanit mund të ndahen në dy
grupe, ku në të parin kemi vetë Mersoin e në të dytin gjithë të tjerët që janë
po aq absurdë sa ai, por që ndryshojnë nga përveçësia se sa janë të
vetëdijshëm ata për këtë gjë... Personazhet e grupit të dytë përbëjnë botën
absurde ndaj të cilit Mersoi është i huaj. Për ndërtimin e personazhit të tij
Kamy nuk duhet të jetë mbështetur edhe aq në metodat klasike të tipizimit.
Ai nuk ka marrë një figurë të caktuar dhe nëse ka patur një të tillë, ai nuk na
jep për të asnjë veçori konkretizuese individuale. Merso është pothuaj i
326